GÓI KHÁM DỊCH VỤHạch bạch huyết, thường gọi tắt là hạch, là một phần quan trọng của hệ miễn dịch cơ thể. Chúng hoạt động như những bộ lọc nhỏ, giúp nhận diện và tiêu diệt các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus hoặc tế bào bất thường. Khi cơ thể bạn đang chống lại một tác nhân gây bệnh hoặc có vấn đề nào đó, các hạch gần khu vực bị ảnh hưởng có thể sưng to lên. Điều này khiến nhiều người lo lắng và đặt câu hỏi liệu bị hạch có phải mổ không? Câu trả lời không phải lúc nào cũng là “có”. Việc có cần phẫu thuật hạch hay không phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, quan trọng nhất là nguyên nhân khiến hạch bị sưng.
Bị hạch có phải mổ không? Điều này phụ thuộc vào nguyên nhân
Việc hạch bạch huyết sưng to là một dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch của bạn đang hoạt động. Trong đa số trường hợp, hạch sưng là do các nguyên nhân lành tính và không cần phẫu thuật. Phẫu thuật chỉ được cân nhắc trong những tình huống đặc biệt, thường là để chẩn đoán xác định nguyên nhân hoặc xử lý các biến chứng. Do đó, không phải cứ bị hạch là phải mổ. Quyết định điều trị, bao gồm cả việc phẫu thuật, sẽ do bác sĩ đưa ra sau khi đã thăm khám và xác định rõ nguyên nhân.
Nguyên nhân nào dẫn đến sưng hạch bạch huyết?
Có rất nhiều lý do khiến hạch bạch huyết bị sưng, từ những nguyên nhân phổ biến và không đáng ngại đến những tình trạng sức khỏe nghiêm trọng hơn:
- Nhiễm trùng: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Nhiễm trùng có thể do vi khuẩn hoặc virus gây ra, ví dụ như cảm lạnh, cúm, viêm họng liên cầu khuẩn, nhiễm trùng răng miệng, nhiễm trùng da tại vùng lân cận hạch sưng. Hạch sưng do nhiễm trùng thường đau, mềm và có thể di động khi chạm vào.
- Các bệnh viêm nhiễm khác: Một số bệnh viêm không do nhiễm trùng như lupus hoặc viêm khớp dạng thấp cũng có thể gây sưng hạch lan tỏa.
- Ung thư: Mặc dù ít gặp hơn, nhưng sưng hạch có thể là dấu hiệu của ung thư. Đó có thể là ung thư xuất phát từ hệ bạch huyết (như ung thư hạch – lymphoma) hoặc ung thư từ cơ quan khác di căn đến hạch. Hạch sưng do ung thư thường có xu hướng cứng, không đau, dính vào các mô xung quanh và có thể tiếp tục to lên theo thời gian.
- Các nguyên nhân hiếm gặp khác: Một số bệnh lý khác như bệnh mèo cào, bệnh lao hạch, hoặc phản ứng với một số loại thuốc cũng có thể gây sưng hạch.
Khi nào hạch sưng không cần phẫu thuật?
Như đã đề cập, đa số các trường hợp hạch sưng là do nhiễm trùng lành tính. Khi hạch sưng là phản ứng bình thường của cơ thể với nhiễm trùng (ví dụ: hạch cổ sưng khi bị viêm họng), thường không cần phẫu thuật. Việc điều trị trong trường hợp này tập trung vào việc điều trị nguyên nhân gây nhiễm trùng.
- Nếu do vi khuẩn: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh. Hạch sẽ dần xẹp xuống sau khi nhiễm trùng được kiểm soát.
- Nếu do virus: Không có thuốc đặc trị cho virus. Hạch sẽ tự xẹp khi cơ thể bạn chống lại và loại bỏ virus.
- Trong thời gian này, bạn có thể dùng thuốc giảm đau, hạ sốt nếu cần và nghỉ ngơi đầy đủ.
Trong những trường hợp này, hạch sưng chỉ là tạm thời và sẽ trở lại kích thước bình thường hoặc nhỏ hơn sau vài tuần hoặc vài tháng mà không cần bất kỳ can thiệp phẫu thuật nào.
Trường hợp nào bị hạch cần cân nhắc phẫu thuật?
Phẫu thuật hạch thường được chỉ định trong một số tình huống cụ thể, chủ yếu liên quan đến chẩn đoán hoặc điều trị biến chứng:
- Sinh thiết chẩn đoán: Đây là lý do phổ biến nhất cần phẫu thuật hạch. Nếu bác sĩ nghi ngờ hạch sưng có thể là do ung thư hoặc một bệnh lý nghiêm trọng khác mà các phương pháp chẩn đoán ban đầu (khám lâm sàng, xét nghiệm máu, siêu âm) chưa đủ để xác định, họ có thể đề nghị sinh thiết hạch. Sinh thiết là lấy một phần hoặc toàn bộ hạch để xét nghiệm dưới kính hiển vi. Có hai dạng sinh thiết chính:
- Sinh thiết kim nhỏ (FNA – Fine Needle Aspiration): Dùng kim nhỏ hút một ít tế bào từ hạch. Đây là thủ thuật ít xâm lấn hơn, đôi khi không cần rạch da.
- Sinh thiết mở (Excisional Biopsy) hoặc Sinh thiết trọn hạch: Phẫu thuật viên rạch một đường nhỏ trên da để lấy toàn bộ hạch ra ngoài. Phương pháp này cho mẫu bệnh phẩm đầy đủ hơn, thường được ưu tiên khi nghi ngờ ung thư hạch hoặc các chẩn đoán phức tạp. Đây chính là hình thức “mổ hạch” mà nhiều người quan tâm.
- Biến chứng hạch: Trong một số ít trường hợp nhiễm trùng nặng, hạch có thể bị áp xe (tích mủ). Áp xe hạch có thể cần được rạch dẫn lưu mủ hoặc phẫu thuật cắt bỏ hạch bị áp xe để kiểm soát nhiễm trùng.
- Hạch to gây chèn ép: Rất hiếm gặp, nhưng nếu một khối hạch sưng quá lớn gây chèn ép lên cấu trúc xung quanh (ví dụ: mạch máu, thần kinh) và ảnh hưởng đến chức năng, phẫu thuật có thể được xem xét để giải tỏa chèn ép.
- Điều trị ung thư: Trong một số loại ung thư, việc phẫu thuật nạo vét hạch vùng (lấy bỏ tất cả hạch ở một khu vực nhất định) là một phần của kế hoạch điều trị để loại bỏ tế bào ung thư đã lan đến hạch.
Các phương pháp chẩn đoán hạch sưng là gì?
Để xác định nguyên nhân sưng hạch và quyết định có cần phẫu thuật hay không, bác sĩ sẽ thực hiện các bước chẩn đoán:
- Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh, thời gian hạch sưng, các triệu chứng đi kèm (sốt, sụt cân, đổ mồ hôi đêm, đau…), và khám trực tiếp hạch (vị trí, kích thước, mật độ, di động hay dính, đau hay không đau).
- Xét nghiệm máu: Giúp phát hiện dấu hiệu nhiễm trùng (tăng bạch cầu), viêm hoặc các bất thường khác có liên quan.
- Chẩn đoán hình ảnh: Siêu âm là phương pháp phổ biến nhất để đánh giá cấu trúc, kích thước và ranh giới của hạch. Trong một số trường hợp, có thể cần chụp CT hoặc MRI để đánh giá hạch ở những vị trí sâu hơn hoặc mối liên quan với các cơ quan lân cận.
- Sinh thiết hạch: Như đã nói ở trên, đây là phương pháp quan trọng để có chẩn đoán xác định, đặc biệt khi nghi ngờ ung thư.
Khi nào bạn nên đi khám bác sĩ vì hạch sưng?
Trong nhiều trường hợp, hạch sưng sẽ tự xẹp sau khi nguyên nhân được giải quyết. Tuy nhiên, bạn nên đi khám bác sĩ nếu gặp một trong các dấu hiệu sau:
- Hạch sưng kéo dài hơn 2-4 tuần và không có dấu hiệu xẹp đi.
- Hạch tiếp tục to lên nhanh chóng.
- Hạch cứng, không đau khi chạm vào và dính vào các mô xung quanh.
- Hạch sưng kèm theo các triệu chứng đáng lo ngại khác như sụt cân không rõ nguyên nhân, sốt kéo dài, đổ mồ hôi đêm nhiều.
- Da trên vùng hạch sưng đỏ, nóng, hoặc bạn sờ thấy hạch mềm bất thường (có thể là áp xe).
- Hạch sưng xuất hiện mà không có dấu hiệu rõ ràng của nhiễm trùng hoặc chấn thương ở vùng lân cận.
- Hạch sưng ở những vị trí không phổ biến như trên xương đòn hoặc ở vùng thượng đòn.
Tóm lại, việc bị hạch không đồng nghĩa với việc bắt buộc phải phẫu thuật. Hạch sưng là một phản ứng miễn dịch phổ biến, thường do các nguyên nhân lành tính như nhiễm trùng và có thể tự khỏi hoặc cần điều trị nguyên nhân. Phẫu thuật hạch, đặc biệt là sinh thiết, thường chỉ được chỉ định khi cần chẩn đoán xác định nguyên nhân (nhất là khi nghi ngờ ung thư) hoặc xử lý các biến chứng như áp xe. Điều quan trọng nhất khi phát hiện hạch sưng là nên đi khám bác sĩ để được thăm khám, chẩn đoán chính xác nguyên nhân và có hướng xử trí phù hợp, không nên quá lo lắng nhưng cũng không được chủ quan bỏ qua, đặc biệt khi hạch có những đặc điểm đáng nghi ngờ.
