GÓI KHÁM DỊCH VỤUng thư là một căn bệnh phức tạp, không phải là một bệnh đơn lẻ mà là tập hợp của hàng trăm, thậm chí hàng nghìn loại bệnh khác nhau. Sự đa dạng này xuất phát từ thực tế ung thư có thể bắt đầu ở bất kỳ đâu trong cơ thể, từ bất kỳ loại tế bào nào, và có các đặc điểm sinh học, cách phát triển, và phản ứng với điều trị rất khác nhau. Chính vì vậy, việc đưa ra một con số chính xác tuyệt đối về “có bao nhiêu loại ung thư” là điều khó khăn và phụ thuộc vào cách chúng ta phân loại chúng.
Có bao nhiêu loại ung thư – một cái nhìn tổng quan về sự đa dạng
Câu hỏi “có bao nhiêu loại ung thư” không có một đáp án đơn giản là một con số cụ thể và cố định. Thay vào đó, các chuyên gia y tế và nhà khoa học thường nói về hàng trăm, thậm chí là hàng nghìn loại ung thư khác nhau khi tính đến các biến thể và dưới nhóm. Con số này liên tục thay đổi khi chúng ta tìm hiểu sâu hơn về cơ chế phân tử của từng khối u và cách chúng biểu hiện khác nhau ở mỗi người bệnh.
Vì sao khó đưa ra con số chính xác?
Sự khó khăn trong việc đếm chính xác số lượng loại ung thư nằm ở nhiều yếu tố:
- Nguồn gốc tế bào: Ung thư có thể phát sinh từ hầu hết các loại tế bào trong cơ thể, và mỗi loại tế bào có đặc điểm riêng biệt.
- Vị trí cơ thể: Ung thư ở phổi khác với ung thư ở vú hay ung thư máu, mặc dù có thể cùng một loại tế bào.
- Đặc điểm phân tử và di truyền: Ngay cả ung thư bắt nguồn từ cùng một loại tế bào và ở cùng một vị trí cũng có thể có những đột biến gen hoặc thay đổi phân tử khác nhau, ảnh hưởng đến hành vi của khối u và phản ứng với điều trị.
- Sự phân loại: Các hệ thống phân loại ung thư có thể khác nhau ở các tổ chức y tế hoặc tùy thuộc vào mục đích nghiên cứu, dẫn đến việc một loại ung thư có thể được chia thành nhiều dưới nhóm hoặc gộp lại theo các tiêu chí khác nhau.
Tuy nhiên, để dễ hiểu và phục vụ mục đích chẩn đoán, điều trị, ung thư thường được phân loại thành các nhóm lớn dựa trên loại tế bào khởi phát.
Các nhóm ung thư chính dựa trên loại tế bào
Dựa trên loại tế bào ban đầu hình thành khối u, ung thư có thể được phân thành các nhóm chính sau:
- Carcinoma: Đây là nhóm ung thư phổ biến nhất, chiếm khoảng 80-90% tổng số ca mắc. Carcinoma bắt nguồn từ các tế bào biểu mô (epithelial cells), là loại tế bào bao phủ bề mặt bên ngoài của cơ thể (da) hoặc lót bên trong các cơ quan (phổi, vú, tuyến tiền liệt, đại tràng, tuyến tụy, dạ dày, ruột, v.v.). Các dưới nhóm phổ biến gồm adenocarcinoma (từ tế bào tuyến) và carcinoma tế bào vảy (squamous cell carcinoma).
- Sarcoma: Sarcoma bắt nguồn từ các mô liên kết hoặc mô nâng đỡ của cơ thể, bao gồm xương, cơ, sụn, mỡ, mạch máu và mô sợi. Các ví dụ bao gồm osteosarcoma (ung thư xương) và soft tissue sarcoma (ung thư mô mềm).
- Leukemia: Đây là ung thư của các mô tạo máu, thường bắt nguồn từ tủy xương. Leukemia không hình thành khối u rắn mà liên quan đến sự tăng sinh bất thường của các tế bào máu trắng trong máu và tủy xương. Các loại chính bao gồm leukemia cấp tính và leukemia mãn tính, với nhiều dưới nhóm khác nhau (ví dụ: leukemia dòng tủy, leukemia dòng lympho).
- Lymphoma: Lymphoma là ung thư của hệ bạch huyết, một phần quan trọng của hệ miễn dịch. Chúng thường bắt nguồn từ các tế bào lympho (một loại tế bào bạch cầu) trong các hạch bạch huyết, lách, tuyến ức hoặc tủy xương. Hai loại chính là Hodgkin lymphoma và non-Hodgkin lymphoma, với nhiều dưới nhóm khác nhau dựa trên loại tế bào lympho bị ảnh hưởng.
- Myeloma: Còn gọi là multiple myeloma, là ung thư bắt nguồn từ các tế bào plasma (một loại tế bào bạch cầu đặc biệt) trong tủy xương.
- U não và tủy sống: Đây là nhóm ung thư bắt nguồn từ các tế bào trong não và tủy sống. Có nhiều loại khác nhau tùy thuộc vào loại tế bào cụ thể bị ảnh hưởng (ví dụ: astrocytoma, glioblastoma).
Phân loại ung thư theo vị trí cơ thể
Ngoài cách phân loại dựa trên loại tế bào, ung thư còn được phân loại và đặt tên theo vị trí cơ quan nơi nó bắt đầu. Đây là cách phân loại quen thuộc nhất với nhiều người, ví dụ: ung thư phổi, ung thư vú, ung thư gan, ung thư dạ dày, ung thư tuyến tiền liệt, v.v. Cần lưu ý rằng, một loại ung thư ở một vị trí cụ thể vẫn có thể thuộc một trong các nhóm tế bào chính đã nêu ở trên (ví dụ: ung thư phổi có thể là carcinoma tế bào vảy hoặc adenocarcinoma).
Sự đa dạng của ung thư và ý nghĩa trong điều trị
Việc nhận thức được sự đa dạng của ung thư là cực kỳ quan trọng bởi vì mỗi loại ung thư, thậm chí là các dưới nhóm nhỏ, có thể có cách hành xử khác nhau, tiến triển khác nhau và quan trọng nhất là phản ứng với điều trị khác nhau. Chẩn đoán chính xác loại và dưới loại ung thư là bước đầu tiên để lập kế hoạch điều trị hiệu quả nhất, có thể bao gồm phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, liệu pháp nhắm trúng đích, liệu pháp miễn dịch, hoặc kết hợp các phương pháp này. Y học hiện đại ngày càng tiến tới cá nhân hóa điều trị dựa trên đặc điểm di truyền và phân tử cụ thể của khối u.
Tóm lại, không có một con số đơn lẻ cho thấy “có bao nhiêu loại ung thư”. Ung thư là một tập hợp các bệnh đa dạng, được phân loại chủ yếu dựa trên loại tế bào ban đầu và vị trí cơ thể, dẫn đến hàng trăm, thậm chí hàng nghìn biến thể. Sự hiểu biết về sự đa dạng này là nền tảng cho chẩn đoán chính xác và lựa chọn phác đồ điều trị tối ưu, mang lại hy vọng tốt nhất cho bệnh nhân. Khoa học vẫn đang tiếp tục khám phá thêm về các loại và dưới loại ung thư, mở ra những phương pháp điều trị mới và hiệu quả hơn trong tương lai.
