GÓI KHÁM DỊCH VỤGiới thiệu về xương mác
Xương mác, hay còn gọi là xương ống chân nhỏ, là một xương dài nằm ở phía ngoài cẳng chân, song song với xương chày, đóng vai trò quan trọng trong cấu trúc và vận động của chân. Dù nhỏ hơn xương chày, xương mác góp phần ổn định mắt cá chân và hỗ trợ cơ bắp khi đi lại. Theo nghiên cứu y khoa, gãy xương mác thường chiếm khoảng 10-15% các ca chấn thương cẳng chân, thường gặp ở vận động viên hoặc tai nạn, cho thấy sự cần thiết của việc hiểu rõ về xương này.
Cấu trúc của xương mác
Xương mác là xương dài và mảnh, dài khoảng 35-45 cm ở người trưởng thành, nằm ở mặt bên ngoài của cẳng chân. Nó gồm ba phần: đầu trên (gần khớp gối), thân xương (phần giữa), và đầu dưới (mỏm mắt cá ngoài). Đầu trên nối với xương chày qua khớp chày-mác, trong khi đầu dưới tạo thành mắt cá chân ngoài, kết nối với xương sên. Xương mác phát triển từ phôi thai, hóa cốt dần trong tuổi thiếu niên, hỗ trợ khung xương chi dưới.
Chức năng của xương mác
Xương mác chủ yếu hỗ trợ ổn định mắt cá chân, tạo điểm bám cho dây chằng và cơ bắp như cơ mác (fibularis), giúp chân xoay và giữ thăng bằng khi di chuyển. Dù không chịu tải trọng chính như xương chày, nó vẫn góp phần phân tán lực từ bàn chân lên cẳng chân. Ngoài ra, xương mác bảo vệ các mạch máu và dây thần kinh chạy dọc cẳng chân, đảm bảo tuần hoàn và cảm giác bình thường.
Ảnh hưởng đến sức khỏe
Khi xương mác khỏe mạnh, chân vận động linh hoạt và ổn định. Tuy nhiên, nếu bị tổn thương, nhiều vấn đề có thể xảy ra. Dưới đây là bảng so sánh giữa trạng thái bình thường và bất thường:
| Trạng thái | Biểu hiện |
|---|---|
| Bình thường | Chân cân đối, đi lại dễ dàng, không đau |
| Bất thường | Đau cẳng chân, sưng mắt cá, hạn chế vận động |
Các bệnh lý liên quan đến xương mác bao gồm gãy xương mác, trật mắt cá chân, viêm quanh xương và hội chứng chèn ép khoang. Những vấn đề này thường do chấn thương, vận động quá mức hoặc tai nạn gây ra.
Các phương pháp chẩn đoán
- Chụp X-quang: Phát hiện gãy xương mác hoặc lệch khớp mắt cá chân.
- Chụp CT: Đánh giá tổn thương phức tạp ở xương và mô mềm xung quanh.
- MRI: Kiểm tra dây chằng, cơ và thần kinh liên quan đến xương mác.
- Siêu âm: Phát hiện sưng hoặc tụ máu quanh xương mác sau chấn thương.
Các phương pháp điều trị
- Bó bột: Cố định xương mác gãy trong 6-8 tuần để lành tự nhiên.
- Phẫu thuật: Nẹp vít hoặc đinh nội tủy cho gãy lệch hoặc tổn thương mắt cá.
- Vật lý trị liệu: Phục hồi sức mạnh cơ và độ linh hoạt sau khi xương lành.
- Thuốc giảm đau: Dùng NSAID để kiểm soát đau và viêm do chấn thương.
Liên kết với các bộ phận khác trong cơ thể
Xương mác phối hợp với xương chày để tạo khung cẳng chân, kết nối với khớp gối ở trên và mắt cá chân ở dưới. Nó gắn với các cơ mác và cơ chày sau, hỗ trợ vận động chân, đồng thời bảo vệ dây thần kinh mác chung và mạch máu cẳng chân. Tổn thương xương mác có thể ảnh hưởng đến toàn bộ chi dưới và khả năng đi lại.
Mọi người cũng hỏi (PAA)
Xương mác nằm ở đâu trong cơ thể?
Xương mác nằm ở mặt ngoài của cẳng chân, song song với xương chày, kéo dài từ gần khớp gối xuống mắt cá chân ngoài. Nó mảnh hơn xương chày, dễ sờ thấy ở vùng mắt cá khi xoay chân. Vị trí này giúp xương mác ổn định mắt cá và hỗ trợ vận động bàn chân hiệu quả.
Tại sao xương mác bị gãy?
Xương mác bị gãy thường do chấn thương trực tiếp như ngã, va đập mạnh khi chơi thể thao (bóng đá, trượt tuyết) hoặc tai nạn giao thông. Xoắn chân đột ngột cũng có thể gây gãy, đặc biệt ở đầu dưới gần mắt cá. Người có xương yếu do loãng xương cũng dễ bị tổn thương hơn.
Làm sao biết xương mác bị gãy?
Dấu hiệu xương mác bị gãy gồm đau dữ dội ở cẳng chân hoặc mắt cá, sưng, bầm tím, không thể đứng hoặc đi lại. Đôi khi chân biến dạng hoặc nghe tiếng “rắc” khi chấn thương. Chụp X-quang là cách xác định chính xác, cần đi khám ngay để tránh tổn thương dây thần kinh hoặc mạch máu.
Gãy xương mác có nguy hiểm không?
Gãy xương mác thường không nguy hiểm nếu được xử lý kịp thời, lành sau 6-12 tuần tùy mức độ. Tuy nhiên, nếu kèm trật mắt cá hoặc tổn thương mạch máu, có thể gây biến chứng như hội chứng chèn ép khoang, ảnh hưởng tuần hoàn. Phẫu thuật cần thiết trong trường hợp phức tạp.
Làm sao bảo vệ xương mác?
Để bảo vệ xương mác, nên mang giày thể thao phù hợp khi chạy nhảy, tránh xoắn chân đột ngột. Bổ sung canxi, vitamin D qua sữa, cá giúp xương chắc khỏe. Tập luyện cơ cẳng chân như nâng gót cũng tăng sức mạnh, giảm nguy cơ chấn thương khi vận động mạnh.
Tài liệu tham khảo về xương mác
- Gray’s Anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice.
- American Academy of Orthopaedic Surgeons (AAOS) – Gãy xương cẳng chân.
- Journal of Orthopaedic Trauma – Nghiên cứu về chấn thương xương mác.
