Giãn dây chằng lưng là một chấn thương phổ biến gây đau và khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Khi gặp phải tình trạng này, nhiều người thường băn khoăn không biết cần phải xử lý như thế nào để giảm đau và phục hồi nhanh chóng. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết về cách nhận biết, xử lý ban đầu và các phương pháp điều trị hiệu quả khi bị giãn dây chằng lưng.
Bị giãn dây chằng lưng phải làm gì ngay?
Khi nghi ngờ hoặc xác định bị giãn dây chằng lưng, việc xử lý ban đầu đúng cách là rất quan trọng để giảm sưng, giảm đau và ngăn ngừa chấn thương nặng hơn. Bạn cần thực hiện các bước sau:
- Nghỉ ngơi hợp lý: Tránh các hoạt động gây áp lực lên lưng, đặc biệt là nâng vác vật nặng hoặc cúi gập người đột ngột. Nghỉ ngơi trên giường hoặc trên một bề mặt phẳng, cứng vừa phải có thể giúp giảm căng thẳng cho cột sống và dây chằng.
- Chườm lạnh: Trong 24-48 giờ đầu sau khi chấn thương, nên chườm lạnh vùng lưng bị đau khoảng 15-20 phút mỗi lần, lặp lại nhiều lần trong ngày. Nhiệt độ thấp giúp co mạch máu, giảm sưng, viêm và tê liệt dây thần kinh tạm thời, từ đó giảm đau hiệu quả. Bọc túi đá trong khăn mỏng để tránh bỏng lạnh.
- Chườm nóng: Sau 48 giờ đầu, nếu tình trạng sưng giảm, có thể chuyển sang chườm nóng để tăng lưu thông máu, giúp cơ bắp thư giãn và thúc đẩy quá trình lành thương. Chườm nóng khoảng 15-20 phút mỗi lần. Tuy nhiên, không chườm nóng nếu vẫn còn sưng nhiều hoặc nghi ngờ chảy máu bên trong.
- Sử dụng đai hỗ trợ (nếu cần thiết): Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể khuyên dùng đai lưng để cố định cột sống tạm thời, giảm áp lực lên vùng bị thương khi di chuyển. Tuyệt đối không lạm dụng đai lưng vì có thể làm yếu cơ bắp tự nhiên của vùng lưng.
- Tìm kiếm sự trợ giúp y tế: Nếu cơn đau dữ dội, không thuyên giảm sau vài ngày, lan xuống chân, kèm theo tê bì hoặc yếu cơ, rối loạn tiêu tiểu, bạn cần đến gặp bác sĩ ngay lập tức để được thăm khám, chẩn đoán chính xác và có phác đồ điều trị phù hợp.

Giãn dây chằng lưng là gì?
Dây chằng là các dải mô xơ mạnh mẽ kết nối xương với xương và giúp ổn định các khớp. Giãn dây chằng lưng (thường là giãn dây chằng quanh cột sống thắt lưng) xảy ra khi các dây chằng này bị kéo căng quá mức hoặc bị rách một phần do chấn thương đột ngột hoặc căng thẳng lặp đi lặp lại.
Nguyên nhân phổ biến
- Nâng vật nặng sai tư thế: Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu, đặc biệt khi cúi cong lưng thay vì dùng lực từ chân.
- Vận động đột ngột hoặc quá sức: Xoay người nhanh, uốn cong lưng mạnh, hoặc tham gia các hoạt động thể thao cường độ cao mà không khởi động kỹ.
- Té ngã hoặc va đập trực tiếp vào lưng: Tai nạn giao thông, té ngã từ độ cao, hoặc va chạm trong thể thao.
- Tư thế xấu kéo dài: Ngồi hoặc đứng sai tư thế trong thời gian dài gây căng thẳng mãn tính lên dây chằng và cơ bắp lưng.

Triệu chứng nhận biết
Các triệu chứng của giãn dây chằng lưng có thể bao gồm:
- Đau đột ngột hoặc âm ỉ ở vùng lưng dưới: Cơn đau thường tăng lên khi vận động, cúi, xoay người và giảm khi nghỉ ngơi.
- Cứng khớp hoặc hạn chế cử động: Khó khăn khi thực hiện các động tác như cúi xuống, đứng thẳng dậy.
- Co thắt cơ: Các cơ quanh vùng bị thương có thể bị căng cứng hoặc co thắt.
- Đau lan: Đôi khi cơn đau có thể lan xuống mông hoặc đùi trên (thường không vượt quá đầu gối, khác với đau thần kinh tọa do thoát vị đĩa đệm).
- Sưng nhẹ hoặc bầm tím ở vùng bị thương (không phải lúc nào cũng có).

Chẩn đoán và điều trị giãn dây chằng lưng
Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử chấn thương, các triệu chứng bạn đang gặp phải và tiến hành khám lâm sàng để kiểm tra phạm vi chuyển động, điểm đau và sức mạnh cơ bắp. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như:
- Chụp X-quang: Giúp loại trừ các vấn đề về xương như gãy xương hoặc thoái hóa.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT): Có thể được sử dụng để đánh giá chi tiết hơn tình trạng của dây chằng, đĩa đệm và rễ thần kinh, đặc biệt khi nghi ngờ có tổn thương nghiêm trọng hơn như thoát vị đĩa đệm.
Các phương pháp điều trị giãn dây chằng lưng chủ yếu là điều trị bảo tồn:
- Thuốc: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm đau không kê đơn (như Paracetamol, Ibuprofen) hoặc thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) để kiểm soát cơn đau và giảm viêm. Thuốc giãn cơ cũng có thể được sử dụng nếu có co thắt cơ nhiều.
- Vật lý trị liệu: Đây là một phần quan trọng trong quá trình hồi phục. Kỹ thuật viên vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn các bài tập kéo giãn, tăng cường sức mạnh cho cơ lưng và cơ bụng để hỗ trợ cột sống, cải thiện tư thế và lấy lại phạm vi chuyển động.
- Các liệu pháp khác: Châm cứu, xoa bóp nhẹ nhàng có thể giúp giảm căng cơ và cải thiện tuần hoàn máu.
- Phẫu thuật: Rất hiếm khi cần phẫu thuật cho trường hợp giãn dây chằng đơn thuần. Phẫu thuật chỉ được xem xét trong những trường hợp tổn thương dây chằng nghiêm trọng, không đáp ứng với các phương pháp điều trị bảo tồn hoặc kèm theo các tổn thương cấu trúc khác cần can thiệp.

Chăm sóc tại nhà và các biện pháp hỗ trợ
Ngoài việc tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ, bạn có thể áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà để hỗ trợ quá trình phục hồi:
- Thực hiện các bài tập phục hồi: Sau giai đoạn đau cấp, bắt đầu nhẹ nhàng với các bài tập do chuyên gia vật lý trị liệu hướng dẫn. Các bài tập này giúp tăng cường sức mạnh và sự linh hoạt cho cơ lưng, cơ bụng, từ đó hỗ trợ cột sống và ngăn ngừa tái phát.
- Chú ý đến tư thế: Luôn giữ lưng thẳng khi ngồi, đứng và đi lại. Sử dụng ghế có tựa lưng tốt, điều chỉnh màn hình máy tính ngang tầm mắt. Khi ngủ, chọn nệm phù hợp (không quá mềm hoặc quá cứng) và có thể đặt gối giữa hai chân nếu nằm nghiêng hoặc dưới khoeo chân nếu nằm ngửa.
- Kiêng kỵ: Tránh nâng vác vật nặng, cúi gập lưng, xoay người đột ngột, các môn thể thao đòi hỏi vận động mạnh vùng lưng cho đến khi hồi phục hoàn toàn và được bác sĩ cho phép. Hạn chế hút thuốc vì nó có thể làm chậm quá trình lành thương.
- Dinh dưỡng: Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, đủ chất, đặc biệt bổ sung canxi và vitamin D để hỗ trợ sức khỏe xương khớp nói chung.

Thời gian hồi phục và cách phòng ngừa
Thời gian hồi phục sau giãn dây chằng lưng phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương và sự tuân thủ điều trị. Thông thường, các trường hợp nhẹ có thể hồi phục trong vài ngày đến vài tuần. Các trường hợp nặng hơn có thể mất vài tuần đến vài tháng để trở lại hoạt động bình thường.
Để phòng ngừa giãn dây chằng lưng tái phát hoặc xảy ra lần đầu, hãy lưu ý:
- Luyện tập thể dục đều đặn: Tăng cường sức mạnh cho cơ lưng và cơ bụng bằng các bài tập phù hợp (ví dụ: plank, bơi lội, yoga). Khởi động kỹ trước khi tập luyện hoặc làm việc nặng.
- Học cách nâng vật nặng đúng cách: Luôn giữ lưng thẳng, gập gối và dùng lực từ chân để nâng, giữ vật gần cơ thể.
- Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân tạo thêm áp lực lên cột sống và dây chằng.
- Thay đổi tư thế thường xuyên: Nếu công việc đòi hỏi phải ngồi hoặc đứng lâu, hãy đứng dậy đi lại sau mỗi 30-60 phút.
- Tránh các động tác đột ngột: Đặc biệt là xoay người cùng lúc với nâng vật nặng.

Giãn dây chằng lưng là một chấn thương có thể gây khó chịu nhưng thường không nguy hiểm và có thể phục hồi tốt với sự chăm sóc và điều trị đúng cách. Việc nắm vững cách xử lý ban đầu, tuân thủ phác đồ của bác sĩ, kết hợp với các biện pháp chăm sóc tại nhà và chủ động phòng ngừa là chìa khóa để bạn sớm lấy lại sức khỏe và tránh tái phát chấn thương này. Đừng ngần ngại tìm kiếm sự tư vấn từ chuyên gia y tế khi cần thiết.