Thoái hóa đốt sống cổ là một trong những tình trạng xương khớp phổ biến, đặc biệt ở người lớn tuổi và những người có thói quen sinh hoạt không đúng. Khi bạn đối mặt với tình trạng này, câu hỏi “bị thoái hóa đốt sống cổ phải làm sao?” trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về các phương pháp điều trị, từ y tế đến các biện pháp tự chăm sóc tại nhà, giúp bạn hiểu rõ và chủ động hơn trong việc kiểm soát cũng như cải thiện tình trạng sức khỏe của mình.
Bị thoái hóa đốt sống cổ phải làm sao? Tổng quan các phương pháp điều trị hiệu quả
Hiểu đúng về thoái hóa đốt sống cổ
Thoái hóa đốt sống cổ là gì?
Thoái hóa đốt sống cổ, hay còn gọi là viêm xương khớp cổ, là một tình trạng mãn tính do sự hao mòn tự nhiên của các đĩa đệm và khớp ở cột sống cổ theo thời gian. Khi đĩa đệm bị mất nước và trở nên cứng hơn, khả năng hấp thụ sốc của chúng giảm đi. Đồng thời, xương có thể phát triển các gai xương (osteophytes) để bù đắp sự mất ổn định, nhưng điều này lại có thể chèn ép vào các dây thần kinh hoặc tủy sống, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
- Tuổi tác: Đây là nguyên nhân chính, khi các đĩa đệm và khớp trải qua quá trình lão hóa tự nhiên.
- Chấn thương cổ: Các chấn thương trong quá khứ có thể đẩy nhanh quá trình thoái hóa.
- Yếu tố di truyền: Một số người có khuynh hướng di truyền mắc bệnh thoái hóa khớp.
- Nghề nghiệp: Những công việc đòi hỏi phải cúi, ngửa cổ nhiều, mang vác nặng, hoặc duy trì một tư thế không tự nhiên trong thời gian dài (như nhân viên văn phòng, thợ cắt tóc, công nhân) có nguy cơ cao hơn.
- Thói quen sinh hoạt: Tư thế ngủ sai, sử dụng điện thoại, máy tính sai cách, ít vận động.
- Bệnh lý nền: Các bệnh lý như béo phì, viêm khớp dạng thấp cũng có thể làm tăng nguy cơ.
Dấu hiệu nhận biết thoái hóa đốt sống cổ
Các triệu chứng thường phát triển chậm và có thể khác nhau ở mỗi người. Chúng bao gồm:
- Đau và cứng vùng cổ: Đây là triệu chứng phổ biến nhất, thường nặng hơn vào buổi sáng hoặc sau khi hoạt động.
- Đau lan xuống vai, cánh tay, bàn tay: Do chèn ép dây thần kinh. Cơn đau có thể kèm theo tê bì, ngứa ran hoặc yếu cơ.
- Đau đầu: Đặc biệt là đau từ gáy lan lên thái dương hoặc vùng trán.
- Chóng mặt, mất thăng bằng: Do ảnh hưởng đến tuần hoàn máu não hoặc chèn ép các dây thần kinh liên quan.
- Tiếng kêu lạo xạo khi cử động cổ: Dấu hiệu của sự cọ xát giữa các xương.
- Trong trường hợp nặng, có thể gây khó khăn khi đi lại, mất kiểm soát bàng quang hoặc ruột (dấu hiệu của chèn ép tủy sống – cần cấp cứu y tế).
Các phương pháp điều trị thoái hóa đốt sống cổ
Mục tiêu của điều trị là giảm đau, cải thiện chức năng và ngăn ngừa tổn thương tiến triển. Tùy thuộc vào mức độ và triệu chứng, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ phù hợp.
Điều trị nội khoa (Dùng thuốc)
- Thuốc giảm đau không kê đơn: Ibuprofen, Naproxen có thể giúp giảm đau và viêm.
- Thuốc giãn cơ: Giúp giảm co thắt cơ.
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Kê đơn mạnh hơn để giảm viêm và đau.
- Thuốc tiêm: Tiêm corticosteroid vào vùng gần rễ thần kinh có thể giúp giảm viêm và đau cục bộ.
Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng
Đây là một phần quan trọng trong điều trị, giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện phạm vi chuyển động và giảm đau:
- Bài tập trị liệu: Các bài tập kéo giãn, tăng cường sức mạnh cho cơ cổ và vai.
- Sử dụng nhiệt/lạnh: Giúp giảm đau và sưng.
- Siêu âm, điện xung: Các phương pháp vật lý trị liệu chuyên sâu.
- Kéo giãn cột sống cổ: Giúp giảm áp lực lên các đĩa đệm và rễ thần kinh.
Thay đổi lối sống và các biện pháp hỗ trợ tại nhà
- Tư thế đúng: Duy trì tư thế cổ thẳng khi làm việc, học tập, sử dụng điện thoại.
- Chườm nóng/lạnh: Có thể giúp giảm đau tạm thời.
- Massage: Giúp thư giãn cơ bắp căng cứng (thực hiện bởi người có chuyên môn).
- Nghỉ ngơi hợp lý: Tránh các hoạt động gây căng thẳng cho cổ khi đang đau.
- Gối ngủ phù hợp: Sử dụng gối có độ cao và độ cứng vừa phải để hỗ trợ đường cong tự nhiên của cổ.
Can thiệp ngoại khoa (Phẫu thuật) – Khi nào cần?
Phẫu thuật thường chỉ được xem xét khi các phương pháp điều trị bảo tồn không hiệu quả sau một thời gian dài, hoặc khi có các triệu chứng nghiêm trọng như chèn ép tủy sống, yếu cơ tiến triển, mất cảm giác nghiêm trọng. Các loại phẫu thuật bao gồm loại bỏ gai xương, giải phóng chèn ép rễ thần kinh hoặc cố định đốt sống.
Các bài tập hỗ trợ giảm đau và phục hồi chức năng
Tập luyện đều đặn, đúng cách có thể cải thiện đáng kể tình trạng thoái hóa đốt sống cổ. Tuy nhiên, luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu trước khi bắt đầu.
Nguyên tắc tập luyện
- Khởi động nhẹ nhàng trước khi tập.
- Thực hiện các động tác chậm rãi, kiểm soát.
- Không cố gắng quá sức hoặc gây đau. Nếu cảm thấy đau, dừng lại.
- Duy trì hơi thở đều đặn trong suốt quá trình tập.
- Tập đều đặn hàng ngày.
Một số bài tập đơn giản tại nhà
- Gập cổ ra trước/sau: Ngồi thẳng lưng, từ từ gập đầu về phía trước sao cho cằm chạm ngực, giữ 5-10 giây. Sau đó, ngửa đầu ra sau nhẹ nhàng, giữ 5-10 giây. Lặp lại 5-10 lần.
- Nghiêng cổ sang hai bên: Giữ thẳng đầu, từ từ nghiêng tai phải về phía vai phải, giữ 5-10 giây. Đổi bên. Lặp lại 5-10 lần mỗi bên.
- Xoay cổ nhẹ nhàng: Từ từ xoay đầu sang phải, giữ 5-10 giây. Đổi bên. Lặp lại 5-10 lần mỗi bên.
- Kéo giãn vai và cổ: Đặt tay phải lên đầu và nhẹ nhàng kéo đầu về phía vai phải, cảm nhận sự căng ở bên trái cổ. Giữ 15-30 giây, sau đó đổi bên.
- Nâng vai: Nhún vai lên cao, giữ 5 giây, sau đó thả lỏng. Lặp lại 10-15 lần.
Chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt cho người thoái hóa đốt sống cổ
Thực phẩm nên ăn
- Thực phẩm giàu Omega-3: Cá hồi, cá thu, hạt lanh, quả óc chó có tác dụng chống viêm.
- Rau xanh đậm và trái cây: Chứa nhiều vitamin và khoáng chất, chất chống oxy hóa (Bông cải xanh, rau bina, cam, dâu tây).
- Thực phẩm giàu Canxi và Vitamin D: Sữa, sữa chua, phô mai, cá mòi, lòng đỏ trứng giúp xương chắc khỏe.
- Các loại hạt và ngũ cốc nguyên hạt: Cung cấp năng lượng và chất xơ.
Thực phẩm nên hạn chế
- Thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh: Thường chứa nhiều chất béo bão hòa, đường và muối, gây viêm.
- Đồ uống có cồn và caffeine: Có thể gây mất nước và ảnh hưởng đến hấp thụ canxi.
- Thịt đỏ và các sản phẩm từ sữa đầy đủ chất béo: Nên tiêu thụ ở mức độ vừa phải.
Tư thế đúng trong sinh hoạt và làm việc
- Khi làm việc máy tính: Màn hình ngang tầm mắt, lưng thẳng, hai chân đặt trên sàn. Nghỉ giải lao sau mỗi 30-60 phút để vận động nhẹ cổ và vai.
- Khi sử dụng điện thoại: Nâng điện thoại lên ngang tầm mắt thay vì cúi đầu.
- Khi ngủ: Nằm ngửa hoặc nằm nghiêng với gối không quá cao hoặc quá thấp, giữ cho cột sống cổ thẳng hàng với phần còn lại của cột sống.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Nếu bạn nghi ngờ mình bị thoái hóa đốt sống cổ hoặc các triệu chứng trở nên nghiêm trọng, kéo dài, hoặc ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, hãy đi khám bác sĩ. Đặc biệt, nếu có các dấu hiệu như yếu cơ đột ngột, tê bì lan rộng, mất kiểm soát bàng quang/ruột, chóng mặt dữ dội, cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế khẩn cấp.
Phòng ngừa thoái hóa đốt sống cổ từ sớm
- Duy trì tư thế đúng trong mọi hoạt động.
- Tập thể dục đều đặn, đặc biệt là các bài tập tăng cường cơ cổ và vai.
- Tránh các hoạt động gây căng thẳng quá mức cho cổ.
- Duy trì cân nặng hợp lý.
- Bỏ thuốc lá (nếu có) vì hút thuốc có thể làm tăng tốc độ thoái hóa đĩa đệm.
- Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị sớm các vấn đề về cột sống.
Thoái hóa đốt sống cổ là một tình trạng phổ biến nhưng hoàn toàn có thể được kiểm soát và cải thiện nếu được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Từ việc áp dụng các phương pháp điều trị y tế, vật lý trị liệu, đến việc thay đổi lối sống, thực hiện các bài tập phù hợp và duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học, mỗi bước đều đóng vai trò quan trọng trong việc giảm đau, phục hồi chức năng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Điều quan trọng là hãy lắng nghe cơ thể mình, tìm kiếm lời khuyên từ các chuyên gia y tế và kiên trì thực hiện các biện pháp để đạt được hiệu quả tốt nhất.
Nội dung này có hữu ích với bạn không?
