Dương vật

Dương vật là gì?

Dương vật là cơ quan sinh dục ngoài của nam giới, đóng vai trò quan trọng trong chức năng sinh sản và tiết niệu. Về cơ bản, dương vật cho phép nam giới phóng tinh dịch chứa tinh trùng vào âm đạo của nữ giới để thụ tinh, đồng thời là đường dẫn nước tiểu ra khỏi cơ thể. Sức khỏe của dương vật là một phần không thể thiếu trong sức khỏe tổng thể của nam giới, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, tình dục và sự tự tin.

Tổng quan về Dương vật

Cấu trúc

Cấu trúc dương vật bao gồm các phần chính sau:

• Quy đầu: Phần đầu hình nón của dương vật, chứa nhiều dây thần kinh cảm giác, đặc biệt nhạy cảm với kích thích tình dục. Rãnh quy đầu là phần vành của quy đầu. Lỗ niệu đạo ngoài nằm ở đỉnh quy đầu, là nơi nước tiểu và tinh dịch được giải phóng ra ngoài.
• Thân dương vật: Phần trụ dài giữa quy đầu và gốc dương vật. Thân dương vật được cấu tạo chủ yếu từ ba thể hang: hai thể hang (corpora cavernosa) nằm ở mặt trên và một thể xốp (corpus spongiosum) nằm ở mặt dưới, bao quanh niệu đạo.
• Gốc dương vật: Phần dương vật gắn vào xương mu và đáy chậu. Gốc dương vật được cố định bởi các dây chằng và cơ.

Cấu trúc vi mô

• Thể hang (corpora cavernosa): Hai ống hình trụ chứa đầy máu, tạo nên phần lớn kích thước và độ cứng của dương vật khi cương cứng. Bên trong thể hang là các xoang mạch máu được bao quanh bởi mô cơ trơn và mô liên kết. Khi có kích thích tình dục, các xoang mạch máu này giãn nở và chứa đầy máu, gây ra sự cương cứng.
• Thể xốp (corpus spongiosum): Bao quanh niệu đạo và mở rộng ra để tạo thành quy đầu. Thể xốp cũng chứa các xoang mạch máu nhưng ít hơn thể hang, giúp niệu đạo không bị ép khi dương vật cương cứng, đảm bảo đường dẫn cho tinh dịch và nước tiểu.
• Niệu đạo: Ống dẫn nước tiểu và tinh dịch từ bàng quang và ống dẫn tinh ra ngoài cơ thể, chạy dọc theo chiều dài của thể xốp và kết thúc ở lỗ niệu đạo ngoài trên quy đầu.
• Da dương vật: Lớp da mỏng và đàn hồi bao phủ dương vật. Da quy đầu (bao quy đầu) là phần da bao phủ quy đầu khi dương vật không cương cứng. Mặt trong của bao quy đầu là lớp niêm mạc mỏng, có nhiều tuyến nhờn giúp giữ ẩm và bôi trơn.

Nguồn gốc

Dương vật phát triển từ mầm sinh dục (genital tubercle) trong quá trình phát triển phôi thai. Dưới ảnh hưởng của hormone giới tính nam (testosterone và dihydrotestosterone), mầm sinh dục phát triển thành dương vật. Các thể hang và thể xốp hình thành từ các mô trung bì, trong khi da và niêm mạc dương vật có nguồn gốc từ ngoại bì và nội bì.

Cơ chế

Cơ chế hoạt động chính của dương vật liên quan đến sự cương cứng và xuất tinh:

• Cương cứng: Khi có kích thích tình dục (thể chất hoặc tinh thần), hệ thần kinh gửi tín hiệu đến dương vật. Các tín hiệu này kích hoạt sự giải phóng oxit nitric (NO) và các chất trung gian hóa học khác, làm giãn cơ trơn trong các xoang mạch máu của thể hang và thể xốp. Khi các cơ trơn giãn ra, lượng máu đổ vào các xoang mạch máu tăng lên đáng kể, làm cho dương vật căng phồng và cứng lại. Đồng thời, các tĩnh mạch dẫn máu ra khỏi dương vật bị ép lại, giữ máu ở lại và duy trì sự cương cứng.
• Xuất tinh: Xuất tinh là quá trình phóng tinh dịch ra khỏi dương vật, là kết quả của một loạt các phản xạ thần kinh và cơ co thắt. Khi đạt đến đỉnh điểm của kích thích tình dục, các tín hiệu thần kinh kích hoạt sự co thắt của cơ trơn trong ống dẫn tinh, túi tinh và tuyến tiền liệt, đẩy tinh trùng và các chất dịch tạo thành tinh dịch vào niệu đạo. Đồng thời, các cơ ở đáy chậu co thắt mạnh mẽ, đẩy tinh dịch ra ngoài qua lỗ niệu đạo ngoài.

Chức năng của Dương vật

Dương vật đảm nhận các chức năng chính sau:

Chức năng sinh sản

Dương vật là cơ quan giao hợp của nam giới. Trong quá trình giao hợp, dương vật cương cứng giúp đưa tinh dịch chứa tinh trùng vào âm đạo của nữ giới, tạo điều kiện cho quá trình thụ tinh và sinh sản.

Chức năng tiết niệu

Dương vật chứa niệu đạo, là đường dẫn nước tiểu từ bàng quang ra ngoài cơ thể. Chức năng này đảm bảo việc loại bỏ các chất thải lỏng ra khỏi cơ thể một cách hiệu quả.

Chức năng tình dục

Dương vật là trung tâm của khoái cảm tình dục ở nam giới. Quy đầu dương vật chứa nhiều dây thần kinh cảm giác, rất nhạy cảm với kích thích, đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được cực khoái và thỏa mãn tình dục.

Ảnh hưởng đến sức khỏe

Sức khỏe dương vật là một chỉ báo quan trọng về sức khỏe tổng thể của nam giới. Dương vật khỏe mạnh hoạt động bình thường trong chức năng sinh sản, tiết niệu và tình dục. Các vấn đề về dương vật có thể là dấu hiệu của các bệnh lý tiềm ẩn hoặc ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống.

Bình thường với bất thường

Trạng thái	Bình thường	Bất thường
Cương cứng	Đạt được và duy trì đủ độ cứng để giao hợp khi có kích thích tình dục. Thời gian cương cứng vừa phải.	Rối loạn cương dương (liệt dương): Không có khả năng đạt được hoặc duy trì sự cương cứng đủ để giao hợp. Cương đau dương vật (priapism): Cương cứng kéo dài hơn 4 giờ, không liên quan đến kích thích tình dục, gây đau đớn và có thể gây tổn thương dương vật.
Xuất tinh	Xuất tinh khi đạt cực khoái. Kiểm soát được quá trình xuất tinh.	Xuất tinh sớm: Xuất tinh xảy ra quá sớm, trước hoặc ngay sau khi bắt đầu giao hợp. Xuất tinh muộn: Khó hoặc không thể xuất tinh dù có kích thích tình dục đầy đủ. Xuất tinh ngược dòng: Tinh dịch chảy ngược vào bàng quang thay vì ra ngoài qua niệu đạo.
Hình dạng và kích thước	Hình dạng và kích thước dương vật đa dạng giữa các cá nhân, không có kích thước “chuẩn” lý tưởng. Dương vật thẳng hoặc hơi cong nhẹ khi cương cứng.	Bệnh Peyronie: Dương vật cong quá mức hoặc có mảng xơ cứng, gây đau và khó khăn khi giao hợp. Dương vật nhỏ (micropenis): Kích thước dương vật nhỏ hơn đáng kể so với mức trung bình.
Bao quy đầu	Bao quy đầu có thể tuột xuống dễ dàng khi dương vật cương cứng hoặc không cương cứng ở trẻ lớn và người trưởng thành chưa cắt bao quy đầu.	Hẹp bao quy đầu (phimosis): Bao quy đầu quá hẹp, không thể tuột xuống khỏi quy đầu. Dài bao quy đầu (paraphimosis): Bao quy đầu tuột xuống nhưng không thể trở lại vị trí ban đầu, gây nghẹt quy đầu.
Cảm giác	Cảm giác bình thường ở dương vật, bao gồm cảm giác xúc giác, nhiệt độ và khoái cảm tình dục.	Mất cảm giác hoặc giảm cảm giác: Có thể do tổn thương thần kinh, bệnh lý hoặc tác dụng phụ của thuốc. Đau dương vật (penile pain): Đau có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như viêm nhiễm, chấn thương, hoặc bệnh lý.

Các bệnh lý liên quan

• Rối loạn cương dương (liệt dương): Tình trạng không có khả năng đạt được hoặc duy trì sự cương cứng đủ để giao hợp. Nguyên nhân có thể do yếu tố tâm lý, bệnh lý mạch máu, thần kinh, nội tiết, hoặc tác dụng phụ của thuốc. Hậu quả là ảnh hưởng đến đời sống tình dục, tự tin và có thể là dấu hiệu của các bệnh lý tim mạch tiềm ẩn.
• Viêm quy đầu (Balanitis): Viêm nhiễm quy đầu, thường do nhiễm trùng nấm Candida hoặc vi khuẩn. Triệu chứng bao gồm đỏ, sưng, đau, ngứa và tiết dịch ở quy đầu. Nguyên nhân thường do vệ sinh kém, hẹp bao quy đầu, hoặc quan hệ tình dục không an toàn. Nếu không điều trị, có thể gây khó chịu, đau đớn và dẫn đến các biến chứng như hẹp bao quy đầu thứ phát.
• Bệnh Peyronie: Sự hình thành mảng xơ cứng bên trong dương vật, gây cong dương vật, đau khi cương cứng và khó khăn khi giao hợp. Nguyên nhân chưa rõ ràng, có thể liên quan đến chấn thương nhỏ lặp đi lặp lại ở dương vật. Bệnh có thể ảnh hưởng đến khả năng quan hệ tình dục và tâm lý của người bệnh.
• Hẹp bao quy đầu (Phimosis): Tình trạng bao quy đầu quá hẹp, không thể tuột xuống khỏi quy đầu. Thường gặp ở trẻ nhỏ và có thể tự khỏi. Ở người lớn, có thể do viêm nhiễm hoặc sẹo xơ. Hẹp bao quy đầu gây khó khăn trong vệ sinh, tăng nguy cơ viêm nhiễm và có thể gây đau khi cương cứng.
• Ung thư dương vật: Một loại ung thư hiếm gặp, thường bắt đầu ở quy đầu hoặc bao quy đầu. Yếu tố nguy cơ bao gồm nhiễm HPV, hẹp bao quy đầu, vệ sinh kém và hút thuốc lá. Ung thư dương vật có thể gây biến dạng dương vật, đau đớn và nếu không điều trị kịp thời có thể di căn.
• Cương đau dương vật (Priapism): Tình trạng cương cứng kéo dài hơn 4 giờ, không liên quan đến kích thích tình dục. Có thể do nhiều nguyên nhân như bệnh hồng cầu hình liềm, bệnh bạch cầu, tác dụng phụ của thuốc, hoặc không rõ nguyên nhân. Cương đau dương vật là một cấp cứu y tế, cần được điều trị kịp thời để tránh tổn thương vĩnh viễn cho dương vật và gây rối loạn cương dương.

Chẩn đoán và điều trị khi bất thường

Các phương pháp chẩn đoán

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra trực tiếp dương vật, bao gồm quan sát hình dạng, kích thước, da, bao quy đầu, quy đầu và sờ nắn để phát hiện các bất thường như mảng xơ cứng, khối u, hoặc viêm nhiễm.
• Tiền sử bệnh sử và tình dục: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh lý, các triệu chứng gặp phải, tiền sử tình dục và các yếu tố nguy cơ để đánh giá tình trạng sức khỏe dương vật.
• Xét nghiệm máu: Có thể được chỉ định để kiểm tra nồng độ hormone (testosterone, prolactin), đường huyết, mỡ máu và các chỉ số khác liên quan đến rối loạn cương dương hoặc các bệnh lý toàn thân.
• Xét nghiệm nước tiểu: Giúp phát hiện nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc các bất thường khác.
• Siêu âm Doppler dương vật: Đánh giá lưu lượng máu đến dương vật, giúp chẩn đoán rối loạn cương dương do nguyên nhân mạch máu.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI) dương vật: Có thể được sử dụng trong một số trường hợp để đánh giá cấu trúc bên trong dương vật chi tiết hơn, đặc biệt khi nghi ngờ bệnh Peyronie hoặc ung thư dương vật.
• Sinh thiết dương vật: Trong trường hợp nghi ngờ ung thư dương vật, sinh thiết mẫu mô dương vật sẽ được thực hiện để xác định chẩn đoán.

Các phương pháp điều trị

• Thuốc uống: Các thuốc ức chế PDE5 (như sildenafil, tadalafil, vardenafil) được sử dụng phổ biến để điều trị rối loạn cương dương, giúp tăng cường lưu lượng máu đến dương vật. Các thuốc khác có thể được sử dụng tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.
• Tiêm thuốc vào dương vật: Tiêm trực tiếp thuốc prostaglandin E1 vào dương vật có thể gây cương cứng, thường được sử dụng khi thuốc uống không hiệu quả.
• Thiết bị hỗ trợ cương dương (bơm hút chân không): Sử dụng bơm hút chân không để tạo cương cứng dương vật, sau đó dùng vòng thắt để duy trì sự cương cứng.
• Phẫu thuật: Có thể được chỉ định trong một số trường hợp, ví dụ như phẫu thuật cấy ghép dương vật giả cho rối loạn cương dương nặng, phẫu thuật cắt bao quy đầu cho hẹp bao quy đầu, phẫu thuật chỉnh hình dương vật cho bệnh Peyronie, hoặc phẫu thuật cắt bỏ khối u ung thư dương vật.
• Liệu pháp tâm lý và tư vấn tình dục: Đóng vai trò quan trọng trong điều trị rối loạn cương dương do yếu tố tâm lý và các vấn đề tình dục khác.
• Điều trị các bệnh lý nền: Điều trị các bệnh lý như tiểu đường, tim mạch, cao huyết áp, rối loạn nội tiết có thể cải thiện sức khỏe dương vật và chức năng cương dương.

Liên kết với các bộ phận khác trong cơ thể

Hệ tiết niệu

Dương vật là một phần của hệ tiết niệu, vì niệu đạo đi qua dương vật và là đường dẫn nước tiểu ra khỏi cơ thể. Các vấn đề về đường tiết niệu như nhiễm trùng tiểu, sỏi đường tiết niệu có thể ảnh hưởng đến dương vật và gây ra các triệu chứng như đau, khó tiểu, hoặc rối loạn cương dương.

Hệ sinh sản

Dương vật là cơ quan sinh dục chính của nam giới, đóng vai trò trung tâm trong hệ sinh sản. Dương vật tạo điều kiện cho việc giao hợp và phóng tinh dịch, giúp tinh trùng tiếp cận trứng để thụ tinh. Các vấn đề về dương vật như rối loạn cương dương, bệnh Peyronie, hoặc các bệnh nhiễm trùng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản.

Hệ thần kinh

Hệ thần kinh đóng vai trò quan trọng trong chức năng của dương vật, đặc biệt là trong quá trình cương cứng và xuất tinh. Các dây thần kinh từ não và tủy sống truyền tín hiệu đến dương vật để kích thích sự cương cứng và các phản xạ xuất tinh. Các tổn thương thần kinh do chấn thương, phẫu thuật, hoặc bệnh lý (như tiểu đường, đa xơ cứng) có thể gây rối loạn cương dương và các vấn đề tình dục khác.

Hệ tuần hoàn

Hệ tuần hoàn cung cấp máu đến dương vật, đóng vai trò thiết yếu trong sự cương cứng. Máu đổ vào các thể hang và thể xốp làm cho dương vật cương cứng. Các bệnh lý tim mạch, xơ vữa động mạch, cao huyết áp có thể làm giảm lưu lượng máu đến dương vật và gây rối loạn cương dương. Sức khỏe mạch máu tốt là cần thiết cho chức năng dương vật khỏe mạnh.

Hệ nội tiết

Hệ nội tiết, đặc biệt là hormone testosterone, đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển và chức năng của dương vật. Testosterone ảnh hưởng đến ham muốn tình dục, sự phát triển của dương vật và chức năng cương dương. Rối loạn nội tiết như suy sinh dục nam (thiếu testosterone) có thể gây rối loạn cương dương, giảm ham muốn tình dục và các vấn đề sức khỏe khác.

Mọi người cũng hỏi

Dương vật có kích thước bao nhiêu là bình thường?

Kích thước dương vật bình thường rất khác nhau giữa các cá nhân và không có kích thước “chuẩn” lý tưởng. Kích thước dương vật không liên quan trực tiếp đến khả năng sinh sản hoặc mức độ thỏa mãn tình dục. Kích thước trung bình của dương vật cương cứng ở nam giới trưởng thành dao động từ 12 đến 16 cm. Điều quan trọng hơn kích thước là chức năng và sự khỏe mạnh của dương vật.

Rối loạn cương dương có chữa được không?

Rối loạn cương dương thường có thể điều trị được. Các phương pháp điều trị bao gồm thuốc uống, tiêm thuốc vào dương vật, thiết bị hỗ trợ cương dương, phẫu thuật (trong một số trường hợp), liệu pháp tâm lý và điều trị các bệnh lý nền. Hiệu quả điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân gây rối loạn cương dương và tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh. Việc thăm khám bác sĩ để tìm ra nguyên nhân và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp là rất quan trọng.

Hẹp bao quy đầu có nguy hiểm không?

Hẹp bao quy đầu ở trẻ nhỏ thường là sinh lý và có thể tự khỏi. Tuy nhiên, hẹp bao quy đầu ở trẻ lớn và người trưởng thành có thể gây ra các vấn đề như khó vệ sinh, tăng nguy cơ viêm nhiễm quy đầu và đường tiết niệu, đau khi cương cứng và quan hệ tình dục. Hẹp bao quy đầu cần được điều trị, thường bằng cách nong bao quy đầu hoặc phẫu thuật cắt bao quy đầu.

Viêm quy đầu nên điều trị như thế nào?

Điều trị viêm quy đầu phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Viêm quy đầu do nấm Candida thường được điều trị bằng thuốc kem bôi chống nấm. Viêm quy đầu do vi khuẩn cần dùng kháng sinh. Quan trọng là phải giữ vệ sinh dương vật sạch sẽ, khô ráo và tránh các chất kích ứng. Nếu viêm quy đầu tái phát thường xuyên, cần tìm hiểu nguyên nhân và có biện pháp phòng ngừa phù hợp.

Ung thư dương vật có chữa khỏi được không?

Ung thư dương vật nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời thì khả năng chữa khỏi là khá cao. Các phương pháp điều trị ung thư dương vật bao gồm phẫu thuật, xạ trị, hóa trị và liệu pháp nhắm trúng đích. Tiên lượng bệnh phụ thuộc vào giai đoạn bệnh, loại ung thư và sức khỏe tổng thể của người bệnh. Việc tầm soát và phát hiện sớm ung thư dương vật là rất quan trọng để tăng cơ hội chữa khỏi.

Xuất tinh sớm có phải là bệnh không?

Xuất tinh sớm được coi là một rối loạn chức năng tình dục phổ biến ở nam giới. Mặc dù không đe dọa tính mạng, xuất tinh sớm có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống tình dục, tâm lý và mối quan hệ. Có nhiều phương pháp điều trị xuất tinh sớm, bao gồm liệu pháp tâm lý, thuốc bôi tại chỗ, thuốc uống và các kỹ thuật hành vi. Việc tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia y tế có thể giúp cải thiện tình trạng xuất tinh sớm và nâng cao chất lượng cuộc sống tình dục.

Tài liệu tham khảo về Dương vật

• Giải phẫu người – GS. TS. Trịnh Văn Minh
• Sinh lý học người – GS. TS. Nguyễn Văn Phán
• Bệnh học Nam khoa – Bệnh viện Bình Dân
• Urology – Campbell-Walsh-Wein
• Harrison’s Principles of Internal Medicine
• Mayo Clinic – Website về sức khỏe
• National Institutes of Health (NIH) – Website về y tế và nghiên cứu
• World Health Organization (WHO) – Website về y tế toàn cầu