GÓI KHÁM DỊCH VỤU màng não là một loại khối u phát sinh từ các màng bao bọc não và tủy sống. Khi được chẩn đoán mắc u màng não, một trong những câu hỏi đầu tiên và quan trọng nhất mà người bệnh thường đặt ra là liệu có cần phải phẫu thuật để loại bỏ khối u hay không. Quyết định này không đơn giản là “có” hay “không” mà phụ thuộc vào nhiều yếu tố phức tạp.
U màng não có phải mổ không?
Không phải tất cả các trường hợp u màng não đều cần phải phẫu thuật ngay lập tức. Quyết định phẫu thuật phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm kích thước của khối u, vị trí của nó, tốc độ phát triển, sự xuất hiện và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, cũng như tình trạng sức khỏe tổng thể và tuổi tác của người bệnh. Trong nhiều trường hợp, đặc biệt là với các khối u nhỏ, lành tính, không gây triệu chứng hoặc phát triển chậm, các bác sĩ có thể lựa chọn phương pháp theo dõi thay vì phẫu thuật.
Các yếu tố quyết định có cần phẫu thuật u màng não hay không?
Việc đưa ra quyết định về phương pháp điều trị, trong đó có phẫu thuật, dựa trên sự đánh giá cẩn thận của các chuyên gia y tế. Các yếu tố chính được xem xét bao gồm:
- Kích thước và vị trí của khối u: Các khối u lớn hơn hoặc nằm ở vị trí gây áp lực lên các cấu trúc quan trọng của não hoặc tủy sống thường có khả năng cần phẫu thuật cao hơn. Khối u nhỏ, đặc biệt là ở vị trí không đe dọa các dây thần kinh hay mạch máu quan trọng, có thể được theo dõi.
- Sự xuất hiện và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng: Nếu khối u gây ra các triệu chứng như đau đầu dữ dội, co giật, yếu liệt tay chân, thay đổi thị lực, thính lực, hoặc các vấn đề về nhận thức, phẫu thuật thường được xem xét để giảm áp lực và cải thiện triệu chứng. Khối u không gây triệu chứng có thể không cần can thiệp ngay.
- Tốc độ phát triển của khối u: U màng não phát triển nhanh chóng thường cần được phẫu thuật để ngăn chặn sự chèn ép và tổn thương vĩnh viễn cho mô não xung quanh. U phát triển chậm có thể chỉ cần theo dõi định kỳ.
- Đặc điểm mô học (lành tính hay ác tính): Hầu hết u màng não là lành tính (Grade I theo phân loại của WHO), phát triển chậm và ít có khả năng tái phát sau khi cắt bỏ hoàn toàn. Tuy nhiên, một số ít trường hợp là u màng não không điển hình (Grade II) hoặc ác tính (Grade III). Các khối u Grade II và Grade III có xu hướng phát triển nhanh hơn và tái phát cao hơn, thường cần phẫu thuật tích cực hơn và có thể kết hợp với xạ trị.
- Tình trạng sức khỏe và tuổi tác của người bệnh: Sức khỏe tổng thể tốt giúp người bệnh chịu đựng cuộc phẫu thuật tốt hơn. Ở người lớn tuổi hoặc có bệnh nền nặng, lợi ích của phẫu thuật cần được cân nhắc kỹ lưỡng so với các rủi ro tiềm ẩn.
Khi nào phẫu thuật u màng não thường được khuyến nghị?
Phẫu thuật là phương pháp điều trị phổ biến và hiệu quả nhất đối với nhiều trường hợp u màng não. Nó thường được khuyến nghị khi:
- Khối u gây ra các triệu chứng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hoặc đe dọa chức năng thần kinh.
- Khối u có kích thước lớn hoặc đang phát triển nhanh.
- Các khối u được xác định là không điển hình (Grade II) hoặc ác tính (Grade III).
- Khối u gây ra chèn ép đáng kể lên các cấu trúc quan trọng của não hoặc tủy sống. Mục tiêu của phẫu thuật là loại bỏ càng nhiều khối u càng tốt một cách an toàn, với mục tiêu lý tưởng là cắt bỏ hoàn toàn (Gross Total Resection). Việc cắt bỏ hoàn toàn khối u lành tính có thể xem là chữa khỏi trong nhiều trường hợp.
Các phương pháp điều trị u màng não khác ngoài phẫu thuật
Ngoài phẫu thuật, có hai phương pháp quản lý và điều trị u màng não chính khác:
- Theo dõi và chờ đợi (Observation): Phương pháp này phù hợp với các u màng não nhỏ, lành tính, không gây triệu chứng, và phát triển chậm. Người bệnh sẽ được theo dõi định kỳ bằng các chụp chiếu MRI hoặc CT scan để kiểm tra kích thước và sự phát triển của khối u. Nếu khối u bắt đầu phát triển hoặc gây triệu chứng, các phương pháp điều trị khác sẽ được xem xét.
- Xạ trị (Radiation Therapy): Xạ trị sử dụng các tia năng lượng cao để tiêu diệt tế bào khối u hoặc kiểm soát sự phát triển của chúng. Xạ trị có thể được sử dụng sau phẫu thuật nếu không thể loại bỏ hết khối u, hoặc đối với các khối u ở vị trí khó phẫu thuật, hoặc đối với các u màng não không điển hình hoặc ác tính. Xạ phẫu lập thể (Stereotactic Radiosurgery – ví dụ như Gamma Knife hoặc CyberKnife) là một dạng xạ trị liều cao, tập trung chính xác vào khối u, thường được sử dụng cho các khối u nhỏ hơn và nằm ở những vị trí khó tiếp cận bằng phẫu thuật truyền thống.
Rủi ro và quá trình phục hồi sau phẫu thuật u màng não
Giống như bất kỳ cuộc phẫu thuật não nào, phẫu thuật u màng não cũng tiềm ẩn những rủi ro nhất định như chảy máu, nhiễm trùng, tổn thương mô não lân cận dẫn đến các di chứng thần kinh (yếu liệt, thay đổi nhận thức, vấn đề về ngôn ngữ…), hoặc rò dịch não tủy. Tuy nhiên, với những tiến bộ trong kỹ thuật phẫu thuật thần kinh, các rủi ro này đã giảm đáng kể. Quá trình phục hồi sau phẫu thuật phụ thuộc vào kích thước và vị trí của khối u, mức độ can thiệp, và sức khỏe tổng thể của người bệnh. Một số người có thể phục hồi nhanh chóng, trong khi những người khác có thể cần thời gian dài hơn và vật lý trị liệu hoặc phục hồi chức năng để lấy lại các chức năng bị ảnh hưởng.
Tóm lại, quyết định liệu u màng não có cần phẫu thuật hay không là một quá trình cá thể hóa dựa trên sự đánh giá kỹ lưỡng của bác sĩ chuyên khoa thần kinh hoặc phẫu thuật thần kinh. Không phải mọi khối u màng não đều cần can thiệp bằng phẫu thuật ngay lập tức. Người bệnh nên thảo luận chi tiết với bác sĩ của mình để hiểu rõ tình trạng cụ thể, các lựa chọn điều trị và cùng đưa ra quyết định phù hợp nhất.
