Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus gây ra, phổ biến ở trẻ em nhưng cũng có thể gặp ở người lớn. Khi mắc sởi, người bệnh thường xuất hiện các triệu chứng như sốt cao, phát ban đặc trưng, ho, sổ mũi và mắt đỏ. Xung quanh việc chăm sóc người bệnh sởi, có rất nhiều quan niệm dân gian được truyền tai nhau, trong đó phổ biến nhất là việc “kiêng gió”. Điều này khiến không ít người băn khoăn liệu người bị bệnh sởi có thật sự cần phải tránh gió hay không? Bài viết này sẽ làm rõ vấn đề này dựa trên kiến thức y học hiện đại.
Bệnh sởi có phải kiêng gió không?
Theo quan niệm dân gian, khi bị sởi hoặc các bệnh lý khác có sốt, phát ban, người bệnh thường được khuyên phải kiêng gió tuyệt đối, thậm chí phải nằm trong phòng kín, che chắn cẩn thận. Lý do thường được đưa ra là sợ gió làm bệnh nặng thêm, ban sởi lặn vào trong hoặc gây các biến chứng nguy hiểm. Tuy nhiên, dưới góc độ y học hiện đại, virus sởi là tác nhân gây bệnh, không phải do gió gây ra hoặc làm nặng thêm. Việc \kiêng gió\ theo cách hiểu truyền thống (nằm trong phòng quá kín, không cho không khí lưu thông) không chỉ không có lợi mà đôi khi còn gây hại cho người bệnh. Phòng quá kín có thể làm không khí ẩm thấp, thiếu oxy, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển và tăng nguy cơ bội nhiễm các bệnh đường hô hấp khác. Thay vì kiêng gió một cách mù quáng, điều quan trọng là giữ cho môi trường xung quanh người bệnh được thoáng khí, sạch sẽ và đủ ấm. Tránh để gió lùa trực tiếp vào người bệnh, đặc biệt là gió lạnh vào mùa đông, vì điều này có thể gây cảm giác khó chịu hoặc làm nặng thêm các triệu chứng về đường hô hấp như ho, sổ mũi. Nhưng không có nghĩa là phải đóng kín cửa hoàn toàn.
Chăm sóc người bệnh sởi đúng cách theo y học hiện đại
Chăm sóc người bệnh sởi tại nhà cần tuân thủ các nguyên tắc khoa học để giúp bệnh nhân nhanh hồi phục và tránh biến chứng:
- Cách ly: Bệnh sởi rất dễ lây qua đường hô hấp. Cần cách ly người bệnh trong một phòng riêng, hạn chế tiếp xúc với người khác, đặc biệt là trẻ em chưa được tiêm phòng và phụ nữ mang thai.
- Nghỉ ngơi đầy đủ: Người bệnh cần được nghỉ ngơi hoàn toàn để cơ thể tập trung chống lại virus.
- Bù nước và điện giải: Sốt cao và có thể nôn trớ, tiêu chảy làm cơ thể mất nước. Cần cho người bệnh uống nhiều nước lọc, nước trái cây, dung dịch oresol theo hướng dẫn.
- Hạ sốt: Dùng thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ (thường là Paracetamol) khi sốt trên 38.5°C.
- Vệ sinh:
- Vệ sinh mắt: Dùng gạc mềm hoặc bông y tế nhúng nước muối sinh lý ấm lau ghèn mắt nhẹ nhàng.
- Vệ sinh răng miệng: Giữ gìn răng miệng sạch sẽ để tránh viêm nhiễm.
- Tắm rửa: Có thể tắm nhanh bằng nước ấm trong phòng kín gió. Việc giữ vệ sinh thân thể giúp người bệnh thoải mái hơn và tránh bội nhiễm vi khuẩn trên da.
- Dinh dưỡng: Cho người bệnh ăn các thức ăn mềm, dễ tiêu hóa, đầy đủ dinh dưỡng.
- Theo dõi biến chứng: Quan sát sát sao các dấu hiệu bất thường như sốt lại sau khi đã giảm, ho nhiều, khó thở, co giật, lơ mơ… để đưa ngay đến cơ sở y tế.
Tại sao quan niệm \kiêng gió\ khi bị sởi lại phổ biến?
Quan niệm \kiêng gió\ khi bị bệnh nói chung và bệnh sởi nói riêng có lẽ bắt nguồn từ kinh nghiệm dân gian và sự thiếu hiểu biết về cơ chế gây bệnh trong quá khứ. Người xưa nhận thấy khi cơ thể yếu ớt, sốt hoặc đang hồi phục, việc tiếp xúc với gió lạnh hoặc thay đổi nhiệt độ đột ngột có thể khiến người bệnh cảm thấy khó chịu hơn, ho nhiều hơn, hoặc có cảm giác \bệnh nặng thêm\. Điều này dẫn đến suy luận rằng gió là nguyên nhân làm bệnh nặng hơn. Ngoài ra, trong điều kiện y tế chưa phát triển, các biến chứng hô hấp do bội nhiễm vi khuẩn (có thể xảy ra khi hệ miễn dịch suy yếu) thường bị nhầm lẫn là do \trúng gió\. Từ đó, việc kiêng gió trở thành một nguyên tắc được truyền lại qua nhiều thế hệ.
Những lầm tưởng khác về bệnh sởi
Bên cạnh việc kiêng gió, còn nhiều lầm tưởng khác về bệnh sởi:
- Kiêng tắm: Nhiều người cho rằng tắm khi bị sởi sẽ làm ban sởi lặn vào trong và gây nguy hiểm. Thực tế, vệ sinh cá nhân sạch sẽ bằng nước ấm rất quan trọng để ngăn ngừa nhiễm trùng da và giúp người bệnh dễ chịu hơn.
- Kiêng ăn: Không có loại thực phẩm nào cần kiêng tuyệt đối khi bị sởi, trừ khi người bệnh có dị ứng hoặc khó tiêu hóa. Cần đảm bảo chế độ ăn đủ chất dinh dưỡng để tăng cường sức đề kháng.
- Để ban sởi \mọc hết\: Có quan niệm cho rằng phải để ban sởi mọc thật nhiều mới là tốt. Sự thật là số lượng ban sởi không quyết định mức độ nặng nhẹ của bệnh. Quan trọng là chăm sóc triệu chứng và theo dõi biến chứng.
- Dùng các bài thuốc dân gian không rõ nguồn gốc: Việc sử dụng các loại lá tắm, thuốc uống theo kinh nghiệm dân gian mà không có cơ sở khoa học có thể gây hại hoặc làm chậm trễ việc điều trị đúng cách.Lưu ý: Tiêm vắc xin sởi là biện pháp phòng bệnh hiệu quả và an toàn nhất.
Tóm lại, quan niệm “kiêng gió” khi bị bệnh sởi theo nghĩa truyền thống là không cần thiết và không có cơ sở khoa học. Điều quan trọng là đảm bảo môi trường sống của người bệnh thoáng khí, sạch sẽ, đủ ấm và áp dụng các biện pháp chăm sóc khoa học theo hướng dẫn của nhân viên y tế. Khi mắc bệnh sởi, việc tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và điều trị đúng cách là điều tối quan trọng để đảm bảo sức khỏe và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
