GÓI KHÁM DỊCH VỤGiới thiệu về lá lách
Lá lách là một cơ quan nội tạng nằm ở phía trên bên trái của bụng, gần dạ dày, đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch và tuần hoàn máu. Dù không phải cơ quan sống còn như tim hay phổi, lá lách vẫn hỗ trợ cơ thể chống lại nhiễm trùng và lọc máu hiệu quả. Theo nghiên cứu từ Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), khoảng 1-2% dân số có thể gặp vấn đề liên quan đến lá lách, như phì đại hoặc tổn thương do chấn thương.
Cấu trúc của lá lách
Lá lách có hình bầu dục, kích thước khoảng 12 cm ở người trưởng thành, nặng từ 150-200 gram. Nó được bao bọc bởi một lớp vỏ mỏng và chứa hai loại mô chính: tủy trắng (liên quan đến miễn dịch) và tủy đỏ (lọc máu). Lá lách hình thành từ giai đoạn phôi thai, phát triển đầy đủ chức năng sau khi sinh, và được cung cấp máu bởi động mạch lách từ động mạch chủ bụng.
Chức năng của lá lách
Lá lách hoạt động như một bộ lọc máu, loại bỏ hồng cầu già, hỏng và tiểu cầu không còn hoạt động. Nó cũng sản xuất tế bào miễn dịch như lympho để chống lại vi khuẩn, virus, đặc biệt là các loại gây viêm phổi và viêm màng não. Ngoài ra, lá lách lưu trữ máu dự phòng, giải phóng khi cơ thể mất máu đột ngột, và tham gia tái chế sắt từ hồng cầu cũ.
Ảnh hưởng đến sức khỏe
Lá lách khỏe mạnh duy trì sự cân bằng máu và miễn dịch tốt. Tuy nhiên, khi bị tổn thương hoặc phì đại, nó gây ra vấn đề nghiêm trọng. Dưới đây là bảng so sánh:
| Tình trạng | Lá lách bình thường | Lá lách bất thường |
|---|---|---|
| Miễn dịch | Kháng nhiễm trùng tốt | Dễ nhiễm trùng nặng |
| Máu | Lọc hiệu quả | Thiếu máu hoặc tiểu cầu thấp |
Các bệnh lý liên quan bao gồm lách to (splenomegaly), vỡ lá lách, và nhiễm trùng do suy giảm miễn dịch sau cắt lách.
Chẩn đoán và điều trị
Các phương pháp chẩn đoán
- Siêu âm bụng: Xác định kích thước và tổn thương của lá lách.
- Xét nghiệm máu: Đánh giá số lượng hồng cầu, tiểu cầu và bạch cầu liên quan đến lá lách.
- Chụp CT: Phát hiện chấn thương hoặc khối u trong lá lách.
Các phương pháp điều trị
- Thuốc kháng sinh: Điều trị nhiễm trùng khi lá lách suy yếu hoặc sau cắt bỏ.
- Phẫu thuật cắt lách: Áp dụng khi lách vỡ hoặc phì đại quá mức gây nguy hiểm.
- Theo dõi định kỳ: Quản lý lách to do nguyên nhân như sốt rét hoặc bệnh gan.
Liên kết với các bộ phận khác trong cơ thể
Lá lách liên kết chặt chẽ với hệ miễn dịch qua việc sản xuất tế bào lympho, phối hợp với gan trong tái chế máu và sắt. Nó cũng tác động đến hệ tuần hoàn bằng cách lưu trữ và lọc máu, liên quan đến dạ dày và tuyến tụy do vị trí giải phẫu gần kề, và ảnh hưởng gián tiếp đến phổi khi nhiễm trùng lan rộng.
Mọi người cũng hỏi
Lá lách to có triệu chứng gì?
Lá lách to thường gây đau hoặc cảm giác nặng ở vùng bụng trên bên trái, đôi khi lan lên vai trái. Người bệnh có thể thấy đầy hơi, thiếu máu (mệt mỏi, da nhợt) hoặc dễ bị nhiễm trùng. Triệu chứng phụ thuộc vào nguyên nhân như nhiễm trùng, bệnh gan hoặc ung thư máu. Siêu âm và xét nghiệm máu giúp chẩn đoán chính xác để điều trị kịp thời.
Sống không có lá lách được không?
Có, con người có thể sống mà không cần lá lách vì các cơ quan khác như gan và tủy xương sẽ bù đắp chức năng lọc máu và miễn dịch. Tuy nhiên, sau cắt lách, nguy cơ nhiễm trùng nặng tăng, đặc biệt từ vi khuẩn như phế cầu khuẩn. Tiêm vắc-xin và dùng kháng sinh dự phòng là cách bảo vệ sức khỏe cho người không còn lá lách.
Lá lách yếu có nguy hiểm không?
Lá lách yếu, thường do bệnh mãn tính như xơ gan hoặc thiếu máu, làm giảm khả năng lọc máu và chống nhiễm trùng. Điều này dẫn đến mệt mỏi, dễ bị bệnh, và trong trường hợp nặng có thể gây biến chứng như xuất huyết nội tạng. Theo dõi y tế và điều trị nguyên nhân gốc rễ là cần thiết để tránh nguy hiểm lâu dài.
Làm sao để bảo vệ lá lách?
Để bảo vệ lá lách, tránh chấn thương vùng bụng bằng cách đội bảo hộ khi chơi thể thao hoặc lái xe. Ăn uống lành mạnh với thực phẩm giàu sắt (thịt đỏ, rau bina) hỗ trợ chức năng máu của lá lách. Kiểm soát nhiễm trùng và bệnh gan cũng quan trọng. Thăm khám định kỳ giúp phát hiện sớm vấn đề như lách to.
Vỡ lá lách có triệu chứng gì?
Vỡ lá lách gây đau dữ dội ở bụng trên bên trái, kèm theo chóng mặt, mạch nhanh và da nhợt do mất máu nội tạng. Đây là tình trạng cấp cứu, thường xảy ra sau chấn thương mạnh như tai nạn giao thông. Nếu không phẫu thuật kịp thời, người bệnh có thể tử vong do sốc mất máu, cần đưa đến bệnh viện ngay lập tức.
Tài liệu tham khảo về lá lách
- National Institutes of Health (NIH) – Nghiên cứu về chức năng và bệnh lý lá lách.
- World Health Organization (WHO) – Thông tin về nhiễm trùng liên quan đến lá lách.
- American College of Surgeons – Hướng dẫn điều trị chấn thương lá lách.
