Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là một bệnh viêm phổi mạn tính gây ra tắc nghẽn luồng không khí từ phổi. Các triệu chứng bao gồm khó thở, ho, sản xuất chất nhầy (đàm) và thở khò khè. Nó thường do tiếp xúc lâu dài với các khí hoặc hạt vật chất kích thích, thường là do khói thuốc lá. Những người bị COPD có nhiều nguy cơ mắc bệnh tim, ung thư phổi và nhiều bệnh khác.

Triệu chứng của bệnh COPD

Các triệu chứng của bệnh COPD thường không xuất hiện cho đến khi tổn thương phổi đáng kể xảy ra và chúng thường trầm trọng hơn theo thời gian, đặc biệt nếu tiếp tục hút thuốc.

Các dấu hiệu và triệu chứng của COPD có thể bao gồm:

– Khó thở, đặc biệt là trong các hoạt động thể chất

– Thở khò khè

– Tức ngực

– Ho mãn tính có thể tạo ra chất nhầy (đờm) có thể trong, trắng, vàng hoặc hơi xanh

– Nhiễm trùng đường hô hấp thường xuyên

– Thiếu năng lượng

– Giảm cân ngoài ý muốn (trong giai đoạn sau)

– Sưng mắt cá chân, bàn chân hoặc cẳng chân

Nguyên nhân của bệnh COPD

Nguyên nhân chính của COPD ở các nước phát triển là hút thuốc lá. Ở các nước đang phát triển, COPD thường xảy ra ở những người tiếp xúc với khói từ việc đốt nhiên liệu để nấu ăn và sưởi ấm trong những ngôi nhà thông gió kém.

Chỉ một số người hút thuốc mạn tính phát triển COPD rõ ràng về mặt lâm sàng, mặc dù nhiều người hút thuốc có tiền sử hút thuốc lâu dài có thể bị suy giảm chức năng phổi. Một số người hút thuốc phát triển các bệnh phổi ít phổ biến hơn. Họ có thể bị chẩn đoán nhầm là mắc COPD cho đến khi thực hiện đánh giá kỹ lưỡng hơn.

Phổi của bạn bị ảnh hưởng như thế nào

Không khí đi xuống khí quản và vào phổi qua hai ống lớn (phế quản). Bên trong phổi của bạn, các ống này phân chia nhiều lần-  giống như các nhánh cây – thành nhiều ống nhỏ hơn (tiểu phế quản) kết thúc bằng các cụm túi khí nhỏ (phế nang).

Các túi khí có thành rất mỏng chứa đầy các mạch máu nhỏ (mao mạch). Oxy trong không khí bạn hít vào đi vào các mạch máu này và đi vào máu của bạn. Đồng thời, carbon dioxide – một loại khí là chất thải của quá trình trao đổi chất – được thở ra.

Phổi của bạn dựa vào tính đàn hồi tự nhiên của các ống phế quản và túi khí để đẩy không khí ra khỏi cơ thể. COPD khiến chúng mất tính đàn hồi và giãn nở quá mức, khiến một số không khí bị mắc kẹt trong phổi khi bạn thở ra.

Hình minh họa: Phổi khỏe mạnh và phổi bị COPD

Biến chứng của bệnh COPD

Bệnh COPD có thể gây ra nhiều biến chứng, bao gồm:

– Nhiễm trùng đường hô hấp. Những người bị COPD có nhiều khả năng bị cảm lạnh, cúm và viêm phổi. Bất kỳ bệnh nhiễm trùng đường hô hấp nào cũng có thể khiến bạn khó thở hơn nhiều và có thể gây tổn thương thêm cho mô phổi.

– Vấn đề tim mạch. Vì những lý do chưa được hiểu đầy đủ, COPD có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, bao gồm cả đau tim.

– Ung thư phổi. Những người bị COPD có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn.

– Huyết áp cao trong động mạch phổi. COPD có thể gây ra huyết áp cao trong các động mạch đưa máu đến phổi của bạn (tăng huyết áp phổi).

– Trầm cảm. Khó thở có thể khiến bạn không thể thực hiện các hoạt động mà bạn yêu thích. Và đối phó với căn bệnh nghiêm trọng có thể góp phần vào sự phát triển của bệnh trầm cảm.

Phòng ngừa bệnh COPD

Không giống như một số bệnh, COPD thường có nguyên nhân rõ ràng và cách phòng ngừa rõ ràng, đồng thời có nhiều cách để làm chậm quá trình tiến triển của bệnh. Phần lớn các trường hợp liên quan trực tiếp đến hút thuốc lá và cách tốt nhất để ngăn ngừa COPD là không bao giờ hút thuốc – hoặc ngừng hút thuốc ngay bây giờ.

Nếu bạn là người hút thuốc lâu năm, những câu nói đơn giản này có vẻ không đơn giản lắm, đặc biệt nếu bạn đã thử bỏ thuốc – một, hai lần hoặc nhiều lần trước đây. Nhưng hãy tiếp tục cố gắng bỏ thuốc lá. Điều quan trọng là phải tìm một chương trình cai thuốc lá có thể giúp bạn bỏ thuốc lá vĩnh viễn. Đó là cơ hội tốt nhất của bạn để giảm thiệt hại cho phổi của bạn.

Phơi nhiễm nghề nghiệp với khói và bụi hóa chất là một yếu tố rủi ro khác đối với COPD. Nếu bạn làm việc với những loại chất kích thích phổi này, hãy nói chuyện với người giám sát của bạn về những cách tốt nhất để bảo vệ bản thân, chẳng hạn như sử dụng thiết bị bảo vệ đường hô hấp.

Dưới đây là một số bước bạn có thể thực hiện để giúp ngăn ngừa các biến chứng liên quan đến COPD:

– Bỏ thuốc lá để giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim và ung thư phổi.

– Tiêm vắc-xin cúm hàng năm và vắc-xin ngừa viêm phổi do phế cầu khuẩn thường xuyên để giảm nguy cơ hoặc ngăn ngừa một số bệnh nhiễm trùng.

– Nói chuyện với bác sĩ của bạn nếu bạn cảm thấy buồn hoặc bất lực hoặc nghĩ rằng bạn có thể bị trầm cảm.