GÓI KHÁM DỊCH VỤViêm tụy cấp là một tình trạng viêm đột ngột của tuyến tụy, có thể gây ra những cơn đau dữ dội và các biến chứng nghiêm trọng. Khi đối mặt với chẩn đoán này, một trong những câu hỏi khiến người bệnh và người nhà lo lắng nhất là liệu có cần phải phẫu thuật hay không. Câu trả lời không đơn giản là “có” hay “không”, mà phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và sự xuất hiện của các biến chứng cụ thể.
Viêm tụy cấp có phải mổ không?
Không phải tất cả các trường hợp viêm tụy cấp đều cần phẫu thuật. Trên thực tế, phần lớn các trường hợp viêm tụy cấp ở mức độ nhẹ đến trung bình thường được điều trị thành công bằng các phương pháp nội khoa, không cần can thiệp phẫu thuật.
Phẫu thuật chỉ được xem xét và chỉ định trong những trường hợp viêm tụy cấp nặng, có biến chứng hoặc khi nguyên nhân gây bệnh cần được giải quyết bằng phẫu thuật.
Điều trị nội khoa (không phẫu thuật) cho viêm tụy cấp
Mục tiêu chính của điều trị nội khoa là hỗ trợ tuyến tụy hồi phục bằng cách giảm gánh nặng hoạt động cho nó và kiểm soát các triệu chứng, biến chứng. Các biện pháp điều trị nội khoa bao gồm:
- Truyền dịch tĩnh mạch: Đây là biện pháp quan trọng hàng đầu để bù nước và điện giải, duy trì huyết áp và hỗ trợ tuần hoàn, giúp tuyến tụy phục hồi.
- Kiểm soát đau: Sử dụng thuốc giảm đau để kiểm soát cơn đau dữ dội do viêm tụy gây ra.
- Hỗ trợ dinh dưỡng: Trong các trường hợp nặng, người bệnh có thể cần nhịn ăn qua đường miệng để tuyến tụy được nghỉ ngơi. Dinh dưỡng có thể được cung cấp qua đường tĩnh mạch hoặc đặt ống thông vào ruột non (nuôi ăn qua sonde).
- Điều trị nguyên nhân: Nếu nguyên nhân là sỏi mật, có thể cần thực hiện các thủ thuật nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) để lấy sỏi. Nếu do rượu, cần ngừng uống rượu hoàn toàn.
- Theo dõi và điều trị biến chứng: Theo dõi sát các dấu hiệu sinh tồn và chức năng các cơ quan, điều trị kịp thời các biến chứng như suy hô hấp, suy thận, nhiễm trùng.
Khi nào viêm tụy cấp cần phẫu thuật?
Phẫu thuật thường được chỉ định khi viêm tụy cấp gây ra các biến chứng nghiêm trọng hoặc khi cần giải quyết nguyên nhân gây bệnh không thể khắc phục bằng nội khoa:
- Hoại tử tụy nhiễm trùng: Đây là biến chứng rất nặng, khi các mô tụy bị hoại tử và nhiễm vi khuẩn. Phẫu thuật (cắt lọc mô hoại tử) là cần thiết để loại bỏ nguồn nhiễm trùng.
- Nang giả tụy lớn hoặc có triệu chứng: Nang giả tụy là các túi dịch hình thành gần tụy sau viêm. Nếu nang lớn, gây đau, chèn ép các cơ quan lân cận hoặc có nguy cơ vỡ, cần phẫu thuật dẫn lưu.
- Áp xe tụy: Túi mủ hình thành trong hoặc xung quanh tụy, cần được dẫn lưu mủ.
- Giải quyết nguyên nhân gây tắc nghẽn: Nếu sỏi mật kẹt ở ống mật chủ gây viêm tụy nặng và không thể lấy bằng ERCP, hoặc nếu có tắc nghẽn đường mật/ống tụy do cấu trúc khác (ví dụ khối u), phẫu thuật có thể cần thiết.
- Các biến chứng khác: Chảy máu trong ổ bụng do viêm tụy ăn mòn mạch máu, hoặc tắc nghẽn đường ruột do chèn ép bởi khối viêm.
Các thủ thuật và phẫu thuật thường gặp trong điều trị viêm tụy cấp
- Nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP): Là một thủ thuật nội soi để chẩn đoán và điều trị các vấn đề ở ống mật và ống tụy, đặc biệt hiệu quả trong việc lấy sỏi kẹt ở ống mật chủ gây viêm tụy. Dù là thủ thuật nội soi, nó vẫn là một dạng can thiệp.
- Phẫu thuật cắt lọc mô hoại tử (Necrosectomy): Loại bỏ các mô tụy và quanh tụy đã bị hoại tử. Có thể thực hiện bằng phương pháp mổ mở truyền thống hoặc các kỹ thuật ít xâm lấn hơn như nội soi ổ bụng hoặc dẫn lưu qua da dưới hướng dẫn hình ảnh.
- Dẫn lưu áp xe/nang giả tụy: Đặt ống dẫn lưu qua da hoặc phẫu thuật để dẫn lưu dịch mủ hoặc dịch trong nang ra ngoài.
- Cắt túi mật (Cholecystectomy): Nếu viêm tụy cấp do sỏi mật, phẫu thuật cắt túi mật thường được thực hiện sau khi tình trạng viêm cấp ổn định để ngăn ngừa tái phát.
Biến chứng và quá trình hồi phục sau điều trị viêm tụy cấp
Viêm tụy cấp, đặc biệt là thể nặng, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như suy đa tạng, nhiễm trùng huyết, suy hô hấp. Quá trình hồi phục tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng ban đầu của bệnh và sự xuất hiện của biến chứng.
Ngay cả sau khi được điều trị thành công (nội khoa hoặc phẫu thuật), người bệnh cần tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ về chế độ ăn uống (hạn chế chất béo, tránh rượu bia), kiểm soát các bệnh lý nền (tiểu đường, tăng mỡ máu) để phòng ngừa viêm tụy cấp tái phát và các biến chứng muộn như viêm tụy mạn tính.
Tóm lại, phẫu thuật không phải là lựa chọn điều trị ban đầu cho hầu hết các trường hợp viêm tụy cấp. Điều trị nội khoa tích cực là nền tảng. Phẫu thuật chỉ được cân nhắc khi xuất hiện các biến chứng đe dọa tính mạng như hoại tử nhiễm trùng, hoặc khi cần giải quyết nguyên nhân gây bệnh như sỏi mật không thể loại bỏ bằng các phương pháp khác. Việc quyết định phương pháp điều trị, bao gồm cả phẫu thuật, phải dựa trên đánh giá cẩn thận của bác sĩ chuyên khoa về tình trạng cụ thể của từng người bệnh.
