Viêm tiền liệt tuyến có phải mổ không?

Viêm tiền liệt tuyến là một tình trạng phổ biến, có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của nam giới. Khi đối diện với chẩn đoán này, một trong những câu hỏi hàng đầu mà nhiều người quan tâm là liệu viêm tiền liệt tuyến có phải mổ không. Thực tế, phẫu thuật không phải là phương pháp điều trị đầu tay hay phổ biến cho viêm tiền liệt tuyến. Hầu hết các trường hợp đều có thể được quản lý hiệu quả bằng các phương pháp điều trị nội khoa và thay đổi lối sống. Tuy nhiên, trong một số tình huống đặc biệt và biến chứng nhất định, can thiệp phẫu thuật có thể được cân nhắc. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các trường hợp cần và không cần phẫu thuật, cũng như các lựa chọn điều trị toàn diện cho viêm tiền liệt tuyến.

Viêm tiền liệt tuyến có phải mổ không? Khi nào phẫu thuật là cần thiết?

Câu trả lời ngắn gọn là không phải lúc nào viêm tiền liệt tuyến cũng cần phẫu thuật. Trong đa số các trường hợp, viêm tiền liệt tuyến được điều trị bằng các phương pháp nội khoa, bao gồm thuốc men và thay đổi lối sống.

Phẫu thuật chỉ được cân nhắc trong những trường hợp đặc biệt và khi các phương pháp điều trị bảo tồn thất bại hoặc khi có biến chứng nghiêm trọng. Các tình huống cụ thể có thể yêu cầu phẫu thuật bao gồm:

• Áp xe tiền liệt tuyến: Đây là một biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng của viêm tiền liệt tuyến cấp tính hoặc mãn tính, khi mủ hình thành bên trong tuyến tiền liệt. Nếu áp xe lớn hoặc không đáp ứng với điều trị kháng sinh, cần phải phẫu thuật dẫn lưu mủ để tránh nhiễm trùng lan rộng và cải thiện tình trạng bệnh.
• Tắc nghẽn đường tiểu nặng do phì đại tiền liệt tuyến kèm viêm: Mặc dù viêm tiền liệt tuyến tự nó ít khi gây tắc nghẽn hoàn toàn, nhưng nếu bệnh nhân đồng thời mắc phì đại lành tính tuyến tiền liệt (BPH) gây tắc nghẽn nặng, và tình trạng viêm làm trầm trọng thêm triệu chứng, phẫu thuật có thể được chỉ định để loại bỏ phần mô tiền liệt tuyến bị phì đại.
• Sỏi tiền liệt tuyến gây triệu chứng dai dẳng: Sỏi hình thành trong tuyến tiền liệt có thể gây ra viêm nhiễm tái phát hoặc đau mạn tính. Nếu sỏi lớn, không thể đào thải tự nhiên và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, phẫu thuật loại bỏ sỏi có thể được xem xét.
• Thất bại với điều trị nội khoa kéo dài: Trong một số ít trường hợp viêm tiền liệt tuyến mãn tính, đặc biệt là hội chứng đau vùng chậu mãn tính, nếu tất cả các phương pháp điều trị bảo tồn đã được thử nghiệm trong thời gian dài mà không mang lại hiệu quả đáng kể, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt, các bác sĩ có thể thảo luận về các lựa chọn can thiệp khác, mặc dù đây không phải là phẫu thuật loại bỏ tuyến tiền liệt.

Hiểu rõ về viêm tiền liệt tuyến: Các dạng và nguyên nhân phổ biến

Viêm tiền liệt tuyến là tình trạng viêm nhiễm hoặc đau ở tuyến tiền liệt – một tuyến nhỏ nằm dưới bàng quang của nam giới, có chức năng sản xuất tinh dịch. Bệnh được phân loại thành 4 dạng chính:

• Viêm tiền liệt tuyến cấp tính do vi khuẩn: Xảy ra đột ngột, gây sốt, ớn lạnh, đau vùng chậu, tiểu buốt, tiểu rắt. Thường do nhiễm khuẩn đường tiết niệu lan đến tuyến tiền liệt.
• Viêm tiền liệt tuyến mãn tính do vi khuẩn: Triệu chứng tương tự viêm cấp tính nhưng kéo dài hoặc tái phát trong nhiều tháng. Nguyên nhân là nhiễm khuẩn dai dẳng hoặc tái phát mà không được điều trị triệt để.
• Viêm tiền liệt tuyến mãn tính không do vi khuẩn (Hội chứng đau vùng chậu mãn tính – CP/CPPS): Đây là dạng phổ biến nhất, gây đau vùng chậu, sinh dục, tiết niệu kéo dài ít nhất 3 tháng mà không tìm thấy bằng chứng nhiễm khuẩn. Nguyên nhân phức tạp, có thể liên quan đến rối loạn chức năng thần kinh, cơ bàng quang, miễn dịch hoặc tâm lý.
• Viêm tiền liệt tuyến không triệu chứng: Tuyến tiền liệt bị viêm nhiễm nhưng không có triệu chứng rõ ràng. Thường phát hiện tình cờ khi xét nghiệm nước tiểu hoặc sinh thiết vì lý do khác. Không cần điều trị trừ khi gây ra vấn đề khác.

Nguyên nhân chính gây viêm tiền liệt tuyến thường là:

• Nhiễm trùng: Vi khuẩn từ đường tiết niệu, đường ruột hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI) có thể xâm nhập vào tuyến tiền liệt.
• Tổn thương thần kinh: Chấn thương hoặc phẫu thuật có thể ảnh hưởng đến các dây thần kinh ở vùng chậu, gây ra hội chứng đau mạn tính.
• Rối loạn chức năng sàn chậu: Các cơ sàn chậu bị co thắt hoặc rối loạn có thể góp phần gây đau.
• Yếu tố miễn dịch: Phản ứng tự miễn của cơ thể.
• Căng thẳng tâm lý: Có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của CP/CPPS.
• Các thủ thuật y tế: Đặt ống thông tiểu, sinh thiết tuyến tiền liệt có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Các phương pháp điều trị viêm tiền liệt tuyến không phẫu thuật

Điều trị nội khoa và thay đổi lối sống là nền tảng trong quản lý viêm tiền liệt tuyến. Các phương pháp này bao gồm:

• Kháng sinh: Là phương pháp điều trị chính cho viêm tiền liệt tuyến do vi khuẩn (cấp tính và mãn tính). Bác sĩ sẽ kê đơn kháng sinh phù hợp dựa trên loại vi khuẩn gây bệnh, thường kéo dài từ 4-6 tuần cho viêm cấp tính và có thể lâu hơn (vài tháng) cho viêm mãn tính.
• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Giúp giảm đau, sưng và viêm. Các loại thuốc như ibuprofen, naproxen có thể được sử dụng để kiểm soát triệu chứng.
• Thuốc chẹn alpha (alpha-blockers): Các thuốc như tamsulosin, alfuzosin giúp giãn cơ trơn ở cổ bàng quang và tuyến tiền liệt, làm giảm các triệu chứng tiểu tiện khó khăn, tiểu rắt, tiểu đêm.
• Thuốc giãn cơ: Trong trường hợp viêm tiền liệt tuyến mãn tính không do vi khuẩn (CP/CPPS) có liên quan đến co thắt cơ sàn chậu, thuốc giãn cơ có thể được chỉ định.
• Thuốc khác: Một số trường hợp có thể dùng thuốc giảm đau thần kinh, thuốc chống trầm cảm liều thấp để kiểm soát đau mãn tính và cải thiện tâm trạng.
• Thay đổi lối sống và biện pháp hỗ trợ:
  • Chế độ ăn uống: Tránh thực phẩm cay nóng, cafein, rượu bia, đồ uống có ga vì chúng có thể kích thích bàng quang và làm nặng thêm triệu chứng.
  • Uống đủ nước: Giúp đào thải vi khuẩn ra khỏi đường tiết niệu.
  • Tắm nước ấm hoặc chườm ấm: Giúp thư giãn các cơ vùng chậu và giảm đau.
  • Tránh ngồi lâu: Sử dụng đệm ngồi mềm hoặc đứng dậy đi lại thường xuyên.
  • Tập thể dục đều đặn: Giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm căng thẳng.
  • Vật lý trị liệu sàn chậu: Có thể hữu ích cho CP/CPPS liên quan đến rối loạn chức năng cơ sàn chậu.
  • Kỹ thuật thư giãn: Yoga, thiền định, hít thở sâu để giảm căng thẳng và lo âu.

Các loại phẫu thuật có thể được cân nhắc trong điều trị viêm tiền liệt tuyến

Khi phẫu thuật được chỉ định cho viêm tiền liệt tuyến, mục tiêu chính thường là giải quyết các biến chứng hoặc vấn đề cấu trúc chứ không phải điều trị trực tiếp tình trạng viêm nhiễm. Các loại phẫu thuật có thể được cân nhắc bao gồm:

• Phẫu thuật dẫn lưu áp xe tiền liệt tuyến: Đây là phương pháp phổ biến nhất khi có áp xe. Bác sĩ có thể thực hiện dẫn lưu qua niệu đạo (qua ống nội soi đưa vào niệu đạo) hoặc qua tầng sinh môn (rạch một đường nhỏ ở vùng giữa bìu và hậu môn) để loại bỏ mủ.
• Cắt đốt nội soi tiền liệt tuyến qua niệu đạo (TURP): Mặc dù TURP chủ yếu được sử dụng để điều trị phì đại lành tính tuyến tiền liệt (BPH) gây tắc nghẽn đường tiểu nặng, nhưng trong một số trường hợp hiếm gặp khi tình trạng viêm tiền liệt tuyến mãn tính kết hợp với BPH gây tắc nghẽn nghiêm trọng và không đáp ứng với điều trị, TURP có thể được xem xét để cải thiện lưu thông nước tiểu. Phẫu thuật này không điều trị viêm nhiễm mà giải quyết tình trạng tắc nghẽn.
• Xẻ tuyến tiền liệt qua niệu đạo (TUIP): Tương tự như TURP, TUIP cũng là một phẫu thuật nội soi, nhưng thay vì cắt bỏ mô, bác sĩ chỉ rạch một hoặc hai vết nhỏ ở cổ bàng quang và tuyến tiền liệt để mở rộng đường tiểu. Phương pháp này thường áp dụng cho tình trạng tắc nghẽn nhẹ hơn và ít xâm lấn hơn TURP.
• Cắt bỏ sỏi tiền liệt tuyến: Nếu sỏi tiền liệt tuyến là nguyên nhân gây ra viêm nhiễm tái phát hoặc đau dữ dội và không thể loại bỏ bằng các phương pháp khác, phẫu thuật nội soi hoặc mổ mở có thể được thực hiện để lấy sỏi.

Điều quan trọng cần nhớ là các phẫu thuật này không phải là phương pháp chữa khỏi viêm tiền liệt tuyến hoàn toàn mà nhằm giải quyết các biến chứng hoặc triệu chứng tắc nghẽn nghiêm trọng. Sau phẫu thuật, bệnh nhân vẫn có thể cần tiếp tục điều trị nội khoa để kiểm soát tình trạng viêm nhiễm còn lại.

Phòng ngừa và quản lý viêm tiền liệt tuyến lâu dài

Để phòng ngừa viêm tiền liệt tuyến và quản lý bệnh hiệu quả nếu đã mắc, nam giới nên chú ý các biện pháp sau:

• Vệ sinh cá nhân tốt: Giữ gìn vệ sinh vùng sinh dục sạch sẽ để giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Uống đủ nước: Giúp làm loãng nước tiểu và tống vi khuẩn ra khỏi đường tiết niệu.
• Không nhịn tiểu: Đi tiểu ngay khi có nhu cầu để tránh ứ đọng nước tiểu.
• Quan hệ tình dục an toàn: Thực hành tình dục an toàn để phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI) có thể dẫn đến viêm tiền liệt tuyến.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế các thực phẩm cay nóng, rượu, bia, cafein, và đồ uống có ga vì chúng có thể kích thích bàng quang. Tăng cường rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt.
• Tránh ngồi lâu: Nếu công việc yêu cầu ngồi nhiều, hãy đứng dậy đi lại thường xuyên hoặc sử dụng đệm ngồi mềm để giảm áp lực lên vùng tiền liệt tuyến.
• Tập thể dục đều đặn: Vận động thường xuyên giúp cải thiện tuần hoàn máu, tăng cường sức đề kháng và giảm căng thẳng.
• Kiểm soát căng thẳng: Căng thẳng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng, đặc biệt là đối với hội chứng đau vùng chậu mãn tính. Các kỹ thuật thư giãn như yoga, thiền, hít thở sâu có thể hữu ích.
• Không tự ý dùng thuốc: Tuyệt đối không tự ý mua và sử dụng thuốc kháng sinh hoặc các loại thuốc khác khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Việc dùng kháng sinh sai cách có thể dẫn đến kháng thuốc và làm bệnh khó chữa hơn.
• Khám sức khỏe định kỳ: Đặc biệt quan trọng đối với nam giới trên 50 tuổi hoặc những người có tiền sử bệnh lý đường tiết niệu, giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời các vấn đề về tuyến tiền liệt.
• Tuân thủ điều trị: Nếu đã được chẩn đoán và điều trị viêm tiền liệt tuyến, hãy tuân thủ chặt chẽ phác đồ của bác sĩ, không ngừng thuốc khi thấy các triệu chứng thuyên giảm mà chưa hết liệu trình.

Tóm lại, phần lớn các trường hợp viêm tiền liệt tuyến không cần đến phẫu thuật. Điều trị nội khoa với kháng sinh, thuốc giảm triệu chứng và các thay đổi lối sống là những phương pháp chính và hiệu quả. Phẫu thuật chỉ được cân nhắc trong những tình huống đặc biệt như áp xe tiền liệt tuyến, tắc nghẽn đường tiểu nặng không đáp ứng điều trị, hoặc sỏi tiền liệt tuyến gây biến chứng. Điều quan trọng là nam giới cần thăm khám bác sĩ chuyên khoa ngay khi có các triệu chứng nghi ngờ để được chẩn đoán chính xác và tư vấn phác đồ điều trị phù hợp nhất. Việc tuân thủ điều trị và duy trì lối sống khoa học sẽ giúp kiểm soát bệnh, ngăn ngừa tái phát và bảo vệ sức khỏe tuyến tiền liệt lâu dài.