GÓI KHÁM DỊCH VỤGiới thiệu về rốn
Rốn, hay còn gọi là lỗ rốn (umbilicus), là một vết sẹo nhỏ trên bụng, hình thành sau khi dây rốn bị cắt ở trẻ sơ sinh. Đây là dấu tích của mối liên kết giữa mẹ và thai nhi, nơi dây rốn từng cung cấp máu, oxy và dinh dưỡng trong suốt thai kỳ. Rốn không chỉ mang ý nghĩa sinh học mà còn là đặc điểm độc đáo trên cơ thể mỗi người. Dù không còn chức năng sau khi sinh, rốn vẫn có thể phản ánh một số vấn đề sức khỏe nếu xuất hiện bất thường.
Cấu trúc và nguồn gốc rốn
Rốn là một vùng da lõm hoặc lồi (tùy người), nằm ở trung tâm bụng, được bao quanh bởi mô mỡ và cơ bụng. Bên dưới lớp da là mô sẹo từ dây rốn đã khô và rụng tự nhiên sau sinh (thường 1-3 tuần). Rốn hình thành trong giai đoạn phôi thai, khi dây rốn nối thai nhi với nhau thai, và sau khi sinh, dây rốn được cắt, để lại vết sẹo đặc trưng. Hình dạng rốn (lõm, lồi, tròn, dẹt) phụ thuộc vào di truyền và cách lành vết thương.
Chức năng của rốn
Trước khi sinh, rốn đóng vai trò quan trọng qua dây rốn, vận chuyển oxy và chất dinh dưỡng từ mẹ sang thai nhi, đồng thời thải chất cặn bã. Sau khi sinh, rốn không còn chức năng sinh học trực tiếp, nhưng nó vẫn là điểm kết nối với các mạch máu lớn trong ổ bụng (như tĩnh mạch rốn và động mạch rốn trong thai kỳ). Ở người trưởng thành, rốn chủ yếu mang ý nghĩa thẩm mỹ và đôi khi được dùng trong phẫu thuật nội soi bụng.
Ảnh hưởng đến sức khỏe
Rốn bình thường không gây vấn đề sức khỏe. Tuy nhiên, khi có bất thường, nó có thể là dấu hiệu bệnh lý. Dưới đây là bảng minh họa:
| Tình trạng | Mô tả |
|---|---|
| Bình thường | Sạch, không đau, không sưng. |
| Bất thường | Viêm, thoát vị, rỉ dịch, đau. |
Các bệnh lý liên quan đến rốn bao gồm viêm rốn (omphalitis), thoát vị rốn (umbilical hernia), và nhiễm trùng ở trẻ sơ sinh. Ở người lớn, rốn bẩn hoặc tổn thương có thể dẫn đến áp xe hoặc các vấn đề liên quan đến ổ bụng.
Các phương pháp chẩn đoán
- Khám lâm sàng: Quan sát rốn để phát hiện sưng, đỏ, rỉ dịch hoặc thoát vị.
- Siêu âm bụng: Xác định thoát vị rốn hoặc khối bất thường bên trong.
- Xét nghiệm dịch rốn: Kiểm tra vi khuẩn nếu nghi ngờ nhiễm trùng.
- Chụp CT: Đánh giá tổn thương sâu trong ổ bụng liên quan đến rốn.
Các phương pháp điều trị
- Thuốc kháng sinh: Điều trị viêm rốn hoặc nhiễm trùng bằng thuốc bôi/đường uống.
- Phẫu thuật: Sửa thoát vị rốn hoặc loại bỏ mô nhiễm trùng nặng.
- Vệ sinh rốn: Rửa sạch bằng nước muối sinh lý để ngăn nhiễm trùng.
- Chăm sóc trẻ sơ sinh: Giữ rốn khô, sạch cho đến khi dây rốn rụng tự nhiên.
Liên kết với các bộ phận khác trong cơ thể
Rốn liên kết với hệ tuần hoàn qua các mạch máu lớn trong thai kỳ (tĩnh mạch rốn, động mạch rốn), sau sinh trở thành dây chằng trong ổ bụng. Nó gần gan, ruột và bàng quang, nên các vấn đề như thoát vị rốn có thể ảnh hưởng đến các cơ quan này. Hệ miễn dịch cũng tham gia bảo vệ rốn khỏi nhiễm trùng, đặc biệt ở trẻ sơ sinh khi rốn còn là vết thương hở cần thời gian lành.
Mọi người cũng hỏi
Rốn bị viêm có nguy hiểm không?
Rốn bị viêm (viêm rốn) có thể nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ sơ sinh, nếu không điều trị kịp thời. Nó gây đỏ, sưng, rỉ mủ, thậm chí nhiễm trùng lan vào máu (nhiễm trùng huyết), đe dọa tính mạng. Ở người lớn, viêm rốn thường do vệ sinh kém, dẫn đến đau và áp xe. Dùng kháng sinh và làm sạch rốn đúng cách giúp kiểm soát tình trạng, nhưng cần thăm khám nếu có sốt hoặc dấu hiệu nặng.
Làm sao để vệ sinh rốn đúng cách?
Để vệ sinh rốn đúng cách, dùng tăm bông thấm nước muối sinh lý hoặc cồn 70 độ nhẹ nhàng lau sạch bụi bẩn, mồ hôi trong rốn, đặc biệt ở rốn lõm sâu. Lau khô sau khi tắm để tránh ẩm ướt gây vi khuẩn phát triển. Với trẻ sơ sinh, giữ rốn khô, không băng kín và theo dõi đến khi dây rốn rụng. Tránh dùng tay bẩn chạm vào rốn để giảm nguy cơ nhiễm trùng.
Rốn lồi có phải là bệnh không?
Rốn lồi không nhất thiết là bệnh, có thể là đặc điểm tự nhiên do di truyền hoặc cách lành sẹo sau sinh. Tuy nhiên, nếu rốn lồi kèm đau, sưng hoặc nhô ra bất thường, đó có thể là thoát vị rốn – khi ruột hoặc mô đẩy qua thành bụng yếu. Thoát vị thường gặp ở trẻ sơ sinh và tự khỏi, nhưng ở người lớn cần phẫu thuật nếu gây khó chịu hoặc biến chứng.
Rốn liên quan gì đến thai nhi?
Rốn là dấu tích của dây rốn – cầu nối giữa mẹ và thai nhi trong thai kỳ. Dây rốn qua rốn cung cấp oxy, dinh dưỡng từ máu mẹ sang thai nhi và thải chất cặn bã ngược lại qua nhau thai. Sau khi sinh, dây rốn bị cắt, để lại rốn như một vết sẹo tự nhiên. Chăm sóc rốn tốt ở trẻ sơ sinh giúp ngăn nhiễm trùng trong giai đoạn đầu đời quan trọng này.
Tại sao rốn lại có mùi hôi?
Rốn có mùi hôi thường do vệ sinh kém, khiến bụi bẩn, mồ hôi và tế bào chết tích tụ, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Rốn sâu, lõm dễ giữ chất bẩn hơn, dẫn đến mùi khó chịu. Nhiễm nấm hoặc viêm rốn cũng là nguyên nhân. Rửa rốn bằng nước muối sinh lý, lau khô kỹ và giữ thoáng sẽ giúp loại bỏ mùi hôi hiệu quả, nếu kéo dài cần khám bác sĩ.
Tài liệu tham khảo về rốn
- Moore, K. L. (2018). “Clinically Oriented Anatomy” – Wolters Kluwer.
- WHO: Hướng dẫn chăm sóc trẻ sơ sinh và rốn.
- American Academy of Pediatrics: Tài liệu về viêm rốn ở trẻ.
- Standring, S. (2015). “Gray’s Anatomy” – Elsevier.
