Co thắt đại tràng

Co thắt đại tràng là gì?

Co thắt đại tràng, hay còn gọi là hội chứng ruột kích thích (IBS), là một rối loạn phổ biến ảnh hưởng đến ruột già. Nó gây ra các cơn đau quặn bụng, đầy hơi, táo bón hoặc tiêu chảy. Hội chứng ruột kích thích không gây tổn thương vĩnh viễn cho đại tràng và không làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng, nhưng các triệu chứng của nó có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống.

Nếu không được điều trị, co thắt đại tràng có thể dẫn đến các triệu chứng mãn tính, gây suy nhược và ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày. Mặc dù không nguy hiểm đến tính mạng, IBS là một tình trạng mãn tính cần được quản lý lâu dài. Theo thống kê, IBS ảnh hưởng đến khoảng 10-15% dân số trưởng thành trên toàn thế giới.

Nguyên nhân gây ra Co thắt đại tràng

Nguyên nhân

Nguyên nhân chính xác của co thắt đại tràng vẫn chưa được hiểu đầy đủ, nhưng có nhiều yếu tố có thể góp phần gây ra tình trạng này:

• Rối loạn nhu động ruột: Ở người bệnh IBS, các cơ ở thành ruột có thể co bóp quá mạnh hoặc quá yếu, gây ra các cơn đau và rối loạn tiêu hóa. Nhu động ruột bất thường này có thể là nguyên nhân trực tiếp gây ra các triệu chứng của IBS.

Cơ chế

Cơ chế bệnh sinh của co thắt đại tràng rất phức tạp và liên quan đến sự tương tác giữa não và ruột, được gọi là trục não-ruột. Các yếu tố sau đây đóng vai trò quan trọng trong cơ chế gây bệnh:

• Rối loạn chức năng trục não-ruột: Sự giao tiếp bất thường giữa não và ruột có thể làm tăng độ nhạy cảm của ruột và thay đổi nhu động ruột. Stress và các yếu tố tâm lý có thể ảnh hưởng đến trục não-ruột và làm trầm trọng thêm các triệu chứng IBS.
• Tăng nhạy cảm nội tạng: Người bệnh IBS có thể có ngưỡng chịu đau thấp hơn ở ruột, làm cho họ cảm thấy đau và khó chịu ngay cả với lượng khí hoặc phân bình thường trong ruột.
• Viêm ruột nhẹ: Một số nghiên cứu cho thấy có tình trạng viêm nhẹ ở niêm mạc ruột của người bệnh IBS, mặc dù không nghiêm trọng như viêm ruột do bệnh viêm ruột (IBD).

Triệu chứng của Co thắt đại tràng

Triệu chứng phổ biến

Các triệu chứng của co thắt đại tràng rất đa dạng và có thể khác nhau ở mỗi người. Các triệu chứng phổ biến nhất bao gồm:

• Đau bụng hoặc khó chịu ở bụng: Đây là triệu chứng chính của IBS. Đau thường quặn thắt, có thể giảm sau khi đi tiêu. Vị trí đau có thể khác nhau, nhưng thường gặp ở vùng bụng dưới.
• Thay đổi thói quen đi tiêu: IBS có thể gây ra táo bón, tiêu chảy hoặc cả hai, đôi khi xen kẽ nhau.
• Đầy hơi và chướng bụng: Cảm giác đầy hơi, căng tức bụng rất phổ biến ở người bệnh IBS.
• Phân có chất nhầy: Một số người bệnh có thể thấy chất nhầy trong phân.

Triệu chứng theo mức độ

Các biến chứng của Co thắt đại tràng

Mặc dù co thắt đại tràng không gây tổn thương thực thể cho đại tràng, nhưng các triệu chứng mãn tính có thể dẫn đến một số biến chứng và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống:

Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống

Các triệu chứng của IBS có thể gây ra sự khó chịu và bất tiện đáng kể, ảnh hưởng đến:

• Sinh hoạt hàng ngày: Đau bụng, tiêu chảy hoặc táo bón có thể làm gián đoạn các hoạt động hàng ngày, công việc và học tập.
• Sức khỏe tinh thần: IBS có liên quan đến tỷ lệ cao hơn các vấn đề về sức khỏe tinh thần như lo âu và trầm cảm. Sự khó chịu mãn tính và không thể đoán trước của các triệu chứng có thể gây căng thẳng và lo lắng.
• Giấc ngủ: Các triệu chứng IBS, đặc biệt là đau bụng và đầy hơi, có thể làm gián đoạn giấc ngủ.

Đối tượng nguy cơ mắc Co thắt đại tràng

Nhóm tuổi, giới tính dễ mắc bệnh (phổ biến)

Co thắt đại tràng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất ở:

• Người trẻ tuổi: Triệu chứng thường bắt đầu ở độ tuổi thanh niên hoặc đầu tuổi trưởng thành, dưới 50 tuổi.
• Nữ giới: Phụ nữ có nguy cơ mắc IBS cao gấp đôi nam giới.

Nhóm yếu tố nguy cơ khác (hiếm hoặc ít phổ biến hơn)

Một số yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ phát triển IBS:

• Tiền sử gia đình: Có người thân trong gia đình mắc IBS làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Tiền sử nhiễm trùng đường ruột: Một số người phát triển IBS sau khi bị nhiễm trùng đường ruột do vi khuẩn hoặc virus (IBS sau nhiễm trùng).
• Stress và các vấn đề tâm lý: Mặc dù stress không gây ra IBS, nhưng nó có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng.

Phòng ngừa Co thắt đại tràng

Vì nguyên nhân chính xác của co thắt đại tràng chưa được biết rõ, nên không có cách phòng ngừa cụ thể. Tuy nhiên, một số biện pháp có thể giúp giảm nguy cơ hoặc kiểm soát triệu chứng:

Quản lý stress

Stress là một yếu tố kích thích phổ biến của IBS. Các biện pháp giảm stress có thể bao gồm:

• Tập thể dục thường xuyên: Vận động giúp giảm stress và cải thiện sức khỏe tổng thể.
• Kỹ thuật thư giãn: Yoga, thiền, hít thở sâu có thể giúp giảm căng thẳng.
• Ngủ đủ giấc: Đảm bảo ngủ đủ giấc và có chất lượng giấc ngủ tốt.

Chế độ ăn uống lành mạnh

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý triệu chứng IBS:

• Uống đủ nước: Đảm bảo uống đủ nước hàng ngày để duy trì nhu động ruột khỏe mạnh.
• Ăn nhiều chất xơ: Chất xơ có thể giúp điều hòa nhu động ruột, nhưng cần tăng từ từ để tránh đầy hơi.
• Hạn chế thực phẩm gây kích thích: Một số thực phẩm có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng IBS ở một số người, chẳng hạn như caffeine, rượu, đồ ăn cay, đồ ăn nhiều dầu mỡ và một số loại đường.

Chẩn đoán Co thắt đại tràng

Không có xét nghiệm cụ thể nào để chẩn đoán co thắt đại tràng. Chẩn đoán thường dựa trên các triệu chứng của bệnh nhân và loại trừ các bệnh lý khác. Các phương pháp chẩn đoán có thể bao gồm:

Tiêu chuẩn Rome IV

Đây là bộ tiêu chuẩn chẩn đoán IBS được sử dụng rộng rãi nhất. Tiêu chuẩn Rome IV bao gồm:

• Đau bụng tái phát, trung bình ít nhất 1 ngày mỗi tuần trong 3 tháng qua, kết hợp với ít nhất hai trong số các tiêu chí sau:
  • Liên quan đến đi tiêu
  • Liên quan đến thay đổi tần suất đi tiêu
  • Liên quan đến thay đổi hình dạng phân
• Các triệu chứng phải xuất hiện ít nhất 6 tháng trước khi chẩn đoán.

Loại trừ các bệnh lý khác

Để loại trừ các bệnh lý khác có thể gây ra triệu chứng tương tự, bác sĩ có thể yêu cầu:

• Xét nghiệm máu: Để kiểm tra các dấu hiệu viêm hoặc thiếu máu.
• Xét nghiệm phân: Để kiểm tra nhiễm trùng, ký sinh trùng hoặc máu ẩn trong phân.
• Nội soi đại tràng: Trong một số trường hợp, nội soi đại tràng có thể được thực hiện để loại trừ các bệnh lý viêm ruột (IBD) hoặc ung thư đại tràng, đặc biệt ở những người có triệu chứng cảnh báo như sụt cân không rõ nguyên nhân, chảy máu trực tràng hoặc tiền sử gia đình mắc ung thư đại tràng.

Điều trị Co thắt đại tràng

Phương pháp y khoa

Điều trị co thắt đại tràng tập trung vào giảm triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Các phương pháp y khoa có thể bao gồm:

• Thuốc chống co thắt: Giúp giảm đau quặn bụng bằng cách làm giãn cơ trơn ruột.
• Thuốc nhuận tràng hoặc thuốc chống tiêu chảy: Tùy thuộc vào triệu chứng chủ yếu là táo bón hay tiêu chảy.
• Thuốc chống trầm cảm liều thấp: Có thể giúp giảm đau và cải thiện các triệu chứng IBS, đặc biệt là ở những người có triệu chứng trầm cảm hoặc lo âu kèm theo.
• Thuốc điều hòa nhu động ruột: Một số loại thuốc mới hơn có thể giúp điều hòa nhu động ruột và giảm triệu chứng IBS.

Lối sống hỗ trợ

Thay đổi lối sống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát triệu chứng IBS:

• Chế độ ăn uống FODMAP thấp: FODMAP là các loại carbohydrate chuỗi ngắn có thể gây khó tiêu ở một số người. Chế độ ăn FODMAP thấp có thể giúp giảm triệu chứng IBS.
• Liệu pháp tâm lý: Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) hoặc liệu pháp thôi miên có thể giúp người bệnh học cách đối phó với stress và các triệu chứng IBS.
• Tập thể dục thường xuyên: Vận động giúp cải thiện chức năng ruột và giảm stress.

Lưu ý khi điều trị

• Kiên nhẫn: Điều trị IBS là một quá trình lâu dài và có thể cần thử nghiệm nhiều phương pháp khác nhau để tìm ra phác đồ phù hợp nhất.
• Theo dõi chặt chẽ: Quan trọng là phải theo dõi các triệu chứng và báo cáo cho bác sĩ về bất kỳ thay đổi nào.
• Thay đổi từ từ: Khi thực hiện thay đổi chế độ ăn uống hoặc lối sống, nên thực hiện từ từ để cơ thể có thời gian thích nghi.

So sánh với bệnh lý tương tự

Bệnh lý tương tự

Một số bệnh lý có triệu chứng tương tự co thắt đại tràng, gây khó khăn trong việc chẩn đoán phân biệt:

• Viêm ruột (IBD): Bao gồm bệnh Crohn và viêm loét đại tràng. IBD gây viêm loét thực thể ở ruột, khác với IBS là rối loạn chức năng.
• Không dung nạp lactose: Tình trạng không tiêu hóa được đường lactose trong sữa và các sản phẩm từ sữa, gây ra các triệu chứng tiêu hóa tương tự IBS.
• Bệnh Celiac: Một bệnh tự miễn gây ra do phản ứng với gluten trong lúa mì, lúa mạch và lúa mạch đen, có thể gây ra các triệu chứng tiêu hóa tương tự IBS.

Phân biệt giữa các bệnh lý

Mọi người cũng hỏi

Co thắt đại tràng có nguy hiểm không?

Co thắt đại tràng, hay hội chứng ruột kích thích (IBS), không nguy hiểm đến tính mạng và không gây tổn thương vĩnh viễn cho đại tràng. Tuy nhiên, các triệu chứng của IBS như đau bụng, đầy hơi, táo bón hoặc tiêu chảy có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống hàng ngày. Mặc dù không phải là một bệnh nguy hiểm, IBS là một tình trạng mãn tính cần được quản lý lâu dài để giảm triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Co thắt đại tràng có tự khỏi được không?

Co thắt đại tràng (IBS) là một tình trạng mãn tính, có nghĩa là nó thường kéo dài và không tự khỏi hoàn toàn. Các triệu chứng của IBS có thể dao động, có những giai đoạn triệu chứng trở nên tồi tệ hơn (bùng phát) và những giai đoạn cải thiện hơn (thuyên giảm). Tuy nhiên, với việc quản lý triệu chứng đúng cách thông qua thay đổi lối sống, chế độ ăn uống và điều trị y tế, nhiều người bệnh có thể kiểm soát tốt các triệu chứng và sống một cuộc sống chất lượng hơn.

Co thắt đại tràng nên ăn gì, kiêng gì?

Đối với co thắt đại tràng (IBS), chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát triệu chứng. Nên ăn các thực phẩm dễ tiêu, giàu chất xơ hòa tan (như yến mạch, táo, cà rốt), uống đủ nước và ăn thành nhiều bữa nhỏ. Nên kiêng các thực phẩm có thể gây kích thích hoặc làm trầm trọng thêm triệu chứng như thực phẩm nhiều dầu mỡ, đồ ăn cay nóng, caffeine, rượu, đồ uống có gas và một số loại đường (FODMAPs). Chế độ ăn FODMAP thấp thường được khuyến nghị cho người bệnh IBS để giảm các triệu chứng đầy hơi và khó chịu.

Làm sao để giảm đau co thắt đại tràng nhanh nhất?

Để giảm đau co thắt đại tràng nhanh nhất, có thể áp dụng một số biện pháp như sử dụng thuốc chống co thắt theo chỉ định của bác sĩ để giảm đau quặn bụng. Chườm ấm lên bụng cũng có thể giúp thư giãn cơ và giảm đau. Ngoài ra, các biện pháp tự nhiên như trà gừng hoặc trà bạc hà có thể giúp làm dịu cơn đau. Tránh các thực phẩm có thể gây kích thích triệu chứng và thực hành các kỹ thuật thư giãn như hít thở sâu hoặc yoga cũng có thể giúp giảm đau trong cơn co thắt đại tràng.

Co thắt đại tràng khám ở khoa nào?

Khi gặp các triệu chứng nghi ngờ co thắt đại tràng, bạn nên đến khám tại khoa Tiêu hóa của các bệnh viện hoặc phòng khám đa khoa. Bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa sẽ thực hiện các kiểm tra và xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Việc thăm khám sớm và đúng chuyên khoa giúp bạn được chẩn đoán và quản lý bệnh một cách hiệu quả nhất.

Tài liệu tham khảo về Co thắt đại tràng

• World Gastroenterology Organisation (WGO)
• National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK)
• Mayo Clinic
• American College of Gastroenterology (ACG)