GÓI KHÁM DỊCH VỤCảm lạnh là gì?
Cảm lạnh là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên do virus gây ra, rất phổ biến và thường tự khỏi trong vòng một đến hai tuần. Bệnh chủ yếu ảnh hưởng đến mũi và cổ họng.
Nguyên nhân gây ra cảm lạnh
Nguyên nhân
Nguyên nhân trực tiếp gây ra cảm lạnh là do virus xâm nhập vào đường hô hấp trên.
Nguyên nhân
- Rhinovirus: Đây là nhóm virus phổ biến nhất gây ra cảm lạnh.
- Coronavirus: Một nhóm virus khác cũng thường gây cảm lạnh, khác với virus SARS-CoV-2 gây COVID-19.
- Virus hợp bào hô hấp (RSV)
- Virus parainfluenza
- Adenovirus
Triệu chứng của cảm lạnh
Triệu chứng phổ biến
Các triệu chứng của cảm lạnh có thể khác nhau ở mỗi người, nhưng phổ biến nhất bao gồm:
- Sổ mũi hoặc nghẹt mũi: Đây là triệu chứng điển hình của cảm lạnh.
- Đau họng: Cảm giác đau, rát hoặc khó chịu ở cổ họng.
- Ho: Ho có thể khan hoặc có đờm.
- Hắt hơi
- Đau đầu nhẹ
- Đau nhức cơ thể nhẹ
- Mệt mỏi nhẹ
- Sốt nhẹ: Thường gặp ở trẻ em hơn người lớn.
Triệu chứng theo mức độ
| Mức độ | Triệu chứng |
|---|---|
| Nhẹ | Sổ mũi, hắt hơi, đau họng nhẹ |
| Trung bình | Nghẹt mũi, ho, đau đầu, mệt mỏi |
| Nặng | Sốt, đau nhức cơ thể, ho nhiều, có thể khó thở nhẹ (cần theo dõi thêm) |
Đường lây truyền của cảm lạnh
Tiếp xúc trực tiếp
Virus cảm lạnh lây lan chủ yếu qua các giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Các giọt bắn này có thể trực tiếp xâm nhập vào niêm mạc mũi, miệng hoặc mắt của người khác.
Tiếp xúc gián tiếp
Virus có thể tồn tại trên các bề mặt. Nếu bạn chạm vào các bề mặt bị nhiễm virus (tay nắm cửa, điện thoại, đồ chơi) và sau đó chạm vào mặt (mũi, miệng, mắt), bạn có thể bị nhiễm bệnh.
Các biến chứng của cảm lạnh
Viêm xoang
Cảm lạnh có thể dẫn đến viêm xoang, tình trạng viêm nhiễm các xoang cạnh mũi.
Viêm tai giữa
Nhiễm trùng tai giữa (viêm tai giữa) có thể xảy ra khi virus cảm lạnh lan đến tai giữa.
Viêm phế quản cấp tính
Viêm phế quản, tình trạng viêm ống phế quản, đôi khi có thể phát triển sau cảm lạnh.
Hen suyễn nặng hơn
Cảm lạnh có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng hen suyễn ở người bệnh hen suyễn.
Đối tượng nguy cơ mắc cảm lạnh
Nhóm tuổi, giới tính dễ mắc bệnh (phổ biến)
- Trẻ em dưới 6 tuổi: Trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 6 tuổi, dễ bị cảm lạnh hơn do hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ và thường xuyên tiếp xúc với virus ở nhà trẻ và trường học.
- Người lớn tuổi: Người lớn tuổi, đặc biệt là những người có hệ miễn dịch suy yếu, cũng có nguy cơ cao hơn.
Nhóm yếu tố nguy cơ khác (hiếm hoặc ít phổ biến hơn)
- Hệ miễn dịch suy yếu: Những người có hệ miễn dịch suy yếu do bệnh lý hoặc thuốc điều trị dễ bị nhiễm trùng hơn.
- Mùa đông và mùa thu: Cảm lạnh phổ biến hơn vào mùa đông và mùa thu, có thể do mọi người dành nhiều thời gian ở trong nhà và virus tồn tại lâu hơn trong không khí lạnh, khô.
- Hút thuốc lá: Hút thuốc lá có thể gây kích ứng đường hô hấp và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
- Căng thẳng: Stress có thể làm suy yếu hệ miễn dịch.
- Thiếu ngủ: Thiếu ngủ cũng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch.
Phòng ngừa cảm lạnh
Rửa tay thường xuyên
Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước trong ít nhất 20 giây, đặc biệt là sau khi ở nơi công cộng, trước khi ăn và sau khi ho hoặc hắt hơi.
Tránh tiếp xúc gần
Tránh tiếp xúc gần với những người bị bệnh.
Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi
Che miệng và mũi bằng khăn giấy khi ho hoặc hắt hơi, sau đó vứt bỏ khăn giấy và rửa tay.
Vệ sinh và khử trùng bề mặt
Thường xuyên lau chùi và khử trùng các bề mặt thường xuyên chạm vào, đặc biệt khi có người trong gia đình bị bệnh.
Duy trì lối sống lành mạnh
Duy trì lối sống lành mạnh, bao gồm ngủ đủ giấc, ăn uống cân bằng và kiểm soát căng thẳng, để tăng cường hệ miễn dịch.
Chẩn đoán cảm lạnh
Khám lâm sàng
Chẩn đoán cảm lạnh thường dựa trên khám lâm sàng, đánh giá các triệu chứng và tiền sử bệnh của bệnh nhân.
Xét nghiệm virus (ít khi cần thiết)
Xét nghiệm virus thường không cần thiết cho cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên, trong một số trường hợp (ví dụ, để loại trừ cúm hoặc COVID-19, hoặc trong trường hợp bệnh nặng), bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm dịch mũi hoặc mẫu bệnh phẩm đường hô hấp khác để xác định loại virus cụ thể.
Điều trị cảm lạnh
Phương pháp y khoa
- Thuốc giảm đau, hạ sốt: Các loại thuốc không kê đơn như acetaminophen hoặc ibuprofen có thể giúp giảm sốt và giảm đau nhức.
- Thuốc thông mũi: Thuốc xịt mũi hoặc thuốc uống thông mũi có thể giúp giảm nghẹt mũi (sử dụng thận trọng và trong thời gian ngắn).
- Thuốc ho: Siro ho hoặc viên ngậm có thể giúp giảm ho (hiệu quả có thể khác nhau).
Lối sống hỗ trợ
- Nghỉ ngơi đầy đủ: Nghỉ ngơi giúp cơ thể phục hồi.
- Uống đủ nước: Uống nhiều nước (nước lọc, nước trái cây, nước dùng) để giữ đủ nước và làm loãng dịch nhầy.
- Súc miệng bằng nước muối ấm: Súc miệng bằng nước muối ấm có thể làm dịu đau họng.
- Xông hơi: Hít hơi nước có thể giúp giảm nghẹt mũi.
- Máy tạo độ ẩm: Sử dụng máy tạo độ ẩm có thể tăng độ ẩm trong không khí và giảm nghẹt mũi.
Lưu ý khi điều trị
- Không dùng kháng sinh: Kháng sinh không có tác dụng đối với virus gây cảm lạnh. Chúng chỉ có tác dụng đối với vi khuẩn.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ: Nếu các triệu chứng nghiêm trọng, trở nên tồi tệ hơn hoặc không cải thiện sau một hoặc hai tuần, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để loại trừ các tình trạng bệnh lý khác.
So sánh với bệnh lý tương tự
Bệnh lý tương tự
- Cúm (Influenza): Cúm cũng là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do virus nhưng có xu hướng nghiêm trọng hơn cảm lạnh.
- COVID-19: COVID-19 có thể có các triệu chứng tương tự như cảm lạnh và cúm, nhưng cũng có thể nghiêm trọng hơn nhiều.
- Viêm họng do liên cầu khuẩn (Strep throat): Viêm họng do liên cầu khuẩn là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn ở họng, gây đau họng dữ dội và đột ngột.
- Viêm mũi dị ứng (Allergic rhinitis): Dị ứng có thể gây ra các triệu chứng giống cảm lạnh như sổ mũi và hắt hơi, nhưng không phải do virus gây ra.
Phân biệt giữa các bệnh lý
| Tiêu chí | Cảm lạnh | Cúm | COVID-19 | Viêm họng do liên cầu khuẩn | Viêm mũi dị ứng |
|---|---|---|---|---|---|
| Định nghĩa | Nhiễm virus đường hô hấp trên nhẹ | Nhiễm virus cúm, nặng hơn cảm lạnh | Nhiễm virus SARS-CoV-2, có thể từ nhẹ đến nặng | Nhiễm khuẩn do liên cầu khuẩn ở họng | Phản ứng dị ứng gây viêm mũi |
| Triệu chứng | Sổ mũi, nghẹt mũi, đau họng, ho, hắt hơi, mệt mỏi nhẹ | Sốt cao đột ngột, đau nhức cơ, mệt mỏi, ho khan, đau họng | Đa dạng: sốt, ho khan, mệt mỏi, mất vị giác/khứu giác, khó thở, có thể giống cảm lạnh/cúm | Đau họng dữ dội, nuốt đau, sốt, sưng hạch amidan, có thể có chấm trắng ở họng | Sổ mũi, ngứa mũi/mắt, hắt hơi liên tục, không sốt |
| Nguyên nhân | Virus (rhinovirus, coronavirus, …) | Virus cúm | Virus SARS-CoV-2 | Vi khuẩn Streptococcus pyogenes | Dị ứng nguyên (phấn hoa, bụi, …) |
| Tiến triển | Thường tự khỏi trong 1-2 tuần | Có thể gây biến chứng (viêm phổi), kéo dài hơn cảm lạnh | Có thể gây biến chứng nghiêm trọng (ARDS, suy đa tạng), thời gian hồi phục khác nhau | Cần điều trị kháng sinh để tránh biến chứng (thấp tim) | Mạn tính, theo mùa hoặc quanh năm tùy dị ứng nguyên |
| Điều trị | Nghỉ ngơi, uống nhiều nước, thuốc giảm triệu chứng | Thuốc kháng virus (nếu cần sớm), thuốc giảm triệu chứng | Cách ly, điều trị hỗ trợ, thuốc kháng virus (tùy mức độ) | Kháng sinh (penicillin hoặc amoxicillin) | Tránh dị ứng nguyên, thuốc kháng histamine, corticoid xịt mũi |
Mọi người cũng hỏi
Cảm lạnh có lây không?
Cảm lạnh rất dễ lây lan. Virus gây cảm lạnh có thể lây lan qua các giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Chúng cũng có thể lây lan khi bạn chạm vào các bề mặt bị nhiễm virus và sau đó chạm vào mặt của bạn.
Cảm lạnh kéo dài bao lâu?
Hầu hết các triệu chứng cảm lạnh thường kéo dài từ 7 đến 10 ngày. Tuy nhiên, một số triệu chứng như ho có thể kéo dài đến hai tuần. Nếu các triệu chứng của bạn kéo dài hơn 10 ngày hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, bạn nên đi khám bác sĩ.
Làm thế nào để phòng ngừa cảm lạnh?
Cách tốt nhất để phòng ngừa cảm lạnh là rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước trong ít nhất 20 giây. Bạn cũng nên tránh tiếp xúc gần với những người bị bệnh và che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi.
Cảm lạnh có chữa được không?
Không có cách chữa khỏi cảm lạnh, nhưng có nhiều biện pháp bạn có thể thực hiện để giảm bớt các triệu chứng. Nghỉ ngơi đầy đủ, uống nhiều nước và sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn có thể giúp bạn cảm thấy dễ chịu hơn.
Khi nào cần đi khám bác sĩ khi bị cảm lạnh?
Bạn nên đi khám bác sĩ nếu bạn có các triệu chứng nghiêm trọng như sốt cao, khó thở, đau ngực hoặc nếu các triệu chứng của bạn không cải thiện sau 10 ngày. Trẻ em nhỏ và người lớn tuổi có nguy cơ biến chứng cao hơn do cảm lạnh và nên được bác sĩ theo dõi chặt chẽ hơn.
Tài liệu tham khảo về cảm lạnh
- World Health Organization (WHO)
- Centers for Disease Control and Prevention (CDC)
- National Institutes of Health (NIH)
- Mayo Clinic
- NHS (National Health Service – UK)
