Nướu răng

Nướu răng là gì?

Nướu răng, hay còn gọi là lợi, là một phần mô mềm bao quanh chân răng và xương ổ răng trong miệng. Chúng đóng vai trò thiết yếu trong việc bảo vệ răng và các cấu trúc nâng đỡ răng khỏi sự xâm nhập của vi khuẩn và các tác nhân gây hại từ môi trường bên ngoài. Nướu răng khỏe mạnh thường có màu hồng nhạt, săn chắc và ôm sát chân răng.

Tổng quan về Nướu răng

Cấu trúc

Cấu trúc của nướu răng bao gồm hai phần chính: nướu dính và nướu tự do.

Nướu dính (Attached Gingiva): Đây là phần nướu bám chặt vào xương ổ răng và cổ răng. Nó có bề mặt sần sùi, có các chấm nhỏ gọi là “stippling”, tạo độ bám chắc chắn.

Nướu tự do (Free Gingiva): Đây là phần nướu không dính vào răng và tạo thành một rãnh nhỏ gọi là “khe nướu” (gingival sulcus) xung quanh mỗi răng. Khe nướu có độ sâu bình thường khoảng 1-3mm.

Ngoài ra, giữa nướu dính và nướu tự do còn có một ranh giới gọi là đường viền nướu tự do (free gingival margin). Bên dưới nướu là các sợi collagen và mô liên kết, giúp nướu có độ đàn hồi và chịu lực.

Nguồn gốc

Nướu răng có nguồn gốc từ trung bì (mesoderm) và ngoại bì (ectoderm) trong quá trình phát triển phôi thai. Các tế bào biểu mô từ ngoại bì tạo thành lớp bề mặt của nướu, trong khi các tế bào trung mô từ trung bì phát triển thành mô liên kết và các thành phần khác của nướu.

Cơ chế

Cơ chế hoạt động chính của nướu răng là tạo ra một hàng rào bảo vệ vật lý và miễn dịch xung quanh răng. Lớp biểu mô của nướu có khả năng chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn và các chất kích thích. Các tế bào miễn dịch trong mô liên kết của nướu có khả năng phát hiện và tiêu diệt các tác nhân gây bệnh, giúp ngăn ngừa nhiễm trùng và viêm nhiễm.

Chức năng của Nướu răng

Chức năng chính của nướu răng là bảo vệ răng và các cấu trúc nâng đỡ răng. Nướu răng khỏe mạnh giúp:

• Bảo vệ chân răng: Nướu răng bao phủ và bảo vệ phần chân răng, nơi không có lớp men răng bảo vệ, khỏi các tác động bên ngoài như nhiệt độ, hóa chất và lực nhai.
• Ngăn chặn sự xâm nhập của vi khuẩn: Nướu răng tạo ra một hàng rào cơ học ngăn chặn vi khuẩn và các chất độc hại xâm nhập vào các mô sâu hơn, gây viêm nhiễm và tổn thương.
• Duy trì sự ổn định của răng: Nướu răng khỏe mạnh góp phần giữ cho răng chắc chắn trong xương hàm bằng cách hỗ trợ các sợi nha chu (periodontal ligaments).
• Thẩm mỹ: Nướu răng có hình dáng và màu sắc hài hòa góp phần tạo nên vẻ đẹp của nụ cười.

Ảnh hưởng đến sức khỏe

Nướu răng khỏe mạnh là nền tảng cho sức khỏe răng miệng toàn diện. Khi nướu răng gặp vấn đề, nó có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng không chỉ cho răng mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.

Bình thường với bất thường

Các bệnh lý liên quan

• Viêm nướu (Gingivitis): Đây là giai đoạn đầu của bệnh nướu răng, thường do vệ sinh răng miệng kém dẫn đến tích tụ mảng bám và cao răng. Nếu không được điều trị, viêm nướu có thể tiến triển thành viêm nha chu.
• Viêm nha chu (Periodontitis): Đây là một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng ở nướu răng và các mô nâng đỡ răng, gây tổn thương xương ổ răng và có thể dẫn đến mất răng. Nguyên nhân chính là do sự tích tụ lâu ngày của mảng bám và cao răng, kết hợp với các yếu tố nguy cơ khác như di truyền, hút thuốc, và một số bệnh lý toàn thân.
• Áp xe nướu (Gingival Abscess): Đây là tình trạng nhiễm trùng cục bộ ở nướu răng, thường gây đau nhức, sưng tấy và có mủ. Nguyên nhân có thể do dị vật mắc kẹt trong nướu hoặc do tiến triển của viêm nha chu.
• Viêm quanh thân răng (Pericoronitis): Đây là tình trạng viêm nhiễm nướu xung quanh một răng đang mọc dở, thường gặp ở răng khôn. Thức ăn và vi khuẩn dễ bị mắc kẹt dưới nướu, gây sưng đau và khó chịu.
• Ung thư nướu (Gingival Cancer): Đây là một loại ung thư miệng ác tính xuất phát từ các tế bào của nướu răng. Các yếu tố nguy cơ bao gồm hút thuốc, uống rượu nhiều và vệ sinh răng miệng kém.

Chẩn đoán và điều trị khi bất thường

Các phương pháp chẩn đoán

• Khám lâm sàng: Bác sĩ nha khoa sẽ kiểm tra màu sắc, hình dạng, độ săn chắc của nướu răng, đồng thời đánh giá tình trạng chảy máu và mức độ tụt nướu.
• Thăm dò nha chu: Bác sĩ sử dụng một dụng cụ chuyên dụng để đo độ sâu của khe nướu, giúp phát hiện các túi nha chu (là dấu hiệu của viêm nha chu).
• Chụp X-quang răng: Phương pháp này giúp đánh giá tình trạng xương ổ răng, phát hiện sự tiêu xương do viêm nha chu.
• Xét nghiệm vi sinh: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể lấy mẫu mảng bám hoặc dịch nướu để xác định loại vi khuẩn gây bệnh.

Các phương pháp điều trị

• Cạo vôi răng và làm sạch bề mặt chân răng (Scaling and Root Planing): Đây là phương pháp điều trị cơ bản cho viêm nướu và viêm nha chu, giúp loại bỏ mảng bám và cao răng trên răng và dưới đường viền nướu.
• Sử dụng thuốc kháng sinh: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh uống hoặc bôi tại chỗ để kiểm soát nhiễm trùng.
• Phẫu thuật nha chu: Trong trường hợp viêm nha chu tiến triển, có thể cần phẫu thuật để loại bỏ mô bị nhiễm trùng, tái tạo xương và mô nâng đỡ răng bị mất.
• Ghép nướu: Phương pháp này được sử dụng để điều trị tình trạng tụt nướu, giúp che phủ phần chân răng bị lộ và cải thiện thẩm mỹ.
• Điều trị phì đại nướu: Tùy thuộc vào nguyên nhân, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật cắt bỏ phần nướu bị phì đại hoặc điều chỉnh thuốc gây ra tình trạng này.

Liên kết với các bộ phận khác trong cơ thể

Hệ thống tim mạch

Nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa bệnh nướu răng và các bệnh tim mạch. Vi khuẩn từ nướu bị viêm có thể xâm nhập vào máu và gây ra tình trạng viêm nhiễm ở các mạch máu, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như xơ vữa động mạch, đau tim và đột quỵ. Các vi khuẩn này có thể bám vào các mảng xơ vữa trong động mạch, làm chúng dày lên và cản trở lưu thông máu.

Bệnh tiểu đường

Mối quan hệ giữa bệnh nướu răng và bệnh tiểu đường là mối quan hệ hai chiều. Bệnh tiểu đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh nướu răng và làm cho tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn do khả năng miễn dịch suy giảm và quá trình lành thương chậm hơn. Ngược lại, bệnh nướu răng có thể gây khó khăn trong việc kiểm soát lượng đường trong máu ở những người mắc bệnh tiểu đường do tình trạng viêm nhiễm toàn thân.

Hệ thống hô hấp

Vi khuẩn từ miệng, đặc biệt là từ nướu bị viêm, có thể xâm nhập vào đường hô hấp và gây ra các bệnh nhiễm trùng phổi như viêm phổi. Điều này đặc biệt nguy hiểm đối với những người có hệ miễn dịch yếu hoặc mắc các bệnh hô hấp mãn tính. Các vi khuẩn này có thể được hít vào phổi hoặc di chuyển đến phổi thông qua đường máu.

Phụ nữ mang thai

Những thay đổi гормональные trong thời kỳ mang thai có thể làm cho nướu răng trở nên nhạy cảm hơn và dễ bị viêm nhiễm hơn. Bệnh nướu răng ở phụ nữ mang thai có liên quan đến nguy cơ sinh non và trẻ nhẹ cân. Tình trạng viêm nhiễm có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.

Mọi người cũng hỏi

Nướu răng khỏe mạnh có màu gì?

Nướu răng khỏe mạnh thường có màu hồng nhạt, tương tự như màu bên trong của môi hoặc má. Màu sắc có thể thay đổi một chút tùy thuộc vào sắc tố da của mỗi người.

Tại sao nướu răng của tôi bị chảy máu khi đánh răng?

Chảy máu nướu răng thường là dấu hiệu của viêm nướu, giai đoạn đầu của bệnh nướu răng. Nguyên nhân phổ biến nhất là do vệ sinh răng miệng kém, dẫn đến tích tụ mảng bám và cao răng gây kích ứng và viêm nhiễm nướu.

Làm thế nào để giữ cho nướu răng khỏe mạnh?

Để giữ cho nướu răng khỏe mạnh, bạn cần duy trì vệ sinh răng miệng tốt bằng cách đánh răng ít nhất hai lần một ngày, sử dụng chỉ nha khoa hàng ngày để làm sạch kẽ răng, và súc miệng bằng nước súc miệng kháng khuẩn. Ngoài ra, bạn nên đi khám răng định kỳ 6 tháng một lần để được kiểm tra và làm sạch răng chuyên nghiệp.

Bệnh nướu răng có nguy hiểm không?

Bệnh nướu răng, đặc biệt là viêm nha chu, là một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng có thể gây tổn thương vĩnh viễn cho nướu, xương ổ răng và dẫn đến mất răng nếu không được điều trị. Ngoài ra, bệnh nướu răng còn liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe khác như bệnh tim mạch, tiểu đường và các biến chứng thai kỳ.

Tôi có thể làm gì để ngăn ngừa tụt nướu?

Để ngăn ngừa tụt nướu, bạn cần duy trì vệ sinh răng miệng tốt, chải răng nhẹ nhàng bằng bàn chải lông mềm, tránh nghiến răng, và điều trị các vấn đề về khớp cắn nếu có. Đi khám răng định kỳ cũng rất quan trọng để phát hiện sớm và điều trị các dấu hiệu của tụt nướu.

Cao răng có gây hại cho nướu răng không?

Có, cao răng (vôi răng) là một trong những nguyên nhân chính gây ra bệnh nướu răng. Cao răng là mảng bám đã cứng lại, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển và gây viêm nhiễm nướu. Việc loại bỏ cao răng định kỳ tại phòng khám nha khoa là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe nướu răng.

Viêm nha chu có chữa khỏi được không?

Viêm nha chu không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể được kiểm soát và làm chậm tiến triển bằng các phương pháp điều trị chuyên nghiệp và duy trì vệ sinh răng miệng tốt tại nhà. Mục tiêu điều trị là ngăn chặn sự tiến triển của bệnh, giảm viêm nhiễm và bảo tồn răng.

Hút thuốc lá ảnh hưởng đến nướu răng như thế nào?

Hút thuốc lá là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ra bệnh nướu răng và làm cho bệnh trở nên nghiêm trọng hơn. Thuốc lá làm suy yếu hệ miễn dịch, giảm lưu lượng máu đến nướu răng, làm chậm quá trình lành thương và tăng nguy cơ tiêu xương.

Stress có ảnh hưởng đến nướu răng không?

Stress có thể ảnh hưởng gián tiếp đến sức khỏe nướu răng. Khi bị stress, một số người có xu hướng bỏ bê việc vệ sinh răng miệng, nghiến răng hoặc có những thói quen xấu khác có thể gây hại cho nướu răng. Stress cũng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng nướu hơn.

Nướu răng bị sưng có nguy hiểm không?

Nướu răng bị sưng thường là dấu hiệu của viêm nướu hoặc áp xe nướu, đều là những tình trạng cần được điều trị. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng sưng nướu có thể tiến triển thành các vấn đề nghiêm trọng hơn như viêm nha chu và mất răng.

Tài liệu tham khảo về Nướu răng

• Sách giáo khoa Nha Chu học
• Các nghiên cứu khoa học về bệnh nha chu trên các tạp chí y khoa uy tín
• Tài liệu từ các tổ chức y tế như Hiệp hội Nha khoa Việt Nam