Bướu máu

Bướu máu là gì?

Bướu máu là một loại u mạch máu lành tính, phát triển do sự tăng sinh quá mức của các mạch máu. Bướu máu có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, nhưng phổ biến nhất là ở da và gan. Bướu máu thường không gây đau và có thể tự biến mất theo thời gian, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bướu máu có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nếu chúng lớn, nằm ở vị trí nhạy cảm hoặc gây ra các biến chứng.

Nguyên nhân gây ra bướu máu

Nguyên nhân

Nguyên nhân chính xác gây ra bướu máu vẫn chưa được biết rõ, nhưng có một số yếu tố được cho là có liên quan đến sự phát triển của bướu máu:

• Yếu tố di truyền: Một số nghiên cứu cho thấy rằng yếu tố di truyền có thể đóng vai trò trong sự phát triển của bướu máu. Nếu trong gia đình có người thân mắc bướu máu, nguy cơ mắc bệnh có thể tăng lên.
• Yếu tố nội tiết tố: Hormone estrogen được cho là có liên quan đến sự phát triển của bướu máu, đặc biệt là ở phụ nữ. Bướu máu thường gặp hơn ở phụ nữ và có thể phát triển lớn hơn trong thai kỳ hoặc khi sử dụng thuốc tránh thai.
• Yếu tố môi trường: Một số yếu tố môi trường như nhiễm virus, tiếp xúc với hóa chất độc hại hoặc bức xạ cũng có thể làm tăng nguy cơ phát triển bướu máu.
• Sự phát triển bất thường của mạch máu: Bướu máu hình thành do sự tăng sinh bất thường của các tế bào nội mô mạch máu. Cơ chế chính xác dẫn đến sự tăng sinh này vẫn đang được nghiên cứu.

Triệu chứng của bướu máu

Triệu chứng phổ biến

Triệu chứng của bướu máu có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí, kích thước và loại bướu máu. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Xuất hiện khối u mềm: Bướu máu thường xuất hiện dưới dạng một khối u mềm, có thể sờ thấy dưới da.
• Thay đổi màu sắc da: Da trên bề mặt bướu máu có thể có màu đỏ, xanh hoặc tím do sự tập trung của các mạch máu.
• Đau hoặc khó chịu: Một số bướu máu có thể gây đau hoặc khó chịu, đặc biệt là khi chúng lớn hoặc nằm ở vị trí bị tì đè.
• Chảy máu: Bướu máu có thể dễ bị chảy máu nếu bị va chạm hoặc tổn thương.

Trường hợp đặc biệt

Trong một số trường hợp đặc biệt, bướu máu có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hơn:

• Bướu máu gan lớn: Bướu máu gan lớn có thể gây đau bụng, khó chịu và thậm chí là suy gan trong trường hợp hiếm gặp.
• Bướu máu đường thở: Bướu máu ở đường thở có thể gây khó thở, khò khè và các vấn đề về hô hấp.
• Hội chứng Kasabach-Merritt: Đây là một biến chứng hiếm gặp của bướu máu lớn, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh, gây ra tình trạng giảm tiểu cầu và rối loạn đông máu, dẫn đến nguy cơ chảy máu nghiêm trọng.

Các biến chứng của bướu máu

Hầu hết bướu máu là lành tính và không gây ra biến chứng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, đặc biệt là khi bướu máu lớn hoặc nằm ở vị trí đặc biệt, có thể xảy ra các biến chứng sau:

Chảy máu

Bướu máu, đặc biệt là bướu máu nằm gần bề mặt da, có thể dễ bị tổn thương và chảy máu. Chảy máu có thể nhẹ hoặc nặng, tùy thuộc vào kích thước và vị trí của bướu máu.

Loét

Bướu máu lớn có thể gây loét da do thiếu máu nuôi dưỡng hoặc do tì đè, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh.

Ảnh hưởng đến chức năng cơ quan

Nếu bướu máu nằm ở vị trí gần các cơ quan quan trọng như mắt, tai, mũi, miệng hoặc đường thở, chúng có thể gây ảnh hưởng đến chức năng của các cơ quan này. Ví dụ, bướu máu gần mắt có thể gây cản trở thị lực, bướu máu ở đường thở có thể gây khó thở.

Hội chứng Kasabach-Merritt

Đây là một biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng của bướu máu lớn, thường gặp ở trẻ sơ sinh. Hội chứng này gây ra tình trạng giảm tiểu cầu và rối loạn đông máu, dẫn đến nguy cơ chảy máu ồ ạt và đe dọa tính mạng.

Đối tượng nguy cơ mắc bướu máu

Nhóm tuổi, giới tính dễ mắc bệnh (phổ biến)

• Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ: Bướu máu thường gặp nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sinh non và trẻ nhẹ cân.
• Nữ giới: Nữ giới có nguy cơ mắc bướu máu cao hơn nam giới.

Nhóm yếu tố nguy cơ khác (hiếm hoặc ít phổ biến hơn)

• Tiền sử gia đình: Có tiền sử gia đình mắc bướu máu có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Mang thai: Phụ nữ mang thai có nguy cơ phát triển bướu máu gan cao hơn.
• Bệnh lý gan: Một số bệnh lý gan có thể làm tăng nguy cơ phát triển bướu máu gan.

Phòng ngừa bướu máu

Hiện tại, không có biện pháp phòng ngừa đặc hiệu cho bướu máu do nguyên nhân gây bệnh chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, việc duy trì một lối sống lành mạnh, tránh tiếp xúc với các yếu tố môi trường độc hại và kiểm tra sức khỏe định kỳ có thể giúp phát hiện sớm và quản lý bướu máu hiệu quả.

Chẩn đoán bướu máu

Chẩn đoán bướu máu thường dựa trên khám lâm sàng và các xét nghiệm hình ảnh.

Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ kiểm tra khối u, đánh giá kích thước, vị trí, màu sắc và các đặc điểm khác của bướu máu.

Xét nghiệm hình ảnh

• Siêu âm: Siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến và hiệu quả để xác định bướu máu, đặc biệt là bướu máu ở gan và các cơ quan nội tạng khác.
• Chụp MRI: Chụp cộng hưởng từ (MRI) cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về bướu máu và các cấu trúc xung quanh, giúp đánh giá kích thước, phạm vi và các đặc điểm khác của bướu máu.
• Chụp CT: Chụp cắt lớp vi tính (CT) có thể được sử dụng để chẩn đoán bướu máu, đặc biệt là bướu máu gan và để loại trừ các bệnh lý khác.
• Sinh thiết: Trong một số trường hợp hiếm gặp, sinh thiết có thể được thực hiện để xác định chẩn đoán bướu máu và loại trừ các loại u khác.

Điều trị bướu máu

Phương pháp y khoa

• Theo dõi: Nhiều bướu máu, đặc biệt là bướu máu ở trẻ sơ sinh, có thể tự thoái triển theo thời gian mà không cần điều trị. Trong trường hợp này, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi định kỳ để đánh giá sự phát triển của bướu máu.
• Thuốc: Một số loại thuốc có thể được sử dụng để điều trị bướu máu, bao gồm:
  • Propranolol: Đây là thuốc chẹn beta được sử dụng phổ biến nhất trong điều trị bướu máu ở trẻ em. Propranolol giúp làm chậm sự phát triển và thu nhỏ kích thước bướu máu.
  • Corticosteroid: Corticosteroid có thể được sử dụng trong một số trường hợp bướu máu phức tạp hoặc khi propranolol không hiệu quả.
  • Vinblastine hoặc Vincristine: Các thuốc hóa trị này có thể được sử dụng trong điều trị hội chứng Kasabach-Merritt hoặc bướu máu không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.
• Phẫu thuật: Phẫu thuật có thể được chỉ định để loại bỏ bướu máu trong một số trường hợp, đặc biệt là khi bướu máu gây ra các biến chứng, ảnh hưởng đến chức năng cơ quan hoặc không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.
• Laser: Điều trị bằng laser có thể được sử dụng để làm giảm màu sắc và kích thước của bướu máu da nông.
• Tiêm xơ hóa: Tiêm chất gây xơ hóa trực tiếp vào bướu máu có thể làm tắc nghẽn mạch máu và thu nhỏ kích thước bướu máu.
• Nút mạch: Nút mạch là một thủ thuật xâm lấn tối thiểu, trong đó các mạch máu nuôi dưỡng bướu máu bị tắc nghẽn, làm giảm lưu lượng máu đến bướu máu và thu nhỏ kích thước của nó.

Lối sống hỗ trợ

Không có lối sống cụ thể nào được chứng minh là có thể hỗ trợ điều trị bướu máu. Tuy nhiên, duy trì một lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống cân bằng và tập thể dục thường xuyên có thể giúp tăng cường sức khỏe tổng thể và hỗ trợ quá trình phục hồi.

Lưu ý khi điều trị

• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ: Điều quan trọng là phải tuân thủ chặt chẽ các chỉ định của bác sĩ về thuốc, liều lượng và lịch trình điều trị.
• Theo dõi sát sao: Trong quá trình điều trị, cần theo dõi sát sao các triệu chứng và thông báo cho bác sĩ nếu có bất kỳ thay đổi nào.
• Kiên nhẫn: Quá trình điều trị bướu máu có thể kéo dài và đòi hỏi sự kiên nhẫn.

So sánh với bệnh lý tương tự

Bệnh lý tương tự

• U mạch bạch huyết (Lymphangioma): Tương tự như bướu máu, u mạch bạch huyết là một loại u lành tính phát triển từ các mạch bạch huyết. Tuy nhiên, u mạch bạch huyết chứa dịch bạch huyết thay vì máu và thường có màu sắc nhạt hơn bướu máu.
• Dị dạng mạch máu (Vascular malformation): Dị dạng mạch máu là những bất thường bẩm sinh của mạch máu, bao gồm dị dạng động mạch, dị dạng tĩnh mạch và dị dạng mao mạch. Dị dạng mạch máu khác với bướu máu ở chỗ chúng không phải là khối u tăng sinh mà là sự phát triển bất thường của mạch máu hiện có.
• U mạch máu ác tính (Angiosarcoma): Đây là một loại ung thư hiếm gặp phát triển từ các tế bào nội mô mạch máu. U mạch máu ác tính khác với bướu máu lành tính ở chỗ chúng có khả năng xâm lấn và di căn.

Phân biệt giữa các bệnh lý

Mọi người cũng hỏi

Bướu máu có nguy hiểm không?

Hầu hết bướu máu là lành tính và không nguy hiểm. Ở trẻ sơ sinh, nhiều bướu máu có thể tự biến mất theo thời gian. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bướu máu có thể gây ra các vấn đề nếu chúng lớn, nằm ở vị trí nhạy cảm (gần mắt, mũi, miệng, đường thở) hoặc gây ra các biến chứng như chảy máu, loét, hoặc hội chứng Kasabach-Merritt. Do đó, việc theo dõi và điều trị bướu máu, đặc biệt là ở trẻ em, là cần thiết để đảm bảo sức khỏe.

Bướu máu ở gan có nguy hiểm không?

Bướu máu gan thường lành tính và không gây ra triệu chứng. Hầu hết các trường hợp bướu máu gan được phát hiện tình cờ qua siêu âm hoặc chụp CT bụng. Bướu máu gan nhỏ thường không cần điều trị và có thể được theo dõi định kỳ. Tuy nhiên, bướu máu gan lớn có thể gây đau bụng, khó chịu hoặc hiếm khi vỡ gây chảy máu trong ổ bụng. Trong trường hợp bướu máu gan lớn gây triệu chứng hoặc có nguy cơ biến chứng, có thể cần điều trị bằng phẫu thuật, nút mạch hoặc các phương pháp khác.

Bướu máu ở trẻ sơ sinh có tự hết không?

Đúng vậy, bướu máu ở trẻ sơ sinh, còn gọi là bướu máu trẻ nhũ nhi, thường có khả năng tự thoái triển. Khoảng 50% bướu máu sẽ biến mất khi trẻ được 5 tuổi và khoảng 90% sẽ biến mất khi trẻ được 10 tuổi. Tuy nhiên, quá trình thoái triển có thể mất vài năm và cần được theo dõi bởi bác sĩ. Trong một số trường hợp, bướu máu có thể gây ra các vấn đề thẩm mỹ hoặc chức năng, và cần can thiệp điều trị sớm hơn.

Điều trị bướu máu bằng cách nào?

Phương pháp điều trị bướu máu phụ thuộc vào vị trí, kích thước, triệu chứng và độ tuổi của bệnh nhân. Đối với bướu máu nhỏ, không gây triệu chứng và có khả năng tự thoái triển, thường chỉ cần theo dõi. Khi cần điều trị, các phương pháp y khoa bao gồm sử dụng thuốc (propranolol, corticosteroid), phẫu thuật, laser, tiêm xơ hóa và nút mạch. Propranolol là thuốc được sử dụng phổ biến nhất trong điều trị bướu máu ở trẻ em. Quyết định điều trị cụ thể sẽ được bác sĩ đưa ra sau khi đánh giá tình trạng bệnh nhân.

Bướu máu có di truyền không?

Yếu tố di truyền có thể đóng vai trò trong sự phát triển của bướu máu, mặc dù cơ chế di truyền chính xác vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn. Một số nghiên cứu cho thấy rằng nếu có người thân trong gia đình mắc bướu máu, nguy cơ mắc bệnh có thể tăng lên. Tuy nhiên, hầu hết các trường hợp bướu máu xảy ra lẻ tẻ và không có tiền sử gia đình mắc bệnh. Các nghiên cứu về di truyền học vẫn đang tiếp tục để làm sáng tỏ vai trò của gen trong sự phát triển của bướu máu.

Tài liệu tham khảo về bướu máu

• World Health Organization (WHO)
• National Institutes of Health (NIH)
• Mayo Clinic
• MedlinePlus