Cơn đau bão thận

Cơn đau bão thận là gì?

Cơn đau bão thận, hay còn gọi là đau quặn thận, là cơn đau dữ dội xuất phát từ thận, thường do sỏi thận di chuyển trong đường tiết niệu. Cơn đau này xảy ra khi sỏi chặn dòng chảy của nước tiểu, gây áp lực lên thận và niệu quản.

Cơn đau bão thận ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh do cường độ đau dữ dội và có thể gây ra các biến chứng nếu không được điều trị kịp thời. Theo thống kê, khoảng 12% dân số thế giới sẽ bị sỏi thận vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời.

Nguyên nhân gây ra Cơn đau bão thận

Nguyên nhân

Nguyên nhân trực tiếp gây ra cơn đau bão thận là sỏi thận. Sỏi thận hình thành khi các chất khoáng và muối trong nước tiểu kết tinh lại với nhau. Khi sỏi di chuyển từ thận xuống niệu quản, chúng có thể gây tắc nghẽn và kích thích niệu quản, dẫn đến cơn đau dữ dội.

Cơ chế

Cơn đau bão thận xảy ra do hai cơ chế chính:

• Tắc nghẽn đường tiết niệu: Sỏi thận gây tắc nghẽn niệu quản, ngăn chặn dòng chảy nước tiểu từ thận xuống bàng quang. Sự tắc nghẽn này làm tăng áp lực trong đài bể thận và niệu quản, gây kích thích các đầu dây thần kinh cảm giác đau.
• Kích thích và co thắt niệu quản: Khi sỏi di chuyển trong niệu quản, nó cọ xát và gây kích ứng thành niệu quản. Đáp ứng lại sự kích thích này, niệu quản co thắt mạnh mẽ để cố gắng đẩy sỏi ra ngoài. Các cơn co thắt này gây ra những cơn đau quặn dữ dội.

Triệu chứng của Cơn đau bão thận

Triệu chứng phổ biến

Triệu chứng điển hình nhất của cơn đau bão thận là đau quặn hông lưng. Cơn đau thường xuất hiện đột ngột, dữ dội, và có thể lan xuống vùng bụng dưới, háng và bẹn. Tính chất đau có thể thay đổi theo từng đợt, có thể đau quặn từng cơn hoặc đau âm ỉ liên tục nhưng tăng lên từng đợt.

Các triệu chứng phổ biến khác bao gồm:

• Tiểu ra máu (tiểu máu): Nước tiểu có màu hồng, đỏ hoặc nâu do sỏi gây tổn thương đường tiết niệu.
• Tiểu rắt, tiểu buốt: Cảm giác muốn đi tiểu thường xuyên hơn bình thường và cảm giác đau buốt khi đi tiểu.
• Buồn nôn và nôn: Do phản xạ đau dữ dội kích thích hệ tiêu hóa.
• Bồn chồn, không yên: Người bệnh thường cảm thấy bứt rứt, khó chịu và không thể ngồi yên do đau.

Triệu chứng theo mức độ

Trường hợp đặc biệt

Trong một số trường hợp, cơn đau bão thận có thể có các triệu chứng đặc biệt sau:

• Sốt và ớn lạnh: Nếu cơn đau bão thận kèm theo sốt cao và ớn lạnh, có thể là dấu hiệu nhiễm trùng đường tiết niệu.
• Đau bụng dữ dội lan tỏa: Trong một số trường hợp, đặc biệt khi sỏi gây tắc nghẽn hoàn toàn đường tiết niệu, cơn đau có thể lan tỏa khắp bụng và khó xác định vị trí chính xác.
• Không đi tiểu được: Nếu sỏi gây tắc nghẽn hoàn toàn cả hai niệu quản hoặc ở người chỉ có một thận, có thể dẫn đến tình trạng bí tiểu hoàn toàn, rất nguy hiểm và cần cấp cứu ngay lập tức.

Các biến chứng của Cơn đau bão thận

Nếu không được điều trị kịp thời và hiệu quả, cơn đau bão thận có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng sau:

Nhiễm trùng đường tiết niệu

Sỏi thận gây tắc nghẽn đường tiết niệu, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển và gây nhiễm trùng. Nhiễm trùng có thể lan rộng lên thận gây viêm bể thận cấp, thậm chí nhiễm trùng huyết, đe dọa tính mạng.

Suy thận cấp

Tắc nghẽn đường tiết niệu kéo dài có thể gây ứ nước tại thận (ứ nước bể thận), làm tổn thương chức năng thận và dẫn đến suy thận cấp. Nếu không được giải quyết kịp thời, suy thận cấp có thể tiến triển thành suy thận mạn tính.

Vỡ thận

Trong trường hợp tắc nghẽn hoàn toàn và áp lực trong thận tăng quá cao, thận có thể bị vỡ, gây nguy hiểm đến tính mạng.

Đối tượng nguy cơ mắc Cơn đau bão thận

Nhóm tuổi, giới tính dễ mắc bệnh (phổ biến)

Cơn đau bão thận có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất ở độ tuổi từ 30 đến 50 tuổi. Nam giới có nguy cơ mắc sỏi thận và cơn đau bão thận cao hơn nữ giới.

Nhóm yếu tố nguy cơ khác (hiếm hoặc ít phổ biến hơn)

Ngoài tuổi tác và giới tính, một số yếu tố nguy cơ khác có thể làm tăng khả năng mắc cơn đau bão thận:

• Tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình có người thân bị sỏi thận, nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn.
• Uống ít nước: Uống không đủ nước làm tăng nồng độ các chất khoáng trong nước tiểu, dễ hình thành sỏi.
• Chế độ ăn uống không hợp lý: Ăn quá nhiều muối, đường, protein động vật có thể làm tăng nguy cơ sỏi thận.
• Một số bệnh lý: Các bệnh như cường cận giáp, bệnh gút, bệnh viêm ruột, nhiễm trùng đường tiết niệu mạn tính có thể làm tăng nguy cơ sỏi thận.
• Yếu tố địa lý và khí hậu: Sống ở vùng khí hậu nóng, khô, hoặc làm việc trong môi trường nóng bức, dễ mất nước cũng làm tăng nguy cơ.

Phòng ngừa Cơn đau bão thận

Phòng ngừa cơn đau bão thận chủ yếu tập trung vào việc ngăn ngừa hình thành sỏi thận:

Uống đủ nước

Uống đủ 2-3 lít nước mỗi ngày giúp pha loãng nước tiểu, giảm nồng độ các chất khoáng và muối, từ đó ngăn ngừa sỏi hình thành.

Chế độ ăn uống hợp lý

Hạn chế ăn muối, đường, protein động vật, thực phẩm chế biến sẵn. Tăng cường ăn rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.

Vận động thường xuyên

Tập thể dục đều đặn giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và giảm nguy cơ hình thành sỏi thận.

Điều trị các bệnh lý nền

Nếu mắc các bệnh lý như cường cận giáp, bệnh gút, cần điều trị và kiểm soát tốt các bệnh này để giảm nguy cơ sỏi thận.

Chẩn đoán Cơn đau bão thận

Chẩn đoán cơn đau bão thận thường dựa trên các phương pháp sau:

Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ hỏi bệnh sử, tiền sử bệnh, và khám thực thể để đánh giá các triệu chứng và xác định vị trí đau.

Xét nghiệm nước tiểu

Xét nghiệm nước tiểu giúp phát hiện máu, vi khuẩn, tinh thể và các chất bất thường khác, hỗ trợ chẩn đoán sỏi thận và nhiễm trùng đường tiết niệu.

Chẩn đoán hình ảnh

Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh thường được sử dụng bao gồm:

• Siêu âm ổ bụng: Giúp phát hiện sỏi thận, ứ nước bể thận.
• Chụp X-quang bụng không chuẩn bị (KUB): Phát hiện sỏi cản quang.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Phương pháp chẩn đoán hình ảnh nhạy và chính xác nhất để phát hiện sỏi thận, kể cả sỏi không cản quang, và đánh giá mức độ tắc nghẽn.
• Chụp niệu đồ tĩnh mạch (IVU): Đánh giá chức năng thận và đường tiết niệu, xác định vị trí và mức độ tắc nghẽn do sỏi.

Điều trị Cơn đau bão thận

Phương pháp y khoa

Mục tiêu điều trị cơn đau bão thận là giảm đau, loại bỏ sỏi và ngăn ngừa tái phát.

• Thuốc giảm đau: Sử dụng các thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs) hoặc opioid để giảm đau.
• Thuốc giãn cơ trơn: Thuốc chẹn alpha giúp giãn cơ trơn niệu quản, tạo điều kiện cho sỏi dễ dàng di chuyển xuống.
• Tán sỏi ngoài cơ thể (ESWL): Sử dụng sóng xung kích để phá vỡ sỏi thành những mảnh nhỏ, dễ dàng đào thải ra ngoài qua đường tiểu.
• Nội soi niệu quản tán sỏi: Đưa ống nội soi nhỏ qua niệu đạo lên niệu quản để tiếp cận sỏi và tán sỏi bằng laser hoặc khí nén.
• Phẫu thuật lấy sỏi: Trong trường hợp sỏi lớn, phức tạp hoặc các phương pháp khác không hiệu quả, có thể cần phẫu thuật để lấy sỏi.

Lối sống hỗ trợ

Thay đổi lối sống đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa tái phát cơn đau bão thận:

• Uống nhiều nước: Duy trì lượng nước uống đủ hàng ngày.
• Chế độ ăn uống khoa học: Tuân thủ chế độ ăn uống theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.
• Vận động hợp lý: Duy trì vận động thể chất thường xuyên.

Lưu ý khi điều trị

• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ: Uống thuốc đúng liều lượng, thời gian và tái khám theo lịch hẹn.
• Theo dõi các triệu chứng: Nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào, cần thông báo cho bác sĩ ngay lập tức.
• Tái khám định kỳ: Ngay cả khi đã hết đau, vẫn cần tái khám định kỳ để kiểm tra và phòng ngừa tái phát sỏi thận.

So sánh với bệnh lý tương tự

Bệnh lý tương tự

Một số bệnh lý có thể có triệu chứng tương tự cơn đau bão thận, gây nhầm lẫn trong chẩn đoán:

• Viêm bể thận cấp: Gây đau hông lưng, sốt, tiểu buốt, tiểu rắt, tương tự như cơn đau bão thận do nhiễm trùng.
• Viêm ruột thừa: Đau bụng dưới bên phải, có thể lan lên hông lưng, dễ nhầm với cơn đau bão thận phải.
• Đau lưng do cơ học: Đau vùng lưng, nhưng thường liên quan đến vận động, tư thế, không có triệu chứng tiểu máu, tiểu buốt.
• Viêm túi thừa đại tràng: Đau bụng dưới bên trái, có thể lan sang hông lưng trái, có thể kèm theo thay đổi thói quen đại tiện.
• Thai ngoài tử cung: Ở phụ nữ, đau bụng dưới, ra máu âm đạo, có thể nhầm với cơn đau bão thận.

Phân biệt giữa các bệnh lý

Mọi người cũng hỏi

Cơn đau bão thận kéo dài bao lâu?

Thời gian cơn đau bão thận kéo dài rất khác nhau, phụ thuộc vào kích thước và vị trí của sỏi, cũng như khả năng di chuyển của sỏi. Cơn đau có thể chỉ kéo dài vài phút, nhưng cũng có thể kéo dài vài giờ hoặc thậm chí vài ngày. Thông thường, cơn đau sẽ giảm dần khi sỏi di chuyển xuống thấp hơn trong đường tiết niệu hoặc khi sỏi được đào thải ra ngoài. Tuy nhiên, các cơn đau có thể tái đi tái lại cho đến khi sỏi được loại bỏ hoàn toàn.

Làm thế nào để giảm đau cơn đau bão thận tại nhà?

Trong khi chờ đợi sự can thiệp y tế, có một số biện pháp có thể giúp giảm đau cơn đau bão thận tại nhà, nhưng cần lưu ý rằng đây chỉ là biện pháp tạm thời và không thay thế cho điều trị y tế chuyên nghiệp. Uống nhiều nước giúp tăng cường lưu lượng nước tiểu, có thể hỗ trợ sỏi di chuyển dễ dàng hơn. Chườm ấm vùng hông lưng bằng khăn ấm hoặc túi chườm có thể giúp giãn cơ và giảm đau. Sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn như paracetamol hoặc ibuprofen có thể giúp giảm đau nhẹ đến trung bình. Tuy nhiên, nếu cơn đau dữ dội hoặc không giảm sau khi áp dụng các biện pháp trên, cần đến cơ sở y tế ngay lập tức.

Cơn đau bão thận có nguy hiểm không?

Cơn đau bão thận tự bản thân nó không trực tiếp đe dọa tính mạng, nhưng nó là dấu hiệu của sỏi thận, một tình trạng bệnh lý cần được quan tâm và điều trị. Nếu không được điều trị, cơn đau bão thận có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm bể thận cấp, ứ nước bể thận, suy thận cấp, và thậm chí vỡ thận trong trường hợp hiếm gặp. Do đó, khi có triệu chứng nghi ngờ cơn đau bão thận, cần đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng có thể xảy ra.

Cần làm gì khi bị cơn đau bão thận?

Khi bị cơn đau bão thận, điều quan trọng nhất là cần đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và xử trí kịp thời. Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng bệnh, xác định nguyên nhân gây đau và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Trong thời gian chờ đợi đến bệnh viện, có thể áp dụng một số biện pháp giảm đau tạm thời tại nhà như uống nước, chườm ấm và sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn nếu không có chống chỉ định. Tuyệt đối không tự ý điều trị bằng các phương pháp dân gian hoặc thuốc không rõ nguồn gốc, vì có thể làm chậm trễ quá trình điều trị và gây ra các hậu quả nghiêm trọng.

Cơn đau bão thận có tái phát không?

Cơn đau bão thận có khả năng tái phát cao, đặc biệt ở những người đã từng bị sỏi thận trước đó. Theo thống kê, khoảng 50% những người từng bị sỏi thận sẽ tái phát trong vòng 5-10 năm. Nguyên nhân tái phát sỏi thận thường liên quan đến các yếu tố nguy cơ như chế độ ăn uống không hợp lý, uống không đủ nước, tiền sử gia đình, và các bệnh lý nền. Để phòng ngừa tái phát cơn đau bão thận, cần duy trì lối sống lành mạnh, uống đủ nước, ăn uống cân đối, hạn chế muối và protein động vật, đồng thời kiểm tra sức khỏe định kỳ và tuân thủ các chỉ dẫn của bác sĩ.

Tài liệu tham khảo về Cơn đau bão thận

• National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK)
• World Health Organization (WHO)
• Mayo Clinic
• Urology Care Foundation