Chàm đồng tiền

Chàm đồng tiền là gì?

Chàm đồng tiền, còn được gọi là viêm da dạng đĩa, là một bệnh lý da mãn tính gây ra các mảng da hình tròn hoặc oval, giống như đồng xu. Bệnh này đặc trưng bởi tình trạng viêm, ngứa và khô da, ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của người bệnh do gây khó chịu và mất thẩm mỹ. Chàm đồng tiền không phải là bệnh truyền nhiễm.

Nguyên nhân gây ra chàm đồng tiền

Nguyên nhân

Nguyên nhân chính xác gây ra chàm đồng tiền vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, bệnh thường liên quan đến sự kết hợp của nhiều yếu tố, bao gồm:

• Da khô: Da khô làm suy yếu hàng rào bảo vệ da, khiến da dễ bị kích ứng và viêm nhiễm hơn.
• Yếu tố môi trường: Các yếu tố như thời tiết lạnh, độ ẩm thấp có thể làm trầm trọng thêm tình trạng da khô và kích thích chàm đồng tiền.
• Kích ứng da: Tiếp xúc với các chất kích ứng như xà phòng, chất tẩy rửa mạnh, hóa chất, hoặc một số loại vải có thể gây viêm da và khởi phát chàm đồng tiền.
• Tiền sử bệnh lý: Một số bệnh lý như viêm da cơ địa (eczema), hen suyễn, hoặc dị ứng có thể làm tăng nguy cơ phát triển chàm đồng tiền.

Triệu chứng của chàm đồng tiền

Triệu chứng phổ biến

Triệu chứng chính của chàm đồng tiền là sự xuất hiện của các mảng da hình tròn hoặc oval, có ranh giới rõ ràng, thường có các đặc điểm sau:

• Mảng da hình đồng xu: Các mảng da tổn thương có hình dạng tròn hoặc oval, kích thước có thể từ vài milimet đến vài centimet, giống như đồng xu.
• Ngứa ngáy: Ngứa là triệu chứng nổi bật, có thể từ nhẹ đến dữ dội, đặc biệt là vào ban đêm hoặc khi da khô.
• Mẩn đỏ và viêm: Vùng da bị ảnh hưởng thường đỏ, viêm, và có thể sưng nhẹ.
• Mụn nước và chảy dịch: Trong giai đoạn cấp tính, các mảng chàm có thể xuất hiện mụn nước nhỏ li ti, khi vỡ ra có thể chảy dịch và đóng vảy.
• Khô và bong tróc: Khi các mảng chàm khô lại, da có thể trở nên khô ráp, bong tróc và nứt nẻ.

Triệu chứng theo mức độ

Mức độ	Triệu chứng
Nhẹ	Mảng da hơi đỏ, ngứa nhẹ. Da khô, bong tróc nhẹ. Mụn nước nhỏ, ít hoặc không chảy dịch.
Trung bình	Mảng da đỏ, viêm rõ rệt, ngứa vừa đến dữ dội. Da khô, bong tróc nhiều. Mụn nước nhiều hơn, có thể chảy dịch. Ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
Nặng	Mảng da đỏ đậm, viêm nặng, ngứa dữ dội liên tục. Da rất khô, nứt nẻ, chảy máu. Mụn nước lan rộng, chảy dịch nhiều, dễ nhiễm trùng. Ảnh hưởng nghiêm trọng đến giấc ngủ và chất lượng cuộc sống.

Đường lây truyền của chàm đồng tiền

Chàm đồng tiền không phải là bệnh truyền nhiễm. Bệnh không lây lan từ người này sang người khác qua tiếp xúc trực tiếp, dùng chung đồ cá nhân, hoặc qua đường hô hấp.

Các biến chứng của chàm đồng tiền

Mặc dù chàm đồng tiền không gây nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng, nhưng nếu không được điều trị hoặc kiểm soát tốt, bệnh có thể dẫn đến một số biến chứng sau:

Nhiễm trùng da thứ phát

Việc gãi ngứa liên tục có thể làm trầy xước da, tạo điều kiện cho vi khuẩn (thường là Staphylococcus aureus) hoặc nấm xâm nhập gây nhiễm trùng. Nhiễm trùng da có thể làm trầm trọng thêm tình trạng viêm, gây đau, sưng, nóng, đỏ và có mủ.

Chàm hóa (Lichen hóa)

Gãi ngứa kéo dài có thể khiến da dày lên, sần sùi và các đường vân da trở nên rõ rệt hơn, tình trạng này gọi là chàm hóa hoặc lichen hóa. Vùng da bị lichen hóa thường ngứa dai dẳng và khó điều trị.

Rối loạn giấc ngủ

Ngứa ngáy dữ dội, đặc biệt là vào ban đêm, có thể gây khó ngủ, mất ngủ, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Ảnh hưởng tâm lý

Các mảng chàm đồng tiền gây mất thẩm mỹ, cùng với triệu chứng ngứa ngáy khó chịu kéo dài, có thể gây ra căng thẳng, lo âu, tự ti và ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội.

Đối tượng nguy cơ mắc chàm đồng tiền

Nhóm tuổi, giới tính dễ mắc bệnh (phổ biến)

Chàm đồng tiền có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất ở:

• Người trưởng thành trẻ tuổi và trung niên: Bệnh thường khởi phát ở độ tuổi từ 30 đến 50.
• Nam giới: Nam giới có xu hướng mắc chàm đồng tiền nhiều hơn nữ giới.

Nhóm yếu tố nguy cơ khác (hiếm hoặc ít phổ biến hơn)

Ngoài nhóm tuổi và giới tính, một số yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ mắc chàm đồng tiền, bao gồm:

• Viêm da cơ địa (eczema): Người có tiền sử viêm da cơ địa có nguy cơ cao hơn mắc chàm đồng tiền.
• Khí hậu khô lạnh: Sống trong môi trường khí hậu khô lạnh có thể làm tăng nguy cơ do da dễ bị khô hơn.
• Căng thẳng: Stress có thể làm suy yếu hệ miễn dịch và làm bùng phát các bệnh lý da, bao gồm cả chàm đồng tiền.
• Tiếp xúc với chất kích ứng: Làm việc hoặc sinh hoạt trong môi trường tiếp xúc thường xuyên với hóa chất, chất tẩy rửa mạnh cũng có thể tăng nguy cơ.

Phòng ngừa chàm đồng tiền

Mặc dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn chàm đồng tiền, nhưng có thể thực hiện các biện pháp sau để giảm nguy cơ bùng phát và kiểm soát bệnh:

Dưỡng ẩm da thường xuyên

Sử dụng kem dưỡng ẩm hoặc thuốc mỡ làm mềm da hàng ngày, đặc biệt là sau khi tắm, để giữ cho da luôn đủ ẩm và tăng cường hàng rào bảo vệ da.

Tránh các chất kích ứng

Hạn chế tiếp xúc với xà phòng, chất tẩy rửa mạnh, hóa chất, nước hoa, mỹ phẩm có hương liệu, và các loại vải gây kích ứng như len hoặc sợi tổng hợp.

Mặc quần áo thoáng mát

Chọn quần áo rộng rãi, làm từ chất liệu cotton mềm mại để tránh cọ xát và kích ứng da.

Kiểm soát căng thẳng

Thực hành các kỹ thuật giảm căng thẳng như yoga, thiền, hoặc các hoạt động thư giãn khác để giảm nguy cơ bùng phát bệnh.

Tránh tắm nước quá nóng

Tắm bằng nước ấm, không quá nóng và không tắm quá lâu để tránh làm khô da.

Sử dụng máy tạo ẩm

Trong môi trường khô hanh, sử dụng máy tạo ẩm để tăng độ ẩm không khí, giúp da không bị khô.

Chẩn đoán chàm đồng tiền

Chẩn đoán chàm đồng tiền thường dựa vào khám lâm sàng và tiền sử bệnh lý. Bác sĩ da liễu sẽ đánh giá các mảng da tổn thương và hỏi về các triệu chứng, yếu tố kích thích và tiền sử bệnh của bệnh nhân.

Khám lâm sàng

Bác sĩ quan sát hình dạng, kích thước, vị trí và đặc điểm của các mảng da tổn thương để xác định chàm đồng tiền.

Hỏi tiền sử bệnh

Bác sĩ hỏi về tiền sử bệnh cá nhân và gia đình, các yếu tố có thể gây kích ứng da, và các triệu chứng cụ thể của bệnh nhân.

Xét nghiệm loại trừ

Trong một số trường hợp, có thể cần thực hiện các xét nghiệm để loại trừ các bệnh lý da khác có triệu chứng tương tự, như:

• Xét nghiệm nấm da: Để loại trừ nhiễm nấm da.
• Sinh thiết da: Trong trường hợp chẩn đoán không rõ ràng, sinh thiết da có thể được thực hiện để phân tích mô bệnh học.

Điều trị chàm đồng tiền

Phương pháp y khoa

Mục tiêu điều trị chàm đồng tiền là giảm ngứa, viêm, làm lành các tổn thương da và ngăn ngừa tái phát. Các phương pháp điều trị y khoa bao gồm:

• Corticosteroid bôi tại chỗ: Kem hoặc thuốc mỡ chứa corticosteroid là phương pháp điều trị chính để giảm viêm và ngứa. Nên sử dụng theo chỉ định của bác sĩ và không lạm dụng để tránh tác dụng phụ.
• Thuốc kháng histamine: Thuốc kháng histamine đường uống giúp giảm ngứa, đặc biệt là ngứa về đêm, giúp cải thiện giấc ngủ.
• Thuốc ức chế calcineurin tại chỗ: Tacrolimus hoặc pimecrolimus là các thuốc bôi không chứa steroid, có thể được sử dụng để điều trị chàm đồng tiền, đặc biệt là ở những vùng da nhạy cảm hoặc khi corticosteroid không hiệu quả hoặc gây tác dụng phụ.
• Liệu pháp ánh sáng (quang trị liệu): Chiếu tia UVB có thể giúp giảm viêm và cải thiện tình trạng da trong các trường hợp chàm đồng tiền nặng hoặc lan rộng.
• Corticosteroid đường uống hoặc tiêm: Trong các trường hợp nặng, bác sĩ có thể chỉ định corticosteroid đường uống hoặc tiêm để kiểm soát nhanh chóng tình trạng viêm, nhưng chỉ sử dụng trong thời gian ngắn do tác dụng phụ tiềm ẩn.
• Kháng sinh hoặc kháng nấm: Nếu có nhiễm trùng da thứ phát, bác sĩ sẽ chỉ định kháng sinh hoặc kháng nấm phù hợp.

Lối sống hỗ trợ

Bên cạnh các phương pháp điều trị y khoa, việc thay đổi lối sống cũng đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát chàm đồng tiền:

• Dưỡng ẩm da thường xuyên: Tiếp tục duy trì thói quen dưỡng ẩm da hàng ngày.
• Tránh gãi: Cố gắng hạn chế gãi các vùng da bị ngứa để tránh làm tổn thương da và gây nhiễm trùng.
• Chườm mát: Chườm mát bằng khăn ẩm có thể giúp giảm ngứa và viêm.
• Tắm đúng cách: Tắm nhanh bằng nước ấm, sử dụng sữa tắm dịu nhẹ, không chứa hương liệu và chất tẩy rửa mạnh. Sau khi tắm, thấm khô nhẹ nhàng và thoa kem dưỡng ẩm ngay khi da còn ẩm.
• Xác định và tránh các yếu tố kích thích: Cố gắng xác định và tránh các yếu tố có thể làm bùng phát hoặc trầm trọng thêm tình trạng chàm đồng tiền.

Lưu ý khi điều trị

• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ: Sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý ngưng thuốc hoặc thay đổi liều lượng.
• Theo dõi tác dụng phụ: Thông báo cho bác sĩ nếu gặp bất kỳ tác dụng phụ nào trong quá trình điều trị.
• Kiên trì điều trị: Chàm đồng tiền là bệnh mãn tính, cần điều trị và kiểm soát lâu dài. Kiên trì tuân thủ phác đồ điều trị và các biện pháp chăm sóc da để đạt hiệu quả tốt nhất.
• Tái khám định kỳ: Tái khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ để theo dõi tiến triển bệnh và điều chỉnh phác đồ điều trị khi cần thiết.

So sánh với bệnh lý tương tự

Bệnh lý tương tự

Chàm đồng tiền có thể bị nhầm lẫn với một số bệnh lý da khác có triệu chứng tương tự, bao gồm:

• Viêm da cơ địa (eczema): Cũng gây ngứa, mẩn đỏ, nhưng thường xuất hiện ở các vị trí khác nhau và có xu hướng đối xứng hơn chàm đồng tiền.
• Bệnh vẩy nến: Các mảng vẩy nến thường dày hơn, có vảy trắng bạc và ít mụn nước hơn chàm đồng tiền.
• Nấm da: Nhiễm nấm da có thể gây ra các mảng da hình tròn, ngứa, nhưng thường có bờ viền rõ rệt và có thể có vảy.
• Viêm da tiếp xúc: Xảy ra do tiếp xúc với chất kích ứng hoặc dị ứng, thường có tiền sử tiếp xúc rõ ràng và vị trí tổn thương thường tương ứng với vùng da tiếp xúc.

Phân biệt giữa các bệnh lý

Tiêu chí	Chàm đồng tiền	Viêm da cơ địa	Bệnh vẩy nến	Nấm da	Viêm da tiếp xúc
Định nghĩa	Viêm da mãn tính, mảng hình đồng xu.	Viêm da mãn tính, liên quan yếu tố di truyền và miễn dịch.	Bệnh da mãn tính, tăng sinh tế bào da.	Nhiễm trùng da do nấm.	Viêm da do tiếp xúc chất kích ứng/dị ứng.
Triệu chứng	Mảng tròn, ngứa, mụn nước, khô da.	Ngứa, mẩn đỏ, mụn nước, khô da, vị trí đặc trưng (nếp gấp).	Mảng đỏ, vảy trắng bạc dày, ít ngứa.	Mảng tròn, bờ viền rõ, ngứa, có vảy.	Mẩn đỏ, ngứa, mụn nước, vị trí tiếp xúc chất gây.
Nguyên nhân	Chưa rõ, liên quan da khô, kích ứng, môi trường.	Di truyền, rối loạn miễn dịch, yếu tố môi trường.	Rối loạn miễn dịch, di truyền.	Nhiễm nấm.	Tiếp xúc chất kích ứng/dị ứng.
Tiến triển	Mãn tính, từng đợt bùng phát.	Mãn tính, thường khởi phát sớm ở trẻ em.	Mãn tính, từng đợt bùng phát, vảy dày lên.	Có thể cấp tính hoặc mãn tính, lây lan nếu không điều trị.	Cấp tính hoặc mãn tính tùy thuộc vào tiếp xúc và loại chất gây.
Điều trị	Corticosteroid tại chỗ, dưỡng ẩm, tránh kích ứng.	Corticosteroid tại chỗ, dưỡng ẩm, thuốc ức chế miễn dịch.	Corticosteroid tại chỗ/toàn thân, quang trị liệu, thuốc ức chế miễn dịch.	Thuốc kháng nấm tại chỗ/uống.	Tránh chất gây, corticosteroid tại chỗ, dưỡng ẩm.

Mọi người cũng hỏi

Chàm đồng tiền có tự khỏi được không?

Chàm đồng tiền là bệnh mãn tính, có nghĩa là bệnh có thể kéo dài và tái phát nhiều lần. Mặc dù các triệu chứng có thể thuyên giảm hoặc biến mất tự nhiên trong một thời gian, nhưng bệnh thường không tự khỏi hoàn toàn. Điều trị và chăm sóc da đúng cách có thể giúp kiểm soát triệu chứng, làm lành tổn thương da và kéo dài thời gian giữa các đợt bùng phát, nhưng không thể loại bỏ hoàn toàn bệnh. Việc duy trì các biện pháp phòng ngừa và chăm sóc da liên tục là rất quan trọng để kiểm soát bệnh lâu dài.

Chàm đồng tiền có lây không?

Chàm đồng tiền hoàn toàn không lây. Bệnh không phải do vi khuẩn, virus hay nấm gây ra, mà là một tình trạng viêm da mãn tính liên quan đến các yếu tố như da khô, kích ứng, và hệ miễn dịch. Do đó, bạn không thể lây bệnh này cho người khác qua bất kỳ hình thức tiếp xúc nào, bao gồm tiếp xúc trực tiếp, dùng chung đồ cá nhân, hay qua đường hô hấp. Bạn có thể sinh hoạt, làm việc và tiếp xúc bình thường với người bệnh mà không lo bị lây nhiễm.

Bị chàm đồng tiền nên kiêng gì?

Khi bị chàm đồng tiền, việc kiêng khem đúng cách có thể giúp kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa bệnh trở nặng. Nên kiêng các chất kích ứng da như xà phòng, chất tẩy rửa mạnh, mỹ phẩm có hương liệu, và các loại vải gây kích ứng như len, sợi tổng hợp. Tránh các yếu tố làm khô da như tắm nước quá nóng, thời tiết khô lạnh. Hạn chế gãi ngứa để tránh làm tổn thương da và gây nhiễm trùng. Ngoài ra, nên kiêng các thực phẩm có thể gây dị ứng hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng viêm, như hải sản, đồ ăn cay nóng, và các chất kích thích như rượu, bia, cà phê (tùy thuộc vào cơ địa mỗi người).

Chàm đồng tiền bội nhiễm là gì?

Chàm đồng tiền bội nhiễm xảy ra khi vùng da bị chàm bị nhiễm trùng thêm bởi vi khuẩn, virus hoặc nấm. Tình trạng này thường xảy ra do việc gãi ngứa làm trầy xước da, tạo điều kiện cho các tác nhân gây bệnh xâm nhập. Các dấu hiệu của bội nhiễm bao gồm: các mảng chàm trở nên sưng, nóng, đỏ và đau hơn; xuất hiện mủ hoặc dịch vàng; có thể có vảy tiết dày; và đôi khi có thể gây sốt nhẹ hoặc khó chịu toàn thân. Bội nhiễm cần được điều trị bằng kháng sinh, kháng nấm hoặc thuốc kháng virus theo chỉ định của bác sĩ để kiểm soát nhiễm trùng và ngăn ngừa biến chứng.

Chàm đồng tiền ở trẻ em có nguy hiểm không?

Chàm đồng tiền ở trẻ em, tương tự như ở người lớn, không phải là bệnh nguy hiểm đến tính mạng, nhưng có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của trẻ. Các triệu chứng ngứa ngáy có thể làm trẻ quấy khóc, khó ngủ, và gãi ngứa nhiều có thể gây tổn thương da, tăng nguy cơ nhiễm trùng. Nếu không được điều trị và chăm sóc đúng cách, chàm đồng tiền có thể kéo dài, tái phát và gây ra các biến chứng như nhiễm trùng da thứ phát, chàm hóa, và ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ. Do đó, việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời, kết hợp với chăm sóc da đúng cách là rất quan trọng để kiểm soát bệnh và giảm thiểu ảnh hưởng đến trẻ.

Tài liệu tham khảo về chàm đồng tiền

• World Health Organization
• National Institutes of Health
• Mayo Clinic
• American Academy of Dermatology