Áp xe phổi

Áp xe phổi là gì?

Áp xe phổi là tình trạng nhiễm trùng phổi gây ra sự hình thành một ổ mủ khu trú trong nhu mô phổi. Ổ áp xe này được hình thành khi các mô phổi bị viêm và hoại tử, tạo thành một khoang chứa đầy mủ, vi khuẩn và các mảnh vụn tế bào chết. Áp xe phổi ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng hô hấp, gây khó thở, đau ngực và các triệu chứng toàn thân khác.

Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, áp xe phổi có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như tràn mủ màng phổi, nhiễm trùng huyết, thậm chí tử vong. Theo thống kê, tỷ lệ tử vong do áp xe phổi vẫn còn khá cao, dao động từ 5% đến 15%, đặc biệt ở những bệnh nhân có bệnh nền hoặc điều trị muộn.

Nguyên nhân gây ra Áp xe phổi

Nguyên nhân

Nguyên nhân chính gây ra áp xe phổi là do nhiễm trùng vi khuẩn. Vi khuẩn có thể xâm nhập vào phổi qua nhiều con đường khác nhau, dẫn đến viêm phổi và sau đó hình thành áp xe.

Các nguyên nhân trực tiếp gây áp xe phổi bao gồm:

• Viêm phổi hít: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, xảy ra khi các chất từ miệng hoặc dạ dày (như thức ăn, nước bọt, dịch dạ dày) bị hít vào phổi. Tình trạng này thường gặp ở những người có ý thức suy giảm, rối loạn nuốt, nghiện rượu, hoặc sau phẫu thuật. Các vi khuẩn thường gặp trong viêm phổi hít là vi khuẩn kỵ khí và vi khuẩn hỗn hợp.
• Biến chứng của viêm phổi: Áp xe phổi có thể phát triển như một biến chứng của viêm phổi do các vi khuẩn khác, như Staphylococcus aureus, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa, và Streptococcus pneumoniae.

Các nguyên nhân gián tiếp và yếu tố nguy cơ khác làm tăng khả năng mắc áp xe phổi bao gồm:

• Sức khỏe răng miệng kém: Vệ sinh răng miệng kém tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển trong miệng, làm tăng nguy cơ hít phải vi khuẩn vào phổi.
• Nghiện rượu và ma túy: Sử dụng rượu và ma túy có thể làm suy giảm ý thức và phản xạ ho, tăng nguy cơ hít sặc.
• Bệnh lý suy giảm miễn dịch: Các bệnh như HIV/AIDS, ung thư, hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng phổi và hình thành áp xe.
• Bệnh lý thực quản và rối loạn nuốt: Các vấn đề về thực quản hoặc rối loạn nuốt làm tăng nguy cơ hít phải chất tiết vào phổi.
• Tắc nghẽn đường thở: Các khối u phổi, dị vật đường thở có thể gây tắc nghẽn, dẫn đến viêm phổi tắc nghẽn và hình thành áp xe ở vùng phổi bị tắc.

Triệu chứng của Áp xe phổi

Triệu chứng phổ biến

Triệu chứng của áp xe phổi có thể khác nhau tùy thuộc vào giai đoạn và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Tuy nhiên, các triệu chứng phổ biến thường bao gồm:

• Ho: Ho là triệu chứng thường gặp nhất, ban đầu có thể là ho khan, sau đó ho có đờm. Đờm có thể có màu xanh, vàng hoặc nâu, và có mùi hôi khó chịu do chứa mủ và vi khuẩn.
• Sốt: Sốt cao là một triệu chứng phổ biến, thường kèm theo rét run.
• Đau ngực: Đau ngực có thể xuất hiện ở một bên ngực, thường là đau kiểu màng phổi, tăng lên khi ho hoặc hít thở sâu.
• Khó thở: Khó thở có thể xảy ra do diện tích phổi bị tổn thương, đặc biệt khi áp xe phổi lớn hoặc có nhiều ổ áp xe.
• Sụt cân và mệt mỏi: Nhiễm trùng mạn tính có thể gây ra tình trạng sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi và suy nhược cơ thể.
• Ra mồ hôi đêm: Ra mồ hôi đêm có thể là một triệu chứng toàn thân của nhiễm trùng.

Triệu chứng theo mức độ

Triệu chứng của áp xe phổi có thể khác nhau tùy theo giai đoạn bệnh:

Các biến chứng của Áp xe phổi

Nếu không được điều trị hoặc điều trị không hiệu quả, áp xe phổi có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng:

Tràn mủ màng phổi

Ổ áp xe phổi có thể vỡ vào khoang màng phổi, gây ra tràn mủ màng phổi. Tình trạng này gây đau ngực dữ dội, khó thở nặng và cần phải can thiệp dẫn lưu mủ màng phổi.

Rò mủ ra phế quản (Bronchopleural fistula)

Áp xe phổi có thể ăn mòn thành phế quản, tạo thành đường rò giữa ổ áp xe và phế quản. Điều này có thể dẫn đến ho ra mủ liên tục và dai dẳng.

Nhiễm trùng huyết (Sepsis)

Vi khuẩn từ ổ áp xe có thể xâm nhập vào máu, gây ra nhiễm trùng huyết, một tình trạng nhiễm trùng toàn thân nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng.

Áp xe phổi mạn tính

Trong một số trường hợp, áp xe phổi không được điều trị dứt điểm có thể trở thành mạn tính, gây ra các triệu chứng kéo dài và tái phát, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Viêm phổi lan tỏa

Nhiễm trùng từ ổ áp xe có thể lan rộng ra các vùng phổi lân cận, gây ra viêm phổi lan tỏa.

Đối tượng nguy cơ mắc Áp xe phổi

Nhóm tuổi, giới tính dễ mắc bệnh (phổ biến)

Áp xe phổi có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến hơn ở người lớn tuổi và nam giới. Nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nữ giới, có thể liên quan đến thói quen hút thuốc lá và uống rượu bia.

• Người lớn tuổi: Người lớn tuổi có hệ miễn dịch suy yếu hơn và dễ mắc các bệnh lý nền, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng phổi.
• Nam giới: Tỷ lệ mắc áp xe phổi ở nam giới cao hơn nữ giới.

Nhóm yếu tố nguy cơ khác (hiếm hoặc ít phổ biến hơn)

Ngoài tuổi tác và giới tính, còn có một số yếu tố nguy cơ khác làm tăng khả năng mắc áp xe phổi:

• Nghiện rượu và ma túy: Sử dụng rượu và ma túy làm tăng nguy cơ hít sặc và suy giảm miễn dịch.
• Bệnh lý thần kinh và rối loạn nuốt: Các bệnh như đột quỵ, Parkinson, hoặc các rối loạn nuốt gây khó khăn trong việc nuốt và tăng nguy cơ hít sặc.
• Bệnh lý răng miệng: Vệ sinh răng miệng kém và các bệnh lý răng miệng làm tăng lượng vi khuẩn trong miệng.
• Suy giảm miễn dịch: Các bệnh lý hoặc thuốc ức chế miễn dịch làm suy yếu hệ thống phòng thủ của cơ thể.
• Tắc nghẽn đường thở: Các khối u hoặc dị vật đường thở có thể gây tắc nghẽn và viêm nhiễm.

Phòng ngừa Áp xe phổi

Phòng ngừa áp xe phổi tập trung vào việc giảm nguy cơ nhiễm trùng phổi và hít sặc:

Vệ sinh răng miệng tốt

Duy trì vệ sinh răng miệng hàng ngày bằng cách đánh răng ít nhất hai lần một ngày và sử dụng chỉ nha khoa giúp giảm lượng vi khuẩn trong miệng, giảm nguy cơ hít phải vi khuẩn vào phổi.

Điều trị các bệnh lý răng miệng

Điều trị kịp thời các bệnh lý răng miệng như sâu răng, viêm nha chu giúp loại bỏ nguồn nhiễm trùng tiềm ẩn.

Tránh lạm dụng rượu và ma túy

Hạn chế hoặc tránh sử dụng rượu và ma túy để giảm nguy cơ suy giảm ý thức và hít sặc.

Chế độ ăn uống và nuốt an toàn

Đối với những người có nguy cơ hít sặc cao (người lớn tuổi, người có bệnh lý thần kinh), cần chú ý đến chế độ ăn uống và tư thế ăn uống an toàn, tập các bài tập nuốt nếu cần.

Điều trị sớm viêm phổi

Khi có triệu chứng viêm phổi, cần đi khám và điều trị kịp thời để ngăn ngừa biến chứng áp xe phổi.

Tiêm phòng cúm và phế cầu

Tiêm phòng cúm và phế cầu có thể giúp giảm nguy cơ mắc viêm phổi, từ đó giảm nguy cơ áp xe phổi.

Chẩn đoán Áp xe phổi

Chẩn đoán áp xe phổi thường dựa vào sự kết hợp của các yếu tố lâm sàng và cận lâm sàng:

Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh, các triệu chứng hiện tại và thực hiện khám phổi để phát hiện các dấu hiệu bất thường như ran ẩm, ran nổ.

X-quang ngực

X-quang ngực là phương pháp chẩn đoán hình ảnh ban đầu quan trọng, có thể phát hiện hình ảnh ổ áp xe phổi như một vùng mờ có mức khí dịch.

Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) ngực

CT scan ngực cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về phổi, giúp xác định rõ vị trí, kích thước và đặc điểm của ổ áp xe, cũng như loại trừ các bệnh lý khác.

Xét nghiệm đờm

Xét nghiệm đờm giúp xác định loại vi khuẩn gây bệnh và kháng sinh đồ, hỗ trợ lựa chọn kháng sinh điều trị phù hợp.

Nội soi phế quản

Trong một số trường hợp, nội soi phế quản có thể được thực hiện để lấy mẫu bệnh phẩm (đờm, dịch rửa phế quản) để xét nghiệm và loại trừ các nguyên nhân khác như ung thư phổi, dị vật đường thở.

Điều trị Áp xe phổi

Phương pháp y khoa

Điều trị áp xe phổi chủ yếu tập trung vào loại bỏ nhiễm trùng và dẫn lưu mủ từ ổ áp xe:

• Kháng sinh: Kháng sinh là phương pháp điều trị chính, thường được sử dụng kháng sinh đường tĩnh mạch ban đầu, sau đó chuyển sang đường uống khi bệnh nhân ổn định. Thời gian điều trị kháng sinh thường kéo dài từ 3 đến 6 tuần, tùy thuộc vào mức độ và đáp ứng điều trị.
• Dẫn lưu mủ: Trong trường hợp áp xe phổi lớn hoặc không đáp ứng với kháng sinh, có thể cần dẫn lưu mủ. Các phương pháp dẫn lưu bao gồm:
  • Dẫn lưu tư thế (Postural drainage): Kỹ thuật này giúp dẫn lưu mủ ra ngoài bằng cách đặt bệnh nhân ở các tư thế khác nhau để trọng lực hỗ trợ dẫn lưu.
  • Nội soi phế quản hút mủ: Nội soi phế quản có thể được sử dụng để hút trực tiếp mủ từ ổ áp xe.
  • Dẫn lưu mủ qua da dưới hướng dẫn của CT scan: Trong trường hợp áp xe lớn hoặc không thể dẫn lưu bằng các phương pháp khác, có thể cần dẫn lưu mủ qua da dưới hướng dẫn của CT scan.
  • Phẫu thuật: Phẫu thuật cắt bỏ thùy phổi chứa áp xe chỉ được xem xét trong những trường hợp hiếm gặp, khi các phương pháp điều trị khác thất bại hoặc có biến chứng nặng.

Lối sống hỗ trợ

Bên cạnh điều trị y khoa, lối sống hỗ trợ cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi:

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Đảm bảo ngủ đủ giấc giúp cơ thể phục hồi và tăng cường hệ miễn dịch.
• Dinh dưỡng hợp lý: Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, đặc biệt là protein và vitamin, giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng và phục hồi tổn thương phổi.
• Uống đủ nước: Uống đủ nước giúp làm loãng đờm, dễ khạc và tránh mất nước do sốt và ho.
• Bỏ thuốc lá và tránh khói thuốc: Hút thuốc lá làm tổn thương phổi và làm chậm quá trình phục hồi. Tránh khói thuốc lá cũng rất quan trọng.
• Vật lý trị liệu hô hấp: Các bài tập vật lý trị liệu hô hấp có thể giúp cải thiện chức năng phổi và tăng cường hiệu quả dẫn lưu mủ.

Lưu ý khi điều trị

• Tuân thủ điều trị kháng sinh: Uống kháng sinh đúng liều, đúng thời gian theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý ngừng thuốc khi triệu chứng giảm.
• Theo dõi tái khám định kỳ: Tái khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ để đánh giá hiệu quả điều trị và phát hiện sớm các biến chứng nếu có.
• Thông báo cho bác sĩ về các triệu chứng bất thường: Nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào trong quá trình điều trị, như sốt cao trở lại, ho ra máu, khó thở tăng lên, cần thông báo ngay cho bác sĩ.

So sánh với bệnh lý tương tự

Bệnh lý tương tự

Áp xe phổi có thể có triệu chứng tương tự với một số bệnh lý khác ở phổi, gây khó khăn trong chẩn đoán phân biệt:

• Viêm phổi hoại tử: Viêm phổi hoại tử là một dạng viêm phổi nặng, gây hoại tử nhu mô phổi nhưng không hình thành ổ áp xe khu trú rõ ràng như áp xe phổi.
• Ung thư phổi hoại tử: Ung thư phổi, đặc biệt là ung thư biểu mô tế bào vảy, có thể hoại tử và tạo thành hang, có thể nhầm lẫn với áp xe phổi trên hình ảnh X-quang hoặc CT scan.
• Lao phổi hang: Lao phổi cũng có thể tạo thành hang trong phổi, nhưng thường có các đặc điểm khác biệt về lâm sàng và hình ảnh so với áp xe phổi.
• Bệnh hang do nấm phổi (Aspergilloma): Nấm Aspergillus có thể xâm nhập vào các hang có sẵn trong phổi (do lao phổi, giãn phế quản…) và tạo thành khối nấm, có thể gây ho ra máu và các triệu chứng hô hấp.

Phân biệt giữa các bệnh lý

Mọi người cũng hỏi

Áp xe phổi có lây không?

Áp xe phổi không phải là bệnh lây nhiễm từ người sang người. Đây là tình trạng nhiễm trùng phổi phát triển bên trong cơ thể do vi khuẩn từ đường miệng hoặc các nguồn khác xâm nhập vào phổi. Tuy nhiên, các bệnh nhiễm trùng gây ra áp xe phổi, như một số loại viêm phổi, có thể lây lan, nhưng bản thân áp xe phổi không lây.

Áp xe phổi có nguy hiểm không?

Áp xe phổi là một bệnh lý nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Nó có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như tràn mủ màng phổi, nhiễm trùng huyết, suy hô hấp và thậm chí tử vong. Việc điều trị sớm và tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ biến chứng và cải thiện tiên lượng bệnh.

Áp xe phổi điều trị bao lâu thì khỏi?

Thời gian điều trị áp xe phổi phụ thuộc vào nhiều yếu tố như kích thước áp xe, loại vi khuẩn gây bệnh, sức khỏe tổng thể của bệnh nhân và phương pháp điều trị. Thông thường, điều trị kháng sinh kéo dài từ 3 đến 6 tuần. Trong một số trường hợp, có thể cần dẫn lưu mủ hoặc can thiệp phẫu thuật. Quá trình phục hồi hoàn toàn có thể mất vài tuần đến vài tháng.

Áp xe phổi có tự khỏi được không?

Áp xe phổi rất khó tự khỏi nếu không được điều trị y tế. Bản chất của áp xe phổi là một ổ nhiễm trùng chứa mủ, vi khuẩn và mô hoại tử. Hệ miễn dịch của cơ thể khó có thể tự loại bỏ hoàn toàn ổ nhiễm trùng này mà không cần sự can thiệp của kháng sinh và các biện pháp dẫn lưu. Việc điều trị y tế là cần thiết để kiểm soát nhiễm trùng, dẫn lưu mủ và ngăn ngừa biến chứng.

Chi phí điều trị áp xe phổi có tốn kém không?

Chi phí điều trị áp xe phổi có thể khác nhau tùy thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ nghiêm trọng của bệnh, phương pháp điều trị, thời gian nằm viện và cơ sở y tế. Điều trị nội trú tại bệnh viện, sử dụng kháng sinh đường tĩnh mạch, các thủ thuật dẫn lưu mủ, xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm vi sinh có thể làm tăng chi phí điều trị. Tuy nhiên, bảo hiểm y tế có thể chi trả một phần hoặc toàn bộ chi phí, giúp giảm gánh nặng tài chính cho bệnh nhân.

Tài liệu tham khảo về Áp xe phổi

• World Health Organization
• National Institutes of Health
• Centers for Disease Control and Prevention
• American Lung Association
• European Respiratory Society