Bìu tinh hoàn

Bìu tinh hoàn là gì?

Bìu tinh hoàn (Scrotum) là một túi da mỏng, nhăn nheo và sẫm màu nằm bên dưới dương vật, bao quanh và bảo vệ tinh hoàn của nam giới. Với độ dày trung bình khoảng 8mm, bìu có vai trò quan trọng trong việc duy trì nhiệt độ tối ưu cho sự phát triển và sản xuất tinh trùng, thấp hơn khoảng 1-2 độ C so với nhiệt độ cơ thể. Đây là yếu tố then chốt để đảm bảo khả năng sinh sản của nam giới.

Tổng quan về Bìu tinh hoàn

Cấu trúc

Bìu tinh hoàn là một cấu trúc dạng túi được tạo thành từ nhiều lớp mô khác nhau:

• Da bìu: Lớp ngoài cùng, mỏng và có nhiều nếp nhăn, chứa các tuyến mồ hôi và lông.
• Lớp cơ Dartos: Một lớp cơ trơn nằm ngay dưới da, có khả năng co rút để điều chỉnh diện tích bề mặt của bìu, giúp giữ ấm hoặc làm mát tinh hoàn.
• Lớp mô dưới da: Chứa các mạch máu, dây thần kinh và mạch bạch huyết.
• Lớp cân ngoài (External spermatic fascia): Một lớp mô liên kết có nguồn gốc từ cơ chéo bụng ngoài.
• Lớp cơ Cremaster: Một lớp cơ vân có nguồn gốc từ cơ chéo bụng trong, có chức năng nâng tinh hoàn lên gần cơ thể khi lạnh hoặc khi bị kích thích.
• Lớp cân trong (Internal spermatic fascia): Lớp trong cùng, có nguồn gốc từ mạc ngang.

Bên trong bìu, mỗi tinh hoàn được bao bọc bởi một lớp vỏ xơ dày gọi là tunica albuginea. Từ lớp này, các vách ngăn tỏa vào bên trong chia tinh hoàn thành nhiều tiểu thùy. Mỗi tiểu thùy chứa các ống sinh tinh, nơi sản xuất tinh trùng. Các tế bào Leydig nằm giữa các ống sinh tinh, chịu trách nhiệm sản xuất hormone testosterone.

Nguồn gốc

Trong quá trình phát triển của thai nhi, tinh hoàn ban đầu nằm trong ổ bụng. Đến khoảng tháng thứ bảy của thai kỳ, tinh hoàn bắt đầu di chuyển xuống bìu thông qua ống bẹn. Quá trình này rất quan trọng để đảm bảo tinh hoàn có môi trường nhiệt độ thích hợp cho chức năng sinh sản sau này.

Cơ chế

Cơ chế hoạt động chính của bìu tinh hoàn liên quan đến việc điều chỉnh nhiệt độ cho tinh hoàn. Lớp cơ Dartos và cơ Cremaster phối hợp hoạt động để duy trì nhiệt độ ổn định, thấp hơn nhiệt độ cơ thể khoảng 1-2 độ C. Khi nhiệt độ môi trường lạnh, các cơ này co lại, kéo tinh hoàn lại gần cơ thể để giữ ấm. Ngược lại, khi nhiệt độ nóng, các cơ này giãn ra, cho phép tinh hoàn hạ xuống xa cơ thể hơn để tản nhiệt.

Chức năng của Bìu tinh hoàn

Chức năng chính của bìu tinh hoàn là bảo vệ và duy trì môi trường nhiệt độ tối ưu cho tinh hoàn. Điều này rất quan trọng vì:

Bảo vệ tinh hoàn

Bìu tạo thành một lớp bảo vệ bên ngoài, giúp che chắn tinh hoàn khỏi các tác động vật lý và chấn thương.

Điều hòa nhiệt độ

Đây là chức năng quan trọng nhất của bìu. Nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ cơ thể là cần thiết cho quá trình sản xuất tinh trùng khỏe mạnh (sự sinh tinh). Nếu nhiệt độ tinh hoàn quá cao, quá trình này có thể bị ảnh hưởng, dẫn đến giảm số lượng và chất lượng tinh trùng.

Ảnh hưởng đến sức khỏe

Sức khỏe của bìu tinh hoàn có vai trò then chốt đối với sức khỏe sinh sản của nam giới. Bất kỳ sự bất thường nào ở bìu đều có thể ảnh hưởng đến chức năng của tinh hoàn và khả năng sinh sản.

Bình thường với bất thường

Dưới đây là so sánh giữa trạng thái bình thường và một số trạng thái bất thường của bìu tinh hoàn:

Các bệnh lý liên quan

Khi bìu tinh hoàn gặp vấn đề bất thường, có thể dẫn đến các bệnh lý sau:

• Viêm tinh hoàn (Orchitis): Viêm một hoặc cả hai tinh hoàn, thường do nhiễm trùng vi khuẩn hoặc virus (ví dụ: quai bị). Gây đau, sưng, nóng và đỏ ở bìu. Nguyên nhân có thể do nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc lây truyền qua đường tình dục. Hậu quả có thể bao gồm giảm khả năng sinh sản.
• Viêm mào tinh hoàn (Epididymitis): Viêm ống mào tinh hoàn, thường do nhiễm trùng. Gây đau, sưng và nóng ở phía sau tinh hoàn. Nguyên nhân thường là nhiễm trùng từ đường tiết niệu hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Hậu quả có thể là đau mãn tính hoặc vô sinh.
• Giãn tĩnh mạch thừng tinh (Varicocele): Sự giãn nở bất thường của các tĩnh mạch trong thừng tinh, tương tự như giãn tĩnh mạch ở chân. Có thể gây đau tức, khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng, dẫn đến vô sinh. Nguyên nhân thường do van tĩnh mạch hoạt động không hiệu quả.
• Tràn dịch màng tinh hoàn (Hydrocele): Sự tích tụ dịch giữa các lớp của tunica vaginalis (màng bao quanh tinh hoàn). Gây sưng bìu nhưng thường không đau. Nguyên nhân có thể do chấn thương, viêm nhiễm hoặc không rõ nguyên nhân. Hậu quả thường chỉ là khó chịu về mặt thẩm mỹ và cảm giác nặng nề.
• Xoắn tinh hoàn (Testicular torsion): Tình trạng cấp cứu khi thừng tinh bị xoắn, cắt nguồn cung cấp máu cho tinh hoàn. Gây đau dữ dội và đột ngột. Nguyên nhân thường không rõ ràng. Hậu quả nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến hoại tử tinh hoàn và mất chức năng.
• Ung thư tinh hoàn (Testicular cancer): Sự phát triển bất thường của các tế bào trong tinh hoàn, có thể biểu hiện bằng một khối u không đau ở bìu. Nguyên nhân chính xác chưa rõ, nhưng có liên quan đến tiền sử tinh hoàn ẩn. Hậu quả có thể đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và điều trị sớm.
• Thoát vị bẹn (Inguinal hernia): Một phần ruột hoặc mạc nối chui qua một điểm yếu ở thành bụng vào ống bẹn và có thể xuống bìu. Gây sưng và đau tức ở vùng bẹn và bìu. Nguyên nhân do sự yếu kém của thành bụng. Hậu quả có thể nghiêm trọng nếu bị nghẹt, cần phẫu thuật khẩn cấp.

Chẩn đoán và điều trị khi bất thường

Các phương pháp chẩn đoán

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra bìu bằng cách sờ nắn để phát hiện các dấu hiệu bất thường như sưng, đau, khối u hoặc sự thay đổi kích thước.
• Siêu âm bìu: Sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh của tinh hoàn và các cấu trúc xung quanh, giúp phát hiện các vấn đề như tràn dịch, giãn tĩnh mạch, xoắn tinh hoàn hoặc khối u.
• Xét nghiệm máu và nước tiểu: Có thể được thực hiện để phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng hoặc các chất chỉ điểm khối u.
• Xét nghiệm tinh dịch đồ: Đánh giá số lượng, chất lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng, đặc biệt hữu ích trong trường hợp nghi ngờ vô sinh do các vấn đề ở bìu.
• Chụp MRI: Trong một số trường hợp phức tạp, có thể cần chụp cộng hưởng từ để có hình ảnh chi tiết hơn.

Các phương pháp điều trị

• Điều trị nội khoa: Sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm trùng (viêm tinh hoàn, viêm mào tinh hoàn), thuốc giảm đau để kiểm soát cơn đau.
• Phẫu thuật:
  • Phẫu thuật tinh hoàn ẩn (Orchiopexy): Để đưa tinh hoàn xuống bìu.
  • Phẫu thuật giãn tĩnh mạch thừng tinh (Varicocelectomy): Để thắt hoặc loại bỏ các tĩnh mạch bị giãn.
  • Phẫu thuật tràn dịch màng tinh hoàn (Hydrocelectomy): Để dẫn lưu hoặc loại bỏ dịch tích tụ.
  • Phẫu thuật xoắn tinh hoàn: Cần thực hiện càng sớm càng tốt để cứu tinh hoàn.
  • Phẫu thuật cắt bỏ tinh hoàn (Orchiectomy): Trong trường hợp ung thư tinh hoàn hoặc khi tinh hoàn bị hoại tử do xoắn.
  • Phẫu thuật thoát vị bẹn (Herniorrhaphy): Để đưa phần ruột hoặc mạc nối trở lại ổ bụng và gia cố thành bụng.
• Các biện pháp hỗ trợ: Chườm đá để giảm sưng và đau, mặc quần lót nâng đỡ bìu.

Liên kết với các bộ phận khác trong cơ thể

Bìu tinh hoàn là một phần quan trọng của hệ thống sinh sản nam giới và có mối liên hệ chặt chẽ với các bộ phận khác:

Thừng tinh

Thừng tinh là một bó gồm các mạch máu (động mạch tinh hoàn, tĩnh mạch đám rối tĩnh mạch hình dây leo), dây thần kinh (dây thần kinh sinh dục đùi, dây thần kinh tự chủ) và ống dẫn tinh, nối tinh hoàn với ổ bụng. Bìu là nơi chứa và bảo vệ phần dưới của thừng tinh và tinh hoàn.

Mào tinh hoàn

Mào tinh hoàn là một cấu trúc hình chữ C nằm ở phía sau tinh hoàn, nơi tinh trùng được lưu trữ và trưởng thành. Ống mào tinh hoàn nối với ống dẫn tinh, ống này sẽ vận chuyển tinh trùng đến niệu đạo để xuất ra ngoài khi xuất tinh. Bìu bao bọc cả tinh hoàn và mào tinh hoàn.

Ống dẫn tinh

Ống dẫn tinh là một ống cơ dài vận chuyển tinh trùng từ mào tinh hoàn đến ống phóng tinh. Ống này đi qua thừng tinh, vào ổ bụng, vòng qua niệu quản và đổ vào niệu đạo. Bìu là điểm bắt đầu của hành trình của ống dẫn tinh.

Túi tinh và tuyến tiền liệt

Túi tinh và tuyến tiền liệt là các tuyến sinh dục phụ sản xuất ra các chất dịch tạo thành tinh dịch. Ống dẫn tinh kết hợp với ống dẫn của túi tinh để tạo thành ống phóng tinh, đi qua tuyến tiền liệt và đổ vào niệu đạo. Mặc dù không nằm trong bìu, nhưng chức năng của bìu và tinh hoàn có liên quan mật thiết đến các bộ phận này trong quá trình sinh sản.

Mọi người cũng hỏi

Bìu tinh hoàn có chức năng gì?

Bìu tinh hoàn có hai chức năng chính: bảo vệ tinh hoàn khỏi các tác động bên ngoài và quan trọng hơn là điều chỉnh nhiệt độ cho tinh hoàn. Nhiệt độ bên trong bìu thấp hơn khoảng 1-2 độ C so với nhiệt độ cơ thể, đây là điều kiện tối ưu cho quá trình sản xuất tinh trùng khỏe mạnh.

Tại sao bìu tinh hoàn lại nhăn nheo?

Nếp nhăn trên da bìu giúp tăng diện tích bề mặt, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình tản nhiệt khi nhiệt độ môi trường cao. Ngoài ra, lớp cơ Dartos bên dưới da bìu có thể co rút, làm cho bìu nhăn nheo hơn khi trời lạnh, giúp giữ ấm cho tinh hoàn.

Điều gì gây đau ở bìu tinh hoàn?

Có nhiều nguyên nhân gây đau ở bìu tinh hoàn, bao gồm chấn thương, viêm nhiễm (viêm tinh hoàn, viêm mào tinh hoàn), xoắn tinh hoàn, giãn tĩnh mạch thừng tinh, thoát vị bẹn hoặc thậm chí là sỏi thận. Đau bìu đột ngột và dữ dội cần được thăm khám y tế ngay lập tức vì có thể là dấu hiệu của tình trạng cấp cứu như xoắn tinh hoàn.

Tinh hoàn trái và phải có kích thước khác nhau có bình thường không?

Thông thường, tinh hoàn trái và phải có thể có kích thước hơi khác nhau và một bên có thể nằm thấp hơn bên kia một chút. Đây là hiện tượng bình thường và không đáng lo ngại. Tuy nhiên, nếu sự khác biệt về kích thước quá lớn hoặc xuất hiện đột ngột kèm theo các triệu chứng khác như đau hoặc sưng, bạn nên đi khám bác sĩ.

Làm thế nào để tự kiểm tra bìu tinh hoàn?

Tự kiểm tra bìu tinh hoàn nên được thực hiện hàng tháng để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường như khối u, cục cứng hoặc thay đổi về kích thước. Thời điểm tốt nhất để kiểm tra là sau khi tắm hoặc vòi sen, khi da bìu đang mềm. Nhẹ nhàng dùng tay sờ nắn từng bên tinh hoàn để cảm nhận bề mặt và tìm kiếm bất kỳ khối u hoặc điểm đau nào. Đồng thời, kiểm tra ống mào tinh hoàn ở phía sau tinh hoàn.

Giãn tĩnh mạch thừng tinh có nguy hiểm không?

Giãn tĩnh mạch thừng tinh thường không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nó có thể gây đau tức, khó chịu và trong một số trường hợp có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng, dẫn đến vô sinh. Nếu giãn tĩnh mạch thừng tinh gây đau hoặc ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, có thể cần điều trị bằng phẫu thuật.

Xoắn tinh hoàn có thể xảy ra ở độ tuổi nào?

Xoắn tinh hoàn thường xảy ra nhất ở trẻ em và thanh thiếu niên, nhưng nó cũng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Đây là một tình trạng cấp cứu cần được điều trị trong vòng vài giờ để tránh tổn thương vĩnh viễn cho tinh hoàn.

Tràn dịch màng tinh hoàn có cần điều trị không?

Tràn dịch màng tinh hoàn ở trẻ sơ sinh thường tự khỏi trong vòng một năm. Ở người lớn, nếu tràn dịch gây khó chịu hoặc sưng to, có thể cần điều trị bằng cách dẫn lưu dịch hoặc phẫu thuật.

Viêm mào tinh hoàn có lây không?

Viêm mào tinh hoàn do nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STIs) có thể lây lan sang bạn tình. Do đó, điều quan trọng là phải được chẩn đoán và điều trị kịp thời, đồng thời thông báo cho bạn tình để họ cũng được kiểm tra và điều trị nếu cần thiết.

Ung thư tinh hoàn có chữa được không?

Ung thư tinh hoàn là một trong những loại ung thư có tỷ lệ chữa khỏi cao nhất, đặc biệt khi được phát hiện và điều trị ở giai đoạn sớm. Các phương pháp điều trị bao gồm phẫu thuật, xạ trị và hóa trị, tùy thuộc vào loại và giai đoạn của ung thư.

Tài liệu tham khảo về Bìu tinh hoàn

• Giải phẫu học người (Sách giáo khoa y khoa)
• Sinh lý học người (Sách giáo khoa y khoa)
• Urology (Các tạp chí và nghiên cứu về tiết niệu học)
• American Urological Association (AUA)
• Mayo Clinic
• National Institutes of Health (NIH)