GÓI KHÁM DỊCH VỤNhiều người khi tìm hiểu về bệnh tiểu đường thường thắc mắc không biết căn bệnh này được phân loại hay chia thành bao nhiêu “cấp độ”. Thực tế, thuật ngữ y khoa không phân chia bệnh tiểu đường thành các “cấp độ” theo kiểu tăng dần về số lượng. Thay vào đó, bệnh được phân loại dựa trên nguyên nhân và đặc điểm, cũng như được đánh giá mức độ ảnh hưởng dựa trên sự kiểm soát đường huyết và các biến chứng.
Tiểu đường có bao nhiêu cấp độ? Giải đáp về phân loại và giai đoạn bệnh
Trong y học, bệnh tiểu đường (đái tháo đường) không được phân chia theo hệ thống các “cấp độ” số học (như cấp độ 1, cấp độ 2, v.v.) áp dụng chung cho tất cả các loại bệnh. Cách tiếp cận chính xác hơn là phân loại bệnh dựa trên nguyên nhân gây ra và đánh giá mức độ nghiêm trọng dựa trên tình trạng kiểm soát đường huyết và sự xuất hiện của các biến chứng.
Thay vì “cấp độ”, chúng ta nói về các loại bệnh tiểu đường khác nhau và một giai đoạn được gọi là tiền tiểu đường. Mức độ ảnh hưởng của bệnh trên từng người bệnh cụ thể lại phụ thuộc vào việc bệnh được kiểm soát tốt hay không và đã gây ra những biến chứng ở mức độ nào.
Phân loại bệnh tiểu đường chính
Có các loại bệnh tiểu đường chính được công nhận dựa trên nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh:
- Tiểu đường Type 1: Đây là bệnh tự miễn, cơ thể tấn công và phá hủy các tế bào beta trong tuyến tụy, nơi sản xuất insulin. Người bệnh Type 1 cần phải tiêm insulin hàng ngày để tồn tại. Bệnh này thường khởi phát ở trẻ em và thanh thiếu niên, nhưng cũng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi.
- Tiểu đường Type 2: Đây là loại phổ biến nhất, chiếm khoảng 90-95% tổng số ca mắc tiểu đường. Trong bệnh Type 2, cơ thể trở nên đề kháng với insulin hoặc không sản xuất đủ insulin để duy trì mức đường huyết bình thường. Bệnh thường liên quan đến thừa cân, béo phì, ít vận động và yếu tố di truyền, thường gặp ở người trưởng thành nhưng đang ngày càng trẻ hóa.
- Tiểu đường Thai kỳ: Tình trạng tăng đường huyết xảy ra trong thai kỳ ở phụ nữ chưa từng mắc tiểu đường trước đó. Bệnh thường biến mất sau khi sinh, nhưng làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường Type 2 cho cả mẹ và con trong tương lai.
- Tiền tiểu đường: Đây là giai đoạn mà mức đường huyết cao hơn bình thường nhưng chưa đủ cao để chẩn đoán là tiểu đường Type 2. Tiền tiểu đường được coi là một “cấp độ” hoặc “giai đoạn” cảnh báo trước khi tiến triển thành tiểu đường Type 2 nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời về lối sống.
- Các loại tiểu đường chuyên biệt khác: Bao gồm tiểu đường do bệnh lý tuyến tụy, do dùng thuốc, do bệnh nội tiết khác, v.v. (ít phổ biến hơn).
Mức độ nguy hiểm và biến chứng: Yếu tố xác định “cấp độ” thực tế
Mặc dù không có “cấp độ” chính thức cho từng loại tiểu đường, mức độ nguy hiểm hay “nặng nhẹ” của bệnh trên một cá nhân lại được đánh giá dựa vào:
- Mức độ kiểm soát đường huyết: Chỉ số đường huyết lúc đói, sau ăn và đặc biệt là chỉ số HbA1c phản ánh mức đường huyết trung bình trong 2-3 tháng gần nhất. HbA1c càng cao cho thấy tình trạng đường huyết kiểm soát càng kém, nguy cơ biến chứng càng lớn.
- Sự hiện diện và mức độ nghiêm trọng của biến chứng: Tiểu đường kéo dài và kiểm soát kém có thể gây tổn thương nhiều cơ quan trong cơ thể, dẫn đến các biến chứng mạn tính. Sự xuất hiện của các biến chứng như bệnh võng mạc tiểu đường (mắt), bệnh thận tiểu đường, bệnh thần kinh ngoại biên, biến chứng tim mạch (nhồi máu cơ tim, đột quỵ), loét bàn chân… là những dấu hiệu cho thấy bệnh đang ở mức độ ảnh hưởng nặng hơn hoặc đã tiến triển qua các giai đoạn gây tổn thương cơ quan đích.
Do đó, khi nói về “cấp độ” của tiểu đường ở một người bệnh cụ thể, thường là đề cập đến mức độ kiểm soát đường huyết hiện tại (tốt hay kém) và tình trạng các biến chứng đã có hay chưa.
Tầm quan trọng của việc chẩn đoán sớm và quản lý hiệu quả
Việc hiểu rõ bệnh tiểu đường được phân loại và đánh giá mức độ dựa trên gì giúp chúng ta nhận thức được tầm quan trọng của việc phát hiện sớm (đặc biệt là giai đoạn tiền tiểu đường) và quản lý bệnh một cách tích cực. Kiểm soát tốt đường huyết ngay từ đầu giúp ngăn ngừa hoặc làm chậm tiến trình xuất hiện và nặng lên của các biến chứng, qua đó cải thiện chất lượng cuộc sống và tuổi thọ cho người bệnh.
Mỗi loại tiểu đường và tình trạng biến chứng ở mỗi người là khác nhau, đòi hỏi phác đồ điều trị và quản lý cá nhân hóa.
Tóm lại, bệnh tiểu đường không được chia thành các cấp độ số học đơn giản. Thay vào đó, bệnh được phân loại thành các loại khác nhau (Type 1, Type 2, Thai kỳ, Tiền tiểu đường). Mức độ “nặng” hay “nhẹ” của bệnh trên từng cá nhân phụ thuộc vào mức độ kiểm soát đường huyết và sự xuất hiện của các biến chứng. Việc hiểu rõ điều này giúp người bệnh và cộng đồng nhận thức đúng đắn về tình trạng của mình và tầm quan trọng của việc theo dõi, quản lý bệnh sát sao dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.
