‘Tầm soát sớm, sống lành mạnh giúp tăng tỷ lệ chữa khỏi ung thư’

Bác sĩ Lee Chern Siang hiện là một trong những chuyên gia giàu kinh nghiệm chuyên khoa nội ung thư tại bệnh viện Raffles Singapore. Kinh nghiệm chuyên ngành của ông gồm điều trị khối u rắn bao gồm ung thư vú, ung thư tiêu hóa như ung thư dạ dày, ung thư gan, ung thư đường mật, ung thư tụy & ung thư đại trực tràng bằng các liệu pháp hóa trị, liệu pháp miễn dịch & liệu pháp nhắm trúng đích… Với cương vị nghiên cứu viên chính, ông tham gia vào nhiều chương trình thực nghiệm lâm sàng đa quốc gia ở Vương Quốc Anh cũng như bệnh viện Raffles Singapore.

Chia sẻ với VnExpress, bác sĩ Lee Chern Siang cho biết việc phát hiện sớm và điều trị ung thư nói chung và ung thư vú nói riêng, phụ thuộc nhiều vào lối sống và nhận thức của mỗi người. Thậm chí dù có yếu tố di truyền, nếu được phát hiện sớm, bệnh nhân vẫn có thể khỏi bệnh nếu được điều trị đúng cách.

Bác sĩ nhận định thế nào về tỷ lệ mắc bệnh ung thư nói chung và ung thư vú nói riêng tại Đông Nam Á?

Hàng năm, tỷ lệ mắc ung thư trên thế giới vẫn tăng đều song điều may mắn là tỷ lệ chữa khỏi và sống sót những năm gần đây đã cải thiện đáng kể. Riêng tại Đông Nam Á, số này tăng nhanh hơn dự kiến, chủ yếu tập trung ở nữ nhiều hơn nam. Sự tăng giảm này cũng tùy vào đặc điểm địa lý, nhân khẩu học, lối sống, môi trường… ở từng khu vực.

Riêng với ung thư vú, độ tuổi mắc bệnh ngày càng trẻ hóa trên toàn thế giới là tình trạng đáng lo ngại. Phụ nữ trẻ bị ung thư vú nghĩa là thời gian sống với bệnh tật dài hơn. Người bệnh có thể đang ở lứa tuổi lao động, sinh đẻ… gây những ảnh hưởng kinh tế xã hội không nhỏ. Tỷ lệ chữa khỏi cũng giảm dần khi độ tuổi gia tăng. Đó là lý do các chị em cần đi tầm soát thường xuyên để sớm phát hiện bệnh và điều trị kịp thời, nếu có.

Theo bác sĩ, nguyên nhân nào dẫn đến bệnh ung thư và khiến tỷ lệ này càng tăng ở Đông Nam Á?

Hiện nay có khoảng một nửa bệnh nhân ung thư vú ở độ tuổi dưới 40. Trong đó, có khoảng 5%-10% do di truyền. Nếu trước đó mẹ hoặc bà của họ bị ung thư vú , tỷ lệ sẽ cao hơn nhiều. Tuy nhiên đây cũng chỉ là một trong số những lý do để bạn có cơ sở tầm soát ung thư sớm chứ không hoàn toàn quyết định tỷ lệ mắc ung thư.

Ngoài yếu tố di truyền, môi trường thiên nhiên, làm việc, lối sống, những thực phẩm ăn hàng ngày… cũng ảnh hưởng đến sức khỏe và có thể là một trong những nguyên nhân dẫn đến bệnh ung thư. Đến nay, vẫn còn nhiều giả thiết chưa được chứng minh và nhiều yếu tố tiềm ẩn. Tất cả có thể cùng phát sinh hoặc tích lũy trong thời gian dài, dẫn đến ung thư. Vì vậy, việc phòng ngừa và phát hiện sớm bệnh là rất cần thiết.

Việc điều chỉnh lối sống sao cho lành mạnh, kiểm soát chất lượng thực phẩm trong bữa ăn hàng ngày cũng là một cách giúp phòng ngừa ung thư hiệu quả. Cơ thể khỏe mạnh, đề kháng tốt không chỉ giúp bạn ít mắc bệnh hơn mà còn cải thiện sức khỏe tinh thần.

Ngoài ra, độ tuổi sinh con cũng ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh ung thư. Sinh con đầu lòng trước 25 tuổi có thể giảm đến 50% mắc ung thư vú. Việc cho con bú sữa mẹ cũng giúp nữ giới hạn chế nguy cơ này xuống mức thấp. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng khuyến cáo các bà mẹ mới sinh nên cho con bú ít nhất 6 tháng.

Có những phương pháp điều trị ung thư phổ biến nào và những tiến bộ khoa học gần đây giúp ích gì cho quá trình này?

Các phương pháp điều trị truyền thống như phẫu thuật, hóa trị, xạ trị… đều đã có từ khá lâu. Những phương pháp mới hơn là liệu pháp miễn dịch, thuốc nhắm trúng đích, hay gần đây là liệu pháp tế bào đều có vai trò quan trọng trong điều trị ung thư. Tất cả đều có thể được kết hợp để tăng tối đa tỷ lệ chữa khỏi cho bệnh nhân để giảm số ca tử vong do ung thư đến mức thấp nhất.

Đến nay, tỷ lệ chữa khỏi ung thư nói chung đã tăng từ 50% (1970) lên 75% (2020). Tuy đây chỉ là con số chung nhưng cũng phần nào chứng minh rằng khoa học công nghệ đã giúp ích rất nhiều cho quá trình nghiên cứu, điều trị ung thư và mọi thứ đang tiến triển khả quan.

Dù vậy chúng ta vẫn còn gặp khó khăn trong việc chữa khỏi ung thư giai đoạn IV. Đây cũng là giai đoạn tế bào ung thư phát triển và di căng nhanh đến mức rất khó hoặc không thể chữa khỏi. Do đó việc phát hiện sớm và có giải pháp điều trị kịp thời vẫn là ưu tiên hàng đầu của ngành y tế toàn cầu.

Bác sĩ đánh giá thế nào về tỷ lệ phát hiện sớm bệnh ung thư và ung thư vú nói riêng trên thế giới, ở Singapore và Việt Nam?

Với ung thư vú, tỷ lệ chữa khỏi những năm gần đây thậm chí còn tăng cao hơn các bệnh ung thư nói chung. Tỷ lệ phát hiện ung thư vú ở giai đoạn sớm nhất là khoảng 40%. Miễn là căn bệnh được phát hiện sớm, tỷ lệ chữa khỏi sẽ cao hơn. Theo đó, giai đoạn I đến III là thời điểm tốt nhất để điều trị.

Tại Singapore, việc sàng lọc ung thư vú được chính phủ triển khai có tổ chức. Hiện chúng tôi có khoảng 60% bệnh nhân được chẩn đoán mắc ung thư ở giai đoạn I và giai đoạn II Số liệu này vẫn được duy trì suốt nhiều năm qua.

Với Việt Nam, dữ liệu tôi thu thập được từ 5 bệnh viện ung thư lớn cho thấy có khoảng 50% bệnh nhân ung thư phát hiện sớm. Đây là dấu hiệu rất khả quan tuy nhiên các bạn vẫn có thể làm tốt hơn thế, có những biện pháp để cải thiện tình hình và gia tăng tỷ lệ này cao hơn nữa.

Hiện nay có những phương pháp nào được áp dụng phổ biến trong điều trị ung thư vú ở Singpore?

Với giai đoạn I đến III, phẫu thuật là một trong những phương pháp được lựa chọn nhiều nhất trong nhiều năm qua. Ở giai đoạn IV, hầu hết các ca bệnh thường không thể chữa khỏi bằng phẫu thuật. Thay vào đó, các bác sĩ thường chọn điều trị duy trì bằng thuốc.

Tỷ lệ chữa khỏi gần như phụ thuộc phần lớn vào thời điểm phát hiện bệnh. Lý do có sự chênh lệch tỷ lệ tử vong do ung thư giữa các nước Đông Nam Á với thế giới thường phụ thuộc vào các yếu tố kinh tế, giáo dục và khả năng nhận thức của bệnh nhân.

Có đến 75% số ca tử vong do ung thư trên toàn thế giới ghi nhận từ các nước có thu nhập trung bình – thấp. Hầu hết các nước tại Đông Nam Á đều thuộc nhóm này. Việc lan tỏa thông điệp đến cộng đồng, tạo điều kiện để người dân có khả năng tiếp cận các phương pháp điều trị y tế, tầm soát ung thư sớm là cách tốt nhất để giảm số ca tử vong.

Có thể nói trình độ học vấn thấp hơn, nhận thức cộng đồng về giáo dục sức khỏe ít hơn và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, chẩn đoán tổ chức chưa đủ tốt khiến bệnh nhân khó tiếp cận điều trị y tế chất lượng. Song tỷ lệ này đang có dấu hiệu cải thiện tích cực khi kinh tế chung của Đông Nam Á đang phát triển tích cực.

Làm sao để phòng ngừa và phát hiện ung thư vú sớm?

Phương pháp phòng ngừa hiệu quả, ít chi phí nhất là duy trì lối sống lành mạnh, kiểm soát thực phẩm và tránh những thói quen xấu. Điều này áp dụng với cả những bệnh nhân ung thư giai đoạn đầu vì nó sẽ giúp ích rất nhiều cho quá trình điều trị. Thậm chí nếu sinh hoạt lành mạnh, bạn có thể tránh được những phương pháp chữa trị gây đau đớn về sau.

Tiếp theo chắc chắn là thường xuyên tầm soát để phát hiện bệnh sớm, nếu có. Triển khai sàng lọc là một trong những yếu tố quan trọng quyết định tỷ lệ mắc bệnh và chữa khỏi. Ở điểm này, mỗi quốc gia sẽ có các chính sách, biện pháp khác nhau, thực hiện theo hướng dẫn và được Tổ chức Y tế Thế giới phê duyệt.

Nếu mỗi quốc gia đều có một chương trình sàng lọc tiêu chuẩn sẽ giúp việc phát hiện sớm dễ dàng hơn. Điều quan trọng vẫn là đưa ra thông điệp đúng để thu hút sự chú ý của công chúng, cải thiện nhận thức của họ và thôi thúc họ hình thành thói quen tầm soát ung thư định kỳ.

Nhờ vào các tiến bộ công nghệ, ngày sẽ càng có nhiều xét nghiệm sàng lọc ung thư tốt hơn. Tại Hội nghị này, tôi cũng vừa báo cáo về một phương pháp mới sàng lọc đa ung thư qua xét nghiệm máu. Phương pháp này được gọi là “sinh thiết lỏng” và là một kỹ thuật mới rất thú vị.

Bác sĩ có lời khuyên gì cho những bệnh nhân mắc ung thư?

Điều đầu tiên bạn nên làm sau khi được chẩn đoán mắc ung thư là phải giữ bình tĩnh. Việc hoang mang, lo lắng có thể khiến bệnh nhân dễ đưa ra những quyết định thiếu chính xác, ảnh hưởng đến sức khỏe lúc đó. Điều cần làm là hỏi bác sĩ xem ung thư đang ở giai đoạn nào, cùng thảo luận để tìm ra cách điều trị phù hợp nhất. Bệnh nhân nên lắng nghe cẩn thận những ưu và nhược điểm của từng phương pháp để có lựa chọn chính xác.

Tiếp theo đó là duy trì luyện tập thể dục thể thao, có chế độ ăn uống lành mạnh. Điều này sẽ giúp bệnh nhân vững vàng tâm lý, chấp nhận sự giúp đỡ, hỗ trợ từ gia đình. Bệnh nhân nên chia sẻ thành thật với người thân về chẩn đoán và kế hoạch điều trị của bác sĩ. Điều này giúp bạn có chỗ dựa tinh thần, giúp ích nhiều cho quá trình vượt qua căn bệnh.

Hiện bệnh viện Raffles Singapore có những phương pháp điều trị, chẩn đoán nào đặc biệt cho bệnh nhân ung thư?

Bệnh viện chúng tôi đang tiến hành một số thử nghiệm lâm sàng dành riêng cho nhóm bệnh này. Phương pháp này cho phép bệnh nhân ung thư tiếp cận với các phương pháp điều trị tiên tiến và một số loại thuốc mới.

Hiện bệnh viện Raffles Singapore cũng đang tích cực đăng thông báo kêu gọi các bệnh nhân ung thư trong nước lẫn thế giới đến đảo quốc tham gia thực nghiệm lâm sàng. Dự án này có thể giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho bệnh nhân và gia đình. Toàn bộ chi phí điều trị & xét nghiệm liên quan đến bệnh đều được chương trình tài trợ.

Tất nhiên, chúng tôi sẽ giải thích rõ ràng, chi tiết cho bệnh nhân và gia đình họ về những ưu – nhược điểm của thực nghiệm lâm sàng nếu bệnh nhân thỏa mãn điều kiện và phù hợp để tham gia thực nghiệm. Ngoài ra, họ cũng sẽ được hưởng những dịch vụ chăm sóc cao cấp do đội ngũ nhân viên của bệnh viện phục vụ.

Một trong những thực nghiệm đang được tiến hành ngay bây giờ tại Singapore là dự án dành cho bệnh nhân ung thư vú giai đoạn IV. Đó là một loại thuốc mới, chúng tôi hy vọng có thể giúp phát triển nó cho các bệnh nhân ung thư vú và giúp họ có quá trình điều trị thoải mái, hạn chế đau đớn.

Theo: Thy An- VNExpress