Khi nào biết thận có vấn đề?

Thận đóng vai trò quan trọng trong việc lọc máu, loại bỏ chất thải và duy trì cân bằng nước, điện giải trong cơ thể. Khi chức năng thận suy giảm, các chất độc hại có thể tích tụ, gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Tuy nhiên, các dấu hiệu cảnh báo bệnh thận giai đoạn đầu thường khá mơ hồ, khiến nhiều người bỏ qua. Nhận biết sớm các triệu chứng là chìa khóa để phát hiện và điều trị bệnh kịp thời, bảo vệ sức khỏe thận lâu dài. Bài viết này sẽ giúp bạn nhận biết khi nào biết thận có vấn đề thông qua những dấu hiệu phổ biến.

Khi nào biết thận có vấn đề: Những dấu hiệu cảnh báo không nên bỏ qua

Các vấn đề về thận thường tiến triển âm thầm trong giai đoạn đầu và các triệu chứng có thể xuất hiện rất khác nhau tùy thuộc vào mức độ suy giảm chức năng. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu phổ biến bạn nên chú ý:

• Thay đổi thói quen tiểu tiện: Đây là một trong những dấu hiệu sớm nhất. Bạn có thể đi tiểu thường xuyên hơn, đặc biệt là vào ban đêm (tiểu đêm), hoặc đi tiểu ít hơn bình thường. Nước tiểu có thể có bọt (do protein thoát ra), có máu, hoặc có màu sắc bất thường.
• Sưng phù: Thận bị tổn thương không thể loại bỏ chất lỏng dư thừa ra khỏi cơ thể hiệu quả, dẫn đến tích tụ và gây sưng ở chân, mắt cá chân, bàn chân, hoặc thậm chí là mặt và bàn tay.
• Mệt mỏi kéo dài: Thận khỏe mạnh sản xuất hormone erythropoietin (EPO), giúp tạo ra hồng cầu mang oxy. Khi thận suy, lượng EPO giảm, dẫn đến thiếu máu, gây mệt mỏi, yếu sức, khó tập trung.
• Ngứa da và phát ban: Thận giúp loại bỏ chất thải khỏi máu. Khi thận suy, các chất thải này tích tụ, gây ngứa da dữ dội, khô da, hoặc phát ban.
• Buồn nôn, nôn mửa và chán ăn: Sự tích tụ chất độc trong máu do thận suy có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, gây cảm giác buồn nôn, nôn mửa, chán ăn và giảm cân.
• Hơi thở có mùi amoniac hoặc vị kim loại trong miệng: Chất thải urê tích tụ trong máu có thể phân hủy thành amoniac trong nước bọt, gây mùi hôi miệng đặc trưng hoặc vị khó chịu.
• Khó thở: Tích tụ chất lỏng trong phổi (do thận không loại bỏ được) hoặc thiếu máu (do thận không sản xuất đủ EPO) đều có thể gây khó thở.
• Đau lưng hoặc đau bên sườn: Mặc dù ít phổ biến hơn, một số bệnh thận như sỏi thận, nhiễm trùng thận hoặc bệnh thận đa nang có thể gây đau ở vùng lưng dưới hoặc hai bên sườn (vị trí của thận).
• Co cơ và chuột rút: Sự mất cân bằng điện giải (như canxi, phospho, kali) do thận suy có thể dẫn đến co cơ và chuột rút, đặc biệt là ở chân.

Vì sao các dấu hiệu này cảnh báo thận đang gặp vấn đề?

Thận hoạt động như bộ lọc chính của cơ thể. Chúng loại bỏ chất thải (như urê, creatinin), chất lỏng dư thừa và điện giải khỏi máu, sau đó bài tiết chúng qua nước tiểu. Thận cũng sản xuất hormone điều hòa huyết áp, kích thích tạo hồng cầu và duy trì sức khỏe xương. Khi thận bị tổn thương, khả năng thực hiện các chức năng này bị suy giảm. Ví dụ:

• Khả năng lọc kém dẫn đến chất thải tích tụ trong máu (gây buồn nôn, mệt mỏi, ngứa da).
• Không loại bỏ được chất lỏng dư thừa gây sưng phù.
• Rò rỉ protein hoặc máu qua bộ lọc bị hỏng làm thay đổi nước tiểu (có bọt, có máu).
• Giảm sản xuất EPO gây thiếu máu (dẫn đến mệt mỏi, khó thở).
• Mất cân bằng điện giải gây co cơ, chuột rút.nCác dấu hiệu này chính là biểu hiện của cơ thể khi các chức năng quan trọng của thận không được đảm bảo.

Làm gì khi nhận thấy dấu hiệu nghi ngờ bệnh thận?

Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, đặc biệt là khi chúng xuất hiện dai dẳng hoặc nghiêm trọng, điều quan trọng nhất là khám bác sĩ chuyên khoa (Nội Thận – Tiết Niệu). Tự chẩn đoán hoặc trì hoãn việc thăm khám có thể làm bệnh trở nên tồi tệ hơn. Bác sĩ sẽ dựa vào các triệu chứng, tiền sử bệnh của bạn và thực hiện các xét nghiệm cần thiết để đánh giá chức năng thận, bao gồm:

• Xét nghiệm máu: Đo nồng độ creatinin và urê trong máu để tính độ lọc cầu thận (GFR) – chỉ số quan trọng đánh giá chức năng thận.
• Xét nghiệm nước tiểu: Kiểm tra sự hiện diện của protein (albumin) hoặc máu trong nước tiểu.
• Xét nghiệm hình ảnh: Siêu âm, CT scan hoặc MRI có thể được sử dụng để kiểm tra kích thước, hình dạng của thận và phát hiện các bất thường như sỏi thận, nang thận hoặc tắc nghẽn.nChẩn đoán sớm giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, làm chậm tiến trình bệnh, kiểm soát các triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

Những yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh thận

Một số đối tượng có nguy cơ mắc bệnh thận cao hơn, bao gồm:

• Người mắc bệnh tiểu đường: Đây là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh thận mạn tính.
• Người bị cao huyết áp: Huyết áp cao không kiểm soát có thể làm hỏng các mạch máu nhỏ trong thận.
• Người có tiền sử gia đình mắc bệnh thận: Yếu tố di truyền đóng vai trò nhất định.
• Người lớn tuổi: Chức năng thận có xu hướng giảm dần theo tuổi tác.
• Người béo phì: Tăng nguy cơ mắc tiểu đường và cao huyết áp, từ đó ảnh hưởng đến thận.
• Người hút thuốc lá: Hút thuốc làm giảm lưu lượng máu đến thận và làm nặng thêm các bệnh lý khác.
• Người sử dụng thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs) thường xuyên: Việc lạm dụng các loại thuốc này có thể gây hại cho thận.nNếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao, nên chủ động kiểm tra sức khỏe thận định kỳ theo khuyến cáo của bác sĩ ngay cả khi chưa có triệu chứng rõ ràng.

Tóm lại, thận là cơ quan thầm lặng nhưng vô cùng quan trọng. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo như thay đổi tiểu tiện, sưng phù, mệt mỏi kéo dài hay ngứa da là bước đầu tiên và quan trọng nhất để phát hiện sớm các vấn đề về thận. Đừng ngần ngại tìm kiếm sự tư vấn y tế chuyên nghiệp ngay khi có bất kỳ nghi ngờ nào. Chẩn đoán và can thiệp kịp thời không chỉ giúp bảo vệ chức năng thận mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Hãy lắng nghe cơ thể mình và chủ động chăm sóc sức khỏe thận ngay từ hôm nay.