Bệnh động Mạch Cảnh

Tổng quan về bệnh động mạch cảnh

Bệnh động mạch cảnh (Carotid Artery Disease) là tình trạng động mạch cảnh – mạch máu lớn ở cổ cung cấp máu lên não – bị hẹp hoặc tắc nghẽn do mảng xơ vữa tích tụ. Đây là một dạng của bệnh động mạch ngoại biên, liên quan chặt chẽ đến xơ vữa động mạch và là nguyên nhân chính gây đột quỵ nếu không được kiểm soát. Bệnh động mạch cảnh thường tiến triển âm thầm qua nhiều năm.

Mặc dù không gây tử vong trực tiếp, bệnh động mạch cảnh có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như thiếu máu não hoặc đột quỵ. Phát hiện sớm và điều trị kịp thời là yếu tố then chốt để giảm nguy cơ và bảo vệ sức khỏe não bộ.

Nguyên nhân gây bệnh động mạch cảnh

Bệnh động mạch cảnh chủ yếu do xơ vữa động mạch, với các yếu tố cụ thể bao gồm:

Mảng xơ vữa: Tích tụ cholesterol, mỡ và canxi trong thành mạch.
Bệnh lý: Cao huyết áp, tiểu đường, mỡ máu cao.
Thói quen: Hút thuốc, ít vận động, ăn nhiều chất béo bão hòa.

Cơ chế xảy ra khi mảng xơ vữa làm hẹp lòng động mạch cảnh, giảm lưu lượng máu lên não hoặc vỡ ra gây tắc mạch (huyết khối).

Triệu chứng của bệnh động mạch cảnh

Bệnh động mạch cảnh thường không có triệu chứng rõ ràng cho đến khi nặng:

Phổ biến: Thiếu máu não thoáng qua (TIA) – yếu tay chân, nói khó, mất thị lực tạm thời.
Theo mức độ: Nhẹ (TIA ngắn), vừa (TIA lặp lại), nặng (đột quỵ, liệt nửa người).
Trường hợp đặc biệt: Một số người nghe tiếng ù trong tai do dòng máu bị cản trở.

Đường lây truyền bệnh động mạch cảnh

Bệnh động mạch cảnh không phải là bệnh truyền nhiễm và không lây từ người sang người qua bất kỳ con đường nào như tiếp xúc, ăn uống hay hô hấp. Đây là rối loạn mạch máu liên quan đến yếu tố nguy cơ cá nhân và lối sống.

Các biến chứng bệnh động mạch cảnh

Bệnh động mạch cảnh có thể gây biến chứng nghiêm trọng:

Đột quỵ: Mảng xơ vữa vỡ gây tắc mạch não, dẫn đến liệt hoặc tử vong.
Thiếu máu não mạn tính, ảnh hưởng trí nhớ và nhận thức.
Tái phát TIA nếu không điều trị triệt để.

Đối tượng nguy cơ mắc bệnh động mạch cảnh

Những nhóm dễ mắc bệnh động mạch cảnh bao gồm:

Người trên 60 tuổi, đặc biệt nam giới.
Người có tiền sử gia đình bị xơ vữa động mạch hoặc đột quỵ.
Yếu tố nguy cơ: Hút thuốc, béo phì, cao huyết áp, tiểu đường.

Phòng ngừa bệnh động mạch cảnh

Các biện pháp phòng ngừa bệnh động mạch cảnh tập trung vào giảm xơ vữa:

Ăn ít chất béo bão hòa, tăng rau xanh và cá.
Tập thể dục đều đặn (30 phút/ngày, 5 ngày/tuần).
Bỏ thuốc lá, kiểm soát huyết áp và đường huyết.
Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm mảng xơ vữa.

Chẩn đoán bệnh động mạch cảnh

Để chẩn đoán bệnh động mạch cảnh, bác sĩ sử dụng:

Siêu âm Doppler: Đo lưu lượng máu và phát hiện hẹp mạch.
Chụp CT/MRI mạch: Xác định mức độ tắc nghẽn hoặc mảng xơ vữa.
Xét nghiệm máu: Kiểm tra cholesterol và đường huyết.

Điều trị bệnh động mạch cảnh

Điều trị bệnh động mạch cảnh nhằm ngăn đột quỵ và cải thiện lưu thông máu:

Thuốc: Statin (giảm mỡ máu), chống đông (Aspirin), kiểm soát huyết áp.
Phẫu thuật: Nội soi cắt mảng xơ vữa (CEA) hoặc đặt stent nếu hẹp >70%.
Lối sống: Giảm cân, tập thể dục, ăn kiêng.

So sánh với bệnh lý tương tự

Bệnh động mạch cảnh dễ nhầm với:

Xơ vữa động mạch vành.
Đột quỵ do rung nhĩ.

Tiêu chí	Bệnh động mạch cảnh	Xơ vữa động mạch vành	Đột quỵ do rung nhĩ
Định nghĩa	Hẹp động mạch cảnh	Hẹp mạch vành	Tắc mạch do cục máu
Triệu chứng	TIA, đột quỵ	Đau ngực, mệt	Liệt, nói khó
Nguyên nhân	Xơ vữa	Xơ vữa	Rung nhĩ
Tiến triển	Mạn, nguy cơ đột quỵ	Mạn, nhồi máu	Cấp, tái phát
Điều trị	Thuốc, stent	Thuốc, bypass	Chống đông

Mọi người cũng hỏi