Các khối u ở vú là điều khiến nhiều phụ nữ lo lắng, và một trong những loại khối u phổ biến nhất là u xơ tuyến vú. Khi phát hiện khối u này, câu hỏi đầu tiên mà hầu hết mọi người đặt ra là liệu nó có phải là dấu hiệu của ung thư hay không. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về u xơ tuyến vú và mối quan hệ của nó với ung thư vú.
U xơ tuyến vú có phải ung thư không?
Câu trả lời thẳng thắn là: U xơ tuyến vú (Fibroadenoma) thường không phải là ung thư. Đây là một loại khối u vú phổ biến, có bản chất là lành tính. Khối u lành tính khác với khối u ác tính (ung thư) ở chỗ nó không xâm lấn các mô xung quanh hoặc di căn đến các bộ phận khác của cơ thể. U xơ tuyến vú phát triển từ mô liên kết và mô biểu mô của vú. Mặc dù là một khối u, nhưng nó không chứa các tế bào ung thư và không có khả năng lây lan.
U xơ tuyến vú là gì?
U xơ tuyến vú là một khối u lành tính phổ biến nhất ở vú, thường gặp ở phụ nữ trẻ, trong độ tuổi sinh sản (dưới 30 tuổi). Tuy nhiên, nó cũng có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi. Chúng được cho là có liên quan đến sự thay đổi nồng độ hormone sinh dục nữ (estrogen), đó là lý do tại sao chúng thường phát triển hoặc thay đổi kích thước trong thai kỳ hoặc khi sử dụng liệu pháp hormone, và có thể thu nhỏ lại sau khi mãn kinh.
Triệu chứng và đặc điểm của u xơ tuyến vú
U xơ tuyến vú thường có những đặc điểm dễ nhận biết khi sờ nắn:
- Hình dạng: Thường có hình tròn hoặc bầu dục, ranh giới rõ ràng với mô vú xung quanh.
- Cảm giác: Chắc, đàn hồi tốt.
- Di động: Có thể di chuyển dễ dàng dưới da khi bạn dùng ngón tay đẩy nhẹ (đôi khi được ví như hòn bi hoặc viên kẹo).
- Kích thước: Kích thước có thể thay đổi, từ rất nhỏ không sờ thấy cho đến vài cm. Hầu hết u xơ có kích thước dưới 2.5 cm.
- Đau: Thông thường là không đau. Một số phụ nữ có thể cảm thấy hơi đau hoặc khó chịu trước kỳ kinh nguyệt do ảnh hưởng của hormone. Trong nhiều trường hợp, u xơ tuyến vú được phát hiện tình cờ khi phụ nữ tự khám vú hoặc khi đi khám sức khỏe định kỳ, chụp nhũ ảnh hoặc siêu âm vú.
Chẩn đoán u xơ tuyến vú như thế nào?
Để xác định một khối u ở vú là u xơ tuyến vú và không phải là ung thư, bác sĩ sẽ thực hiện các bước chẩn đoán sau:
- Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ sờ nắn khối u để đánh giá kích thước, hình dạng, tính chất di động và cảm giác đau.
- Chẩn đoán hình ảnh:
- Siêu âm vú: Đây là phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến nhất, đặc biệt hiệu quả ở phụ nữ trẻ có mô vú dày. Siêu âm có thể cho thấy hình ảnh điển hình của u xơ (hình bầu dục/tròn, ranh giới rõ, đồng nhất).
- Chụp nhũ ảnh (X-quang tuyến vú): Thường được sử dụng ở phụ nữ lớn tuổi hơn. U xơ có thể xuất hiện dưới dạng một khối tròn hoặc bầu dục có bờ rõ nét.
- Sinh thiết (Biopsy): Đây là phương pháp quyết định để chẩn đoán xác định. Bác sĩ sẽ lấy một mẫu mô nhỏ từ khối u để gửi đến phòng xét nghiệm giải phẫu bệnh. Dưới kính hiển vi, các bác sĩ giải phẫu bệnh sẽ xem xét tế bào để khẳng định đó là u xơ lành tính hay tế bào ung thư. Có nhiều kỹ thuật sinh thiết khác nhau như sinh thiết kim nhỏ (FNA), sinh thiết kim lõi (Core needle biopsy) hoặc sinh thiết mở (phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ khối u). Chỉ khi có kết quả sinh thiết, bạn mới có thể chắc chắn về bản chất của khối u.
U xơ tuyến vú và nguy cơ ung thư vú
Như đã đề cập, bản thân u xơ tuyến vú thông thường là lành tính và không biến thành ung thư. Tuy nhiên, có một số trường hợp cần lưu ý:
- U xơ tuyến vú phức tạp (Complex fibroadenoma): Một số u xơ có cấu trúc phức tạp hơn khi nhìn dưới kính hiển vi (ví dụ: có nang, vôi hóa, tăng sản tuyến). Loại này có thể làm tăng nhẹ nguy cơ ung thư vú so với phụ nữ không có u xơ, nhưng nguy cơ này vẫn rất thấp.
- U phyllodes (Phyllodes tumor): Đây là một loại khối u vú khác, ít gặp hơn u xơ tuyến vú, cũng xuất phát từ mô đệm và mô biểu mô. U phyllodes có thể lành tính, giáp biên (borderline) hoặc ác tính. Điều quan trọng là u phyllodes ác tính có thể trông giống u xơ trên hình ảnh, nhưng có tốc độ phát triển nhanh và cần được chẩn đoán và điều trị phù hợp. Sinh thiết là cách để phân biệt.
- Sự hiện diện của ung thư vú ở vùng lân cận: Đôi khi, một khối u xơ lành tính có thể cùng tồn tại với một khối ung thư vú ở một vị trí khác trong cùng vú. Đó là lý do tại sao việc kiểm tra toàn diện và sinh thiết (khi cần thiết) là quan trọng. Nhìn chung, việc có u xơ tuyến vú không đồng nghĩa với việc bạn sẽ bị ung thư vú. Hầu hết các u xơ không làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh ung thư vú trong tương lai.
Phân biệt u xơ tuyến vú và ung thư vú
Dưới đây là bảng so sánh sự khác nhau điển hình giữa u xơ tuyến vú và ung thư vú. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng chỉ có bác sĩ và kết quả sinh thiết mới đưa ra chẩn đoán chính xác nhất.
- U xơ tuyến vú: Thường tròn/bầu dục, ranh giới rõ, di động, chắc đàn hồi, không đau, phát triển chậm hoặc không thay đổi kích thước, phổ biến ở phụ nữ trẻ.
- Ung thư vú: Thường có hình dạng không đều, bờ không rõ hoặc gai, ít di động (dính vào mô xung quanh), cứng chắc, có thể đau hoặc không, thường phát triển nhanh, có thể kèm theo các dấu hiệu khác như thay đổi da vú (lõm, sần như vỏ cam), tụt núm vú, tiết dịch bất thường từ núm vú, sưng hạch nách, phổ biến hơn ở phụ nữ lớn tuổi hơn (trên 50 tuổi). Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, chụp nhũ ảnh và đặc biệt là sinh thiết giúp bác sĩ phân biệt chính xác hai loại khối u này.
Theo dõi và điều trị u xơ tuyến vú
Vì u xơ tuyến vú là lành tính và thường không gây hại, nhiều trường hợp không cần điều trị mà chỉ cần theo dõi định kỳ.
- Theo dõi: Bác sĩ có thể khuyên bạn nên theo dõi kích thước của khối u bằng cách khám lâm sàng và siêu âm định kỳ (ví dụ: mỗi 6-12 tháng). Nếu khối u không phát triển hoặc thậm chí nhỏ lại, việc theo dõi có thể tiếp tục.
- Phẫu thuật: Phẫu thuật cắt bỏ u xơ có thể được cân nhắc trong các trường hợp sau:
- Khối u phát triển nhanh hoặc đạt kích thước lớn (ví dụ: trên 3-5 cm).
- Khối u gây đau hoặc khó chịu đáng kể.
- Kết quả sinh thiết không rõ ràng hoặc nghi ngờ (ví dụ: u xơ phức tạp có đặc điểm không điển hình, cần loại trừ u phyllodes).
- Bệnh nhân quá lo lắng và muốn loại bỏ khối u. Quyết định theo dõi hay phẫu thuật sẽ dựa trên kích thước, đặc điểm của khối u, tuổi của bệnh nhân và mức độ lo lắng của họ, sau khi thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ.
Tóm lại, u xơ tuyến vú là một tình trạng lành tính rất phổ biến và không phải là ung thư. Mặc dù vậy, việc phát hiện bất kỳ khối u hoặc thay đổi bất thường nào ở vú đều cần được thăm khám và chẩn đoán bởi bác sĩ chuyên khoa. Chỉ có bác sĩ mới có thể đánh giá chính xác bản chất của khối u thông qua khám lâm sàng, chẩn đoán hình ảnh và sinh thiết nếu cần thiết. Đừng ngần ngại tìm kiếm sự tư vấn y tế để được chẩn đoán và hướng dẫn phù hợp, giúp bạn yên tâm và bảo vệ sức khỏe của mình.
