Á sừng

Á sừng là gì?

Á sừng là một bệnh viêm da mãn tính phổ biến, đặc trưng bởi tình trạng da khô, bong tróc và nứt nẻ, đặc biệt ở lòng bàn tay, bàn chân và các đầu ngón tay, ngón chân. Bệnh có thể gây khó chịu, đau rát và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Mặc dù không đe dọa trực tiếp đến tính mạng, á sừng nếu không được điều trị và kiểm soát tốt có thể dẫn đến các biến chứng như nhiễm trùng da thứ phát, làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh và gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày.

Nguyên nhân gây ra Á sừng

Nguyên nhân

Nguyên nhân chính xác gây ra á sừng vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng được cho là do sự kết hợp của yếu tố di truyền và môi trường. Rối loạn chức năng hàng rào bảo vệ da đóng vai trò quan trọng trong cơ chế bệnh sinh của á sừng, dẫn đến mất nước qua da và tăng tính thấm của các chất kích ứng.

Nguyên nhân khác

• Yếu tố di truyền: Tiền sử gia đình mắc các bệnh da liễu như á sừng, viêm da cơ địa, hoặc vảy nến làm tăng nguy cơ phát triển bệnh.
• Thời tiết và môi trường: Khí hậu khô hanh, lạnh hoặc tiếp xúc thường xuyên với hóa chất, chất tẩy rửa, xà phòng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng da khô và kích ứng, góp phần gây bệnh á sừng.
• Cơ địa dị ứng: Những người có cơ địa dị ứng hoặc mắc các bệnh dị ứng như viêm mũi dị ứng, hen suyễn có nguy cơ mắc á sừng cao hơn.

Triệu chứng của Á sừng

Triệu chứng phổ biến

Triệu chứng của á sừng có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ bệnh và vị trí tổn thương, nhưng phổ biến nhất là tình trạng da khô, bong tróc, nứt nẻ và dày sừng. Các triệu chứng này thường xuất hiện ở lòng bàn tay, bàn chân, các đầu ngón tay, ngón chân, gót chân và có thể lan rộng ra các vùng da khác.

• Da khô và bong tróc: Da trở nên khô ráp, mất đi độ ẩm tự nhiên và xuất hiện các vảy da trắng hoặc xám bong tróc.
• Nứt nẻ da: Da có thể nứt nẻ, đặc biệt ở các kẽ ngón tay, ngón chân hoặc gót chân, gây đau rát và khó chịu.
• Dày sừng: Da ở vùng tổn thương có thể dày lên, trở nên cứng và thô ráp.
• Ngứa: Ngứa là một triệu chứng phổ biến, có thể từ nhẹ đến dữ dội, đặc biệt khi da khô hoặc bị kích ứng.
• Đỏ da và viêm: Vùng da bị tổn thương có thể đỏ lên, viêm và đau rát, đặc biệt khi có nứt nẻ sâu hoặc nhiễm trùng thứ phát.

Triệu chứng theo mức độ

Trường hợp đặc biệt

• Á sừng thể bọng nước: Xuất hiện các mụn nước nhỏ li ti trên nền da á sừng, gây ngứa rát và khó chịu.
• Á sừng móng: Ảnh hưởng đến móng tay, móng chân, khiến móng trở nên xù xì, dễ gãy, hoặc biến dạng.

Đối tượng nguy cơ mắc Á sừng

Nhóm tuổi, giới tính dễ mắc bệnh (phổ biến)

Á sừng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và giới tính, nhưng phổ biến hơn ở người trưởng thành và trung niên. Không có sự khác biệt đáng kể về tỷ lệ mắc bệnh giữa nam và nữ.

Nhóm yếu tố nguy cơ khác (hiếm hoặc ít phổ biến hơn)

• Người có hệ miễn dịch suy yếu: Những người có hệ miễn dịch suy yếu do bệnh tật hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch có nguy cơ mắc các bệnh da liễu, bao gồm cả á sừng, cao hơn.
• Người mắc bệnh lý nội tiết: Một số bệnh lý nội tiết như rối loạn tuyến giáp có thể liên quan đến các vấn đề về da và tăng nguy cơ mắc á sừng.
• Tiếp xúc nghề nghiệp: Những người làm việc trong môi trường tiếp xúc thường xuyên với hóa chất, chất tẩy rửa, xi măng, hoặc các chất kích ứng da khác có nguy cơ cao hơn.

Phòng ngừa Á sừng

Vệ sinh da đúng cách

Giữ vệ sinh da sạch sẽ, đặc biệt là vùng da dễ bị á sừng như bàn tay, bàn chân. Sử dụng sữa tắm, xà phòng dịu nhẹ, không chứa chất tẩy rửa mạnh hoặc hương liệu gây kích ứng. Sau khi tắm, lau khô da nhẹ nhàng, tránh chà xát mạnh.

Dưỡng ẩm da thường xuyên

Dưỡng ẩm da là biện pháp quan trọng để phòng ngừa và kiểm soát á sừng. Sử dụng kem dưỡng ẩm hoặc thuốc mỡ chứa các thành phần làm mềm da như glycerin, vaseline, lanolin, hoặc ceramides. Nên thoa kem dưỡng ẩm ngay sau khi tắm và bất cứ khi nào da cảm thấy khô.

Tránh các tác nhân gây kích ứng

Hạn chế tiếp xúc với các chất tẩy rửa mạnh, hóa chất, xà phòng, dung môi, hoặc các chất có thể gây kích ứng da. Khi làm việc nhà hoặc tiếp xúc với các chất này, nên đeo găng tay bảo vệ. Tránh tiếp xúc trực tiếp với nước nóng hoặc lạnh quá lâu.

Chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý

Uống đủ nước mỗi ngày để duy trì độ ẩm cho da. Ăn uống cân bằng, bổ sung vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin A, C, E và kẽm, có vai trò quan trọng trong sức khỏe làn da. Ngủ đủ giấc và giảm căng thẳng, stress cũng góp phần cải thiện sức khỏe da.

Chẩn đoán Á sừng

Khám lâm sàng

Chẩn đoán á sừng thường dựa vào khám lâm sàng và quan sát các triệu chứng trên da. Bác sĩ da liễu sẽ kiểm tra vùng da bị tổn thương, đánh giá mức độ khô, bong tróc, nứt nẻ và các triệu chứng khác để đưa ra chẩn đoán.

Tiền sử bệnh

Bác sĩ có thể hỏi về tiền sử bệnh của bạn và gia đình, bao gồm các bệnh da liễu, dị ứng hoặc các yếu tố nguy cơ khác để hỗ trợ chẩn đoán.

Xét nghiệm khác (trong trường hợp cần thiết)

Trong một số trường hợp hiếm gặp hoặc khi chẩn đoán không rõ ràng, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm khác như sinh thiết da để loại trừ các bệnh da liễu khác có triệu chứng tương tự.

Điều trị Á sừng

Phương pháp y khoa

• Thuốc bôi corticosteroid: Corticosteroid là thuốc chống viêm mạnh, giúp giảm viêm, ngứa và bong tróc da. Thuốc thường được sử dụng dưới dạng kem hoặc thuốc mỡ bôi ngoài da.
• Thuốc bôi giữ ẩm và làm mềm da: Các loại kem dưỡng ẩm, thuốc mỡ chứa urea, acid salicylic, hoặc lactic acid giúp giữ ẩm, làm mềm da và loại bỏ lớp sừng dày.
• Quang trị liệu (Liệu pháp ánh sáng): Trong trường hợp á sừng nặng, quang trị liệu sử dụng tia UVB hoặc PUVA có thể giúp giảm viêm và cải thiện tình trạng da.
• Thuốc uống (trong trường hợp nặng): Trong những trường hợp á sừng rất nặng và không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác, bác sĩ có thể cân nhắc sử dụng thuốc uống như retinoids hoặc cyclosporine.

Lối sống hỗ trợ

• Dưỡng ẩm thường xuyên: Tiếp tục duy trì việc dưỡng ẩm da thường xuyên, ngay cả khi triệu chứng đã cải thiện, để ngăn ngừa bệnh tái phát.
• Tránh chất kích ứng: Tránh tiếp xúc với các chất tẩy rửa mạnh, hóa chất và các tác nhân gây kích ứng da khác.
• Chế độ ăn uống: Duy trì chế độ ăn uống cân bằng, giàu vitamin và khoáng chất để hỗ trợ sức khỏe làn da.
• Uống đủ nước: Uống đủ nước mỗi ngày để giữ ẩm cho da từ bên trong.

Lưu ý khi điều trị

• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ: Sử dụng thuốc theo đúng chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ da liễu. Không tự ý ngừng thuốc hoặc thay đổi liều lượng.
• Kiên trì điều trị: Á sừng là bệnh mãn tính, cần điều trị kiên trì và lâu dài để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tái phát.
• Theo dõi tác dụng phụ: Thông báo cho bác sĩ nếu bạn gặp bất kỳ tác dụng phụ nào trong quá trình điều trị.
• Tái khám định kỳ: Tái khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ để theo dõi tiến triển bệnh và điều chỉnh phác đồ điều trị nếu cần.

So sánh với bệnh lý tương tự

Bệnh lý tương tự

• Viêm da cơ địa (Eczema): Viêm da cơ địa cũng gây khô da, ngứa và phát ban, nhưng thường xuất hiện ở các vị trí khác như mặt, khuỷu tay, đầu gối và có liên quan đến yếu tố dị ứng mạnh mẽ hơn.
• Vảy nến (Psoriasis): Vảy nến đặc trưng bởi các mảng da đỏ, dày, có vảy trắng bạc, thường gặp ở khuỷu tay, đầu gối, da đầu, và có thể kèm theo các triệu chứng toàn thân.
• Nấm da: Nấm da có thể gây ngứa, đỏ da và bong tróc, nhưng thường có hình dạng vòng tròn hoặc bầu dục đặc trưng và có thể lây lan.

Phân biệt giữa các bệnh lý

Mọi người cũng hỏi

Á sừng có lây không?

Á sừng không phải là bệnh truyền nhiễm và không lây từ người sang người. Bệnh phát sinh do các yếu tố bên trong cơ thể và môi trường tác động lên da, không phải do vi khuẩn, virus hay nấm gây ra.

Bệnh á sừng có chữa khỏi được không?

Á sừng là bệnh mãn tính, hiện tại chưa có phương pháp điều trị dứt điểm hoàn toàn. Tuy nhiên, với các phương pháp điều trị hiện nay, có thể kiểm soát tốt các triệu chứng, giảm обострение và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. Điều trị thường tập trung vào việc giảm viêm, dưỡng ẩm da và ngăn ngừa tái phát.

Á sừng nên kiêng gì trong ăn uống?

Không có chế độ ăn kiêng cụ thể nào được chứng minh là có thể chữa khỏi á sừng. Tuy nhiên, một số người bệnh có thể thấy triệu chứng bệnh обострение khi ăn một số loại thực phẩm như đồ ăn cay nóng, đồ ăn nhiều dầu mỡ, hoặc các chất kích thích như rượu, bia, cà phê. Chế độ ăn uống cân bằng, giàu vitamin và khoáng chất, uống đủ nước được khuyến khích để hỗ trợ sức khỏe làn da.

Á sừng có nguy hiểm không?

Á sừng không phải là bệnh nguy hiểm đến tính mạng, nhưng có thể gây khó chịu, đau rát và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Nếu không được điều trị và kiểm soát tốt, á sừng có thể dẫn đến các biến chứng như nhiễm trùng da thứ phát, làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh và gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày. Do đó, việc điều trị và kiểm soát bệnh là cần thiết.

Bệnh á sừng có tự khỏi được không?

Á sừng là bệnh mãn tính và thường không tự khỏi hoàn toàn. Các triệu chứng có thể thuyên giảm trong một thời gian, đặc biệt vào mùa hè, nhưng bệnh thường tái phát khi gặp các yếu tố thuận lợi như thời tiết khô hanh, lạnh, hoặc tiếp xúc với chất kích ứng. Điều trị và chăm sóc da đúng cách giúp kiểm soát bệnh và giảm tần suất tái phát.

Tài liệu tham khảo về Á sừng

• National Institutes of Health (NIH)
• World Health Organization (WHO)
• Mayo Clinic
• American Academy of Dermatology (AAD)
• British Association of Dermatologists (BAD)