GÓI KHÁM DỊCH VỤTổng quan về bệnh Chàm
Chàm (eczema) là một bệnh da liễu mạn tính, đặc trưng bởi tình trạng viêm da gây ngứa, đỏ và khô da. Đây là một trong những rối loạn da phổ biến, ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, đặc biệt là trẻ em. Chàm không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến thẩm mỹ và chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Da đóng vai trò như hàng rào bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân bên ngoài. Khi bị chàm, lớp bảo vệ này bị suy yếu, khiến da dễ kích ứng và mất nước. Nếu không được quản lý tốt, chàm có thể dẫn đến nhiễm trùng da hoặc làm bệnh tiến triển nặng hơn, đặc biệt ở người có hệ miễn dịch yếu.
Nguyên nhân gây bệnh Chàm
Chàm xảy ra do sự kết hợp giữa yếu tố di truyền và môi trường, làm rối loạn chức năng hàng rào da và kích hoạt phản ứng viêm. Cơ chế chính liên quan đến sự hoạt động quá mức của hệ miễn dịch.
- Di truyền: Gia đình có tiền sử chàm, hen suyễn hoặc dị ứng.
- Kích ứng: Xà phòng, hóa chất, quần áo len gây tổn thương da.
- Thời tiết: Khô lạnh hoặc nóng ẩm làm da mất nước.
- Dị ứng: Thực phẩm (sữa, trứng), phấn hoa, lông thú.
- Stress: Căng thẳng làm bệnh bùng phát mạnh hơn.
Cơ chế bệnh: Hàng rào da yếu cho phép chất kích ứng xâm nhập, gây viêm và ngứa, dẫn đến vòng luẩn quẩn “ngứa – gãi – tổn thương”.
Triệu chứng của bệnh Chàm
Các triệu chứng phổ biến bao gồm:
- Ngứa da, đặc biệt vào ban đêm.
- Da đỏ, viêm hoặc khô ráp.
- Mụn nước nhỏ, có thể rỉ dịch.
- Da dày lên (lichen hóa) do gãi lâu dài.
Theo mức độ:
- Nhẹ: Đỏ da nhẹ, ngứa thoáng qua.
- Vừa: Ngứa nhiều, da khô, có mụn nước.
- Nặng: Nhiễm trùng, rỉ dịch, da tổn thương rộng.
Trường hợp đặc biệt: Chàm ở trẻ sơ sinh (infantile eczema) thường xuất hiện trên mặt và da đầu, có thể tự khỏi khi lớn lên.
Đường lây truyền bệnh Chàm
Chàm không lây nhiễm từ người sang người. Đây là bệnh tự miễn hoặc dị ứng, không liên quan đến vi khuẩn hay virus, nên không truyền qua tiếp xúc hay không khí.
Các biến chứng bệnh Chàm
Chàm không điều trị đúng cách có thể gây:
- Nhiễm trùng da: Vi khuẩn (tụ cầu vàng) xâm nhập qua vết xước.
- Sẹo: Gãi nhiều làm da dày hoặc đổi màu.
- Mất ngủ: Ngứa kéo dài ảnh hưởng giấc ngủ.
- Rối loạn tâm lý: Tự ti, căng thẳng do ngoại hình.
Đối tượng nguy cơ mắc bệnh Chàm
Trẻ em dưới 5 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất, nhưng người lớn cũng có thể mắc. Các yếu tố nguy cơ:
- Bệnh nền: Hen suyễn, viêm mũi dị ứng.
- Lối sống: Sống ở đô thị, tiếp xúc hóa chất nhiều.
- Di truyền: Gene Filaggrin đột biến làm da yếu.
Phòng ngừa bệnh Chàm
Các biện pháp phòng ngừa hiệu quả:
- Dưỡng ẩm da hàng ngày bằng kem không mùi.
- Tránh chất kích ứng như xà phòng mạnh, nước hoa.
- Mặc quần áo cotton thoáng mát.
- Giữ nhà sạch, giảm bụi và lông thú.
Chẩn đoán bệnh Chàm
Các phương pháp chẩn đoán:
- Khám lâm sàng: Quan sát tổn thương da, tiền sử dị ứng.
- Test dị ứng: Xác định tác nhân gây bùng phát (da liễu chuyên sâu).
- Sinh thiết da: Hiếm dùng, loại trừ bệnh khác (vảy nến).
Khám lâm sàng thường đủ để chẩn đoán, dựa vào vị trí và đặc điểm tổn thương.
Điều trị bệnh Chàm
Điều trị tập trung giảm viêm và ngứa:
- Kem corticosteroid: Giảm viêm, dùng ngắn hạn.
- Thuốc kháng histamine: Giảm ngứa, hỗ trợ giấc ngủ.
- Phototherapy: Ánh sáng UV cho trường hợp nặng.
Lối sống hỗ trợ: Tắm nước ấm, tránh gãi, dùng kem dưỡng ẩm. Người bệnh cần kiên trì và tái khám nếu nhiễm trùng.
So sánh với bệnh lý tương tự
Các bệnh lý tương tự:
- Vảy nến.
- Viêm da tiếp xúc.
- Nấm da.
| Tiêu chí | Chàm | Vảy nến | Viêm da tiếp xúc |
|---|---|---|---|
| Định nghĩa | Viêm da mạn, tự miễn | Da dày, vảy trắng | Phản ứng tiếp xúc |
| Triệu chứng | Ngứa, đỏ, rỉ dịch | Vảy khô, không rỉ | Đỏ, phồng rộp |
| Nguyên nhân | Di truyền, dị ứng | Tự miễn | Chất kích ứng |
| Tiến triển | Bùng phát, thuyên giảm | Mãn tính, ổn định | Khỏi khi tránh kích ứng |
| Điều trị | Corticoid, dưỡng ẩm | UV, thuốc sinh học | Tránh tác nhân |
Mọi người cũng hỏi
Chàm có chữa khỏi hẳn không?
Chàm là bệnh mạn tính, khó chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát tốt bằng dưỡng ẩm và thuốc. Ở trẻ em, nhiều trường hợp tự khỏi khi lớn lên, nhưng người lớn cần quản lý lâu dài để giảm bùng phát.
Chàm có lây không?
Chàm không lây nhiễm, dù đôi khi trông giống bệnh da khác. Nó xuất phát từ yếu tố nội tại như di truyền hoặc dị ứng, không phải vi khuẩn hay virus, nên an toàn khi tiếp xúc với người bệnh.
Làm sao giảm ngứa khi bị chàm?
Dùng kem dưỡng ẩm dày, tắm nước mát, và thuốc kháng histamine theo chỉ định giúp giảm ngứa hiệu quả. Tránh gãi, cắt móng tay ngắn và mặc đồ thoáng để hạn chế kích ứng thêm cho da.
Chàm có di truyền không?
Có, chàm liên quan mạnh đến di truyền. Nếu cha mẹ bị chàm, hen hoặc dị ứng, con cái có nguy cơ cao hơn 50%. Yếu tố môi trường như hóa chất cũng góp phần kích hoạt bệnh ở người có sẵn gene.
Thực phẩm nào nên tránh khi bị chàm?
Nên tránh sữa, trứng, đậu phộng, hải sản nếu bạn dị ứng với chúng, vì chúng có thể làm chàm bùng phát. Ghi nhật ký ăn uống và thăm khám da liễu để xác định chính xác tác nhân cụ thể.
Tài liệu tham khảo về Chàm
- National Eczema Association (NEA) – Eczema Overview.
- World Health Organization (WHO) – Skin Diseases.
- Hanifin, J. M., et al. (2007). Eczema Management. Journal of Allergy and Clinical Immunology.
