Mang thai là một hành trình kỳ diệu nhưng cũng đi kèm với nhiều thay đổi trong cơ thể, trong đó có hiện tượng phù chân. Phù chân khi mang thai là tình trạng khá phổ biến, thường không nguy hiểm nhưng lại gây khó chịu đáng kể cho mẹ bầu. Việc nhận biết sớm và phân biệt được phù chân bình thường với các dấu hiệu bất thường là rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ cách nhận biết phù chân khi mang thai và khi nào cần đi khám bác sĩ.
Cách nhận biết phù chân khi mang thai và các dấu hiệu thường gặp
Phù chân khi mang thai, còn gọi là phù sinh lý, thường biểu hiện rõ rệt nhất ở các tháng cuối thai kỳ. Tuy nhiên, một số mẹ bầu có thể bắt đầu thấy dấu hiệu từ tam cá nguyệt thứ hai. Dưới đây là những cách phổ biến giúp bạn nhận biết tình trạng phù chân:
- Quan sát bằng mắt thường: Vùng mắt cá chân, bàn chân và đôi khi là cẳng chân trông sưng húp, căng mọng hơn bình thường. Da ở những vùng này có thể trông bóng hơn.
- Cảm giác chủ quan: Bạn có thể cảm thấy chân nặng nề, căng tức, khó chịu, đặc biệt vào cuối ngày hoặc sau khi đứng/ngồi lâu. Giày dép thường ngày trở nên chật chội, khó đi. Nhẫn đeo tay có thể bị chật.
- Kiểm tra bằng cách ấn nhẹ (Dấu hiệu Godet hoặc phù ấn lõm): Đây là cách nhận biết phù chân khá đặc trưng. Dùng ngón tay cái ấn nhẹ vào vùng da bị sưng (thường là mu bàn chân hoặc gần mắt cá chân) trong khoảng vài giây rồi thả ra. Nếu vết lõm còn hằn lại trên da một lúc rồi mới biến mất, thì đó chính là dấu hiệu của phù ấn lõm, xác nhận tình trạng phù.
- So sánh với bình thường: So sánh kích thước và cảm giác ở chân với lúc bạn chưa mang thai hoặc vào buổi sáng khi mới ngủ dậy (lúc phù thường nhẹ nhất).
Tại sao bà bầu thường bị phù chân?
Phù chân khi mang thai chủ yếu là do sự kết hợp của nhiều yếu tố thay đổi trong cơ thể:
- Thay đổi nội tiết tố: Hormon thai kỳ như Progesterone và Relaxin có thể làm giãn thành mạch máu, khiến chất lỏng dễ thoát ra ngoài mô kẽ hơn.
- Tăng thể tích máu: Cơ thể phụ nữ mang thai sản xuất lượng máu nhiều hơn đáng kể (tăng khoảng 50%) để đáp ứng nhu cầu của thai nhi. Lượng chất lỏng dư thừa này có thể tích tụ ở các mô ngoại vi.
- Áp lực từ tử cung: Khi thai nhi lớn dần, tử cung mở rộng gây áp lực lên các tĩnh mạch lớn ở vùng chậu (đặc biệt là tĩnh mạch chủ dưới), làm cản trở lưu thông máu từ chi dưới về tim. Điều này khiến máu và dịch dễ ứ đọng ở chân.
- Trọng lực: Việc đứng hoặc ngồi lâu khiến máu và dịch bị kéo xuống chân do trọng lực, làm tăng tình trạng phù nề.
- Yếu tố khác: Thời tiết nóng ẩm, chế độ ăn nhiều muối, thiếu vận động cũng có thể làm tăng mức độ phù.
Phù chân khi mang thai: Khi nào là dấu hiệu đáng lo ngại?
Mặc dù phù chân nhẹ đến trung bình là bình thường trong thai kỳ, nhưng có những trường hợp phù nề là dấu hiệu cảnh báo vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Bạn cần chú ý và đi khám bác sĩ ngay nếu nhận thấy các dấu hiệu sau:
- Phù chân đột ngột và nghiêm trọng: Sưng phù xuất hiện hoặc nặng lên một cách nhanh chóng, đặc biệt là sau tuần thai thứ 20.
- Phù ở các bộ phận khác: Sưng không chỉ ở chân mà còn lan lên mặt, bàn tay, hoặc quanh mắt.
- Phù không đối xứng: Chỉ sưng phù ở một bên chân. Đây có thể là dấu hiệu của huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT), một tình trạng cần được cấp cứu y tế ngay lập tức. Các dấu hiệu khác của DVT bao gồm đau, đỏ, nóng ở chân bị ảnh hưởng.
- Phù kèm theo các triệu chứng khác của tiền sản giật: Tiền sản giật là một biến chứng thai kỳ nguy hiểm đặc trưng bởi huyết áp cao và tổn thương cơ quan (thường là thận), thường biểu hiện sau tuần thai thứ 20. Dấu hiệu phù nề nghiêm trọng, đột ngột, đặc biệt ở mặt và tay, có thể là triệu chứng của tiền sản giật. Các dấu hiệu khác bao gồm:
- Đau đầu dữ dội, không thuyên giảm
- Thay đổi thị lực (mờ mắt, nhìn thấy đốm sáng)
- Đau vùng thượng vị hoặc hạ sườn phải
- Buồn nôn, nôn mửa (trong giai đoạn sau của thai kỳ)
- Tăng cân nhanh chóng bất thường (không do ăn uống)
Phù chân khi mang thai có nguy hiểm không?
Phù chân sinh lý (nhẹ đến trung bình, xuất hiện dần dần, thường đối xứng ở cả hai chân, không kèm theo các triệu chứng nghiêm trọng khác) thường không nguy hiểm cho mẹ và bé. Đây là một phần bình thường của quá trình mang thai và sẽ giảm dần sau khi sinh. Tuy nhiên, phù chân trở nên nguy hiểm khi nó là triệu chứng của một tình trạng tiềm ẩn nghiêm trọng hơn như:
- Tiền sản giật: Gây nguy hiểm cho cả mẹ và bé, cần được theo dõi và điều trị y tế kịp thời.
- Huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT): Có thể dẫn đến thuyên tắc phổi, một biến chứng đe dọa tính mạng.
- Các vấn đề về tim hoặc thận: Mặc dù ít phổ biến hơn, phù nề cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh lý này.\nDo đó, việc nhận biết đúng tình trạng phù và cảnh giác với các dấu hiệu bất thường là cực kỳ quan trọng.
Phù chân là một phần không thể tránh khỏi đối với nhiều mẹ bầu. Việc học cách nhận biết phù chân khi mang thai giúp bạn chủ động theo dõi sức khỏe của mình. Hầu hết các trường hợp phù nề đều là bình thường và có thể được cải thiện bằng các biện pháp đơn giản như gác chân cao, tránh đứng/ngồi lâu, tập thể dục nhẹ nhàng, và uống đủ nước. Tuy nhiên, đừng bao giờ chủ quan với các dấu hiệu phù nề đột ngột, nghiêm trọng hoặc kèm theo các triệu chứng đáng lo ngại khác. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc nữ hộ sinh để được tư vấn và kiểm tra kịp thời, đảm bảo một thai kỳ khỏe mạnh và an toàn.
